در نشست نقد و بررسی فیلم مطرح شد؛
تنهایی؛ مسئله اصلی جوامع امروز/ فیلم «همسایه شما زهره» ما را به شنیدن و دیدن دیگری فرا می‌خواند
فیلم «همسایه شما زهره» در فرهنگسرای اندیشه اکران و نقد شد؛ اثری آرام و روان‌کاوانه درباره تنهایی انسان معاصر. علی درخشنده از ندیده‌شدن و سه نسل از زنان سخن گفت، امین مبینی بر جنبه معمایی و تعلیق روایت تأکید کرد و محسن سلیمانی فاخر آن را آینه جامعه‌ای دانست که در آن هر نگاه، می‌تواند قضاوتی باشد.
به گزارش ایلنا، علی درخشنده، کارگردان فیلم «همسایه شما زهره» در این نشست گفت: «همسایه، به مثابه زیستن در کنار یکدیگر است؛ گویی همیشه در کنار ما حضور دارند و زندگی می‌کنند.
“همسایه” یعنی هم در کنار و هم در عیانِ
دیگری بودن. در آثار کوتاه من نیز زنان محور اصلی قصه‌ها بوده‌اند، چرا که زنان هم مسئله بوده‌اند و هم نبودند؛ به هر حال چه باشند و چه نباشند، برای من مسئله‌اند. به همین دلیل در این فیلم نیز سه نسل از زنان را به تصویر کشیده‌ام که هر یک مسائل و دغدغه‌های خود را دارند.»
وی ادامه داد: «فیلم همسایه شما زهره بر پدیده ندیده‌شدن آدم‌ها در زندگی تمرکز دارد. از این رو، می‌توان مفهوم اصلی فیلم را “تنهایی” دانست. تنهایی امری است که الزاماً به نبودِ ارتباطات ظاهری مربوط نمی‌شود؛ چراکه فرد ممکن است در میان هزاران نفر نیز احساس تنهایی کند. به باور من، تنهایی مسئله اصلی همه جوامع امروز است؛ زیرا درک متقابل میان انسان‌ها کمرنگ شده است.»
تنهایی حاصل نبود درک متقابل است
درخشنده با اشاره به تلاش انسان‌ها برای دیده‌شدن افزود: «آدم‌ها هر کاری می‌کنند تا وجود خود را به اطرافیان ثابت کنند، اما گاهی با همه تلاش‌ها و ازخودگذشتگی‌ها، باز هم دیده نمی‌شوند. شاید قرار نیست دیده شوند یا شاید دیگران عامدانه مانع دیده‌شدن آن‌ها می‌شوند.»
وی تصریح کرد: «یکی دیگر از دغدغه‌های من، پرداختن به مفهوم اعتیاد است؛ البته نه در معنای مصرف مواد، بلکه در قالب رفتارهای افراطی و معتادگونه. شخصیت زهره عادت به خدمت‌کردن دارد و این امر باعث می‌شود زندگی‌اش از تعادل خارج شود. در نتیجه، زندگی را فراموش می‌کند و به تنهایی می‌رسد؛ گویی با اطرافیانش در یک زندگی موازی قرار دارد.»
این کارگردان در پایان گفت: «من به عنوان کارگردان، برای رسیدن به ساخت فیلم بلند، همسایه شما زهره را ساختم. ادعایی برای پیام‌دادن ندارم، اما فیلم من محدود به جغرافیای ایران نیست و می‌تواند مسئله انسان امروزی در هر جای جهان باشد. همین جهانی‌بودن برای منِ فیلمساز جذاب است. این فیلم بی‌زمان است، زیرا سخن‌گفتن از انسان از قید زمان بیرون است.»
بهره‌گیری دراماتیک از فضاهای شهری
امین مبینی، نویسنده و منتقد سینما، نیز با تمجید از کیفیت معمایی فیلم گفت: «مهم‌ترین نکته مثبت درباره همسایه شما، زهره، توانایی آن در طرح یک درام معمایی است. درخشنده در مقام کارگردان، در همکاری با نویسنده خود، توانسته ایده‌ی جذاب اولیه را به یک روایت درگیرکننده تبدیل کند.»
وی ادامه داد: «روایت با پنهان‌کردن عامدانه‌ی بخش‌هایی از اطلاعات مربوط به شخصیت‌ها، برای تماشاگر تعلیق ایجاد می‌کند و او را تا زمان گره‌گشایی و افشای رازهای پنهانی داستان، مشتاق نگه می‌دارد.»
پرداخت دقیق زهره در برابر بی‌توجهی به شخصیت‌های مکمل
او همچنین شخصیت‌پردازی را مهم‌ترین وجه اثر دانست که از دو منظر، نقاط قوت و ضعف فیلم را شکل داده است: «فیلم هر اندازه از پرداخت وسواس‌گونه و جزئیِ شخصیت زهره سود برده، نسبت به سایر شخصیت‌های داستان بی‌توجه بوده است. در حالی که اگر برای شخصیت‌های مکمل به اندازه‌ی کافی داستانک فرعی تدوین می‌شد، روابط میان پروتاگونیست با سایر شخصیت‌ها نیز به خلق موقعیت‌های دراماتیک ویژه‌تری منجر می‌شد و این امکان را برای تماشاگر فراهم می‌کرد تا بدون حمایت فیلمساز از شخصیت زهره، درباره‌ی رفتارهای هر شخصیت داوری کند.»
مبینی در پایان، ضمن تقدیر از تلاش‌های فیلمساز در به تصویر کشیدن شهرک اکباتان به عنوان یکی از فضاهای شهری مهم تهران، پیشنهاد کرد فیلمسازان رغبت بیشتری به استفاده‌ی دراماتیک از فضاهای شهری نشان دهند.
فیلم بیش از آن‌که درباره زنان باشد، درباره واقعیت های جامعه است
محسن سلیمانی فاخر، کارشناس و منتقد فیلم، با اشاره به جایگاه این اثر در جریان سینمای اجتماعی امروز ایران گفت: «این فیلم بیش از آن‌که درباره‌ی یک زن باشد، درباره‌ی جامعه‌ای است که در آن هر نگاه می‌تواند قضاوتی باشد. فیلم با زبانی آرام و روان‌شناسانه، ما را به درون ذهن زنی می‌برد که در میانه‌ی نامرادی‌ها و ناهمنوایی‌ها ایستاده است.»
تنهایی؛ مسئله اصلی جوامع امروز| فیلم«همسایه شما زهره» ما را به شنیدن و دیدن دیگری فرا می‌خواند
فیلم «همسایه شما زهره» در فرهنگسرای اندیشه اکران و نقد شد؛ اثری آرام و روان‌کاوانه درباره تنهایی انسان معاصر. علی درخشنده از ندیده‌شدن و سه نسل از زنان سخن گفت، امین مبینی بر جنبه معمایی و تعلیق روایت تأکید کرد و محسن سلیمانی فاخر آن را آینه جامعه‌ای دانست که در آن هر نگاه، می‌تواند قضاوتی باشد.
علی درخشنده، کارگردان فیلم «همسایه شما زهره» در این نشست گفت: «همسایه، به مثابه زیستن در کنار یکدیگر است؛ گویی همیشه در کنار ما حضور دارند و زندگی می‌کنند. “همسایه” یعنی هم در کنار و هم در عیانِ دیگری بودن. در آثار کوتاه من نیز زنان محور اصلی قصه‌ها بوده‌اند، چرا که زنان هم مسئله بوده‌اند و هم نبودند؛ به هر حال چه باشند و چه نباشند، برای من مسئله‌اند. به همین دلیل در این فیلم نیز سه نسل از زنان را به تصویر کشیده‌ام که هر یک مسائل و دغدغه‌های خود را دارند.»
وی ادامه داد: «فیلم همسایه شما زهره بر پدیده ندیده‌شدن آدم‌ها در زندگی تمرکز دارد. از این رو، می‌توان مفهوم اصلی فیلم را “تنهایی” دانست. تنهایی امری است که الزاماً به نبودِ ارتباطات ظاهری مربوط نمی‌شود؛ چراکه فرد ممکن است در میان هزاران نفر نیز احساس تنهایی کند. به باور من، تنهایی مسئله اصلی همه جوامع امروز است؛ زیرا درک متقابل میان انسان‌ها کمرنگ شده است.»
تنهایی حاصل نبود درک متقابل است
درخشنده با اشاره به تلاش انسان‌ها برای دیده‌شدن افزود: «آدم‌ها هر کاری می‌کنند تا وجود خود را به اطرافیان ثابت کنند، اما گاهی با همه تلاش‌ها و ازخودگذشتگی‌ها، باز هم دیده نمی‌شوند. شاید قرار نیست دیده شوند یا شاید دیگران عامدانه مانع دیده‌شدن آن‌ها می‌شوند.»
وی تصریح کرد: «یکی دیگر از دغدغه‌های من، پرداختن به مفهوم اعتیاد است؛ البته نه در معنای مصرف مواد، بلکه در قالب رفتارهای افراطی و معتادگونه. شخصیت زهره عادت به خدمت‌کردن دارد و این امر باعث می‌شود زندگی‌اش از تعادل خارج شود. در نتیجه، زندگی را فراموش می‌کند و به تنهایی می‌رسد؛ گویی با اطرافیانش در یک زندگی موازی قرار دارد.»
این کارگردان در پایان گفت: «من به عنوان کارگردان، برای رسیدن به ساخت فیلم بلند، همسایه شما زهره را ساختم. ادعایی برای پیام‌دادن ندارم، اما فیلم من محدود به جغرافیای ایران نیست و می‌تواند مسئله انسان امروزی در هر جای جهان باشد. همین جهانی‌بودن برای منِ فیلمساز جذاب است. این فیلم بی‌زمان است، زیرا سخن‌گفتن از انسان از قید زمان بیرون است.»
بهره‌گیری دراماتیک از فضاهای شهری در سینمای ایران
امین مبینی، نویسنده و منتقد سینما، نیز با تمجید از کیفیت معمایی فیلم گفت: «مهم‌ترین نکته مثبت درباره همسایه شما، زهره، توانایی آن در طرح یک درام معمایی است. درخشنده در مقام کارگردان، در همکاری با نویسنده خود، توانسته ایده‌ی جذاب اولیه را به یک روایت درگیرکننده تبدیل کند.»
وی ادامه داد: «روایت با پنهان‌کردن عامدانه‌ی بخش‌هایی از اطلاعات مربوط به شخصیت‌ها، برای تماشاگر تعلیق ایجاد می‌کند و او را تا زمان گره‌گشایی و افشای رازهای پنهانی داستان، مشتاق نگه می‌دارد.»
پرداخت دقیق زهره در برابر بی‌توجهی به شخصیت‌های مکمل
او همچنین شخصیت‌پردازی را مهم‌ترین وجه اثر دانست که از دو منظر، نقاط قوت و ضعف فیلم را شکل داده است: «فیلم هر اندازه از پرداخت وسواس‌گونه و جزئیِ شخصیت زهره سود برده، نسبت به سایر شخصیت‌های داستان بی‌توجه بوده است. در حالی که اگر برای شخصیت‌های مکمل به اندازه‌ی کافی داستانک فرعی تدوین می‌شد، روابط میان پروتاگونیست با سایر شخصیت‌ها نیز به خلق موقعیت‌های دراماتیک ویژه‌تری منجر می‌شد و این امکان را برای تماشاگر فراهم می‌کرد تا بدون حمایت فیلمساز از شخصیت زهره، درباره‌ی رفتارهای هر شخصیت داوری کند.»
مبینی در پایان، ضمن تقدیر از تلاش‌های فیلمساز در به تصویر کشیدن شهرک اکباتان به عنوان یکی از فضاهای شهری مهم تهران، پیشنهاد کرد فیلمسازان رغبت بیشتری به استفاده‌ی دراماتیک از فضاهای شهری نشان دهند.
فیلم بیش از آن‌که درباره‌ی زن باشد، درباره‌ی جامعه است
محسن سلیمانی فاخر، کارشناس و منتقد فیلم، با اشاره به جایگاه این اثر در جریان سینمای اجتماعی امروز ایران گفت: «این فیلم بیش از آن‌که درباره‌ی یک زن باشد، درباره‌ی جامعه‌ای است که در آن هر نگاه می‌تواند قضاوتی باشد. فیلم با زبانی آرام و روان‌شناسانه، ما را به درون ذهن زنی می‌برد که در میانه‌ی نامرادی‌ها و ناهمنوایی‌ها ایستاده است.»
وی در ادامه، با تحلیل عنوان فیلم افزود: «عنوان همسایه شما زهره در عین سادگی، واجد معنایی دوگانه است؛ هم دعوت است و هم هشدار. “همسایه” در اینجا نماد جامعه‌ای است که ظاهراً نزدیک، اما در باطن بی‌رحم است و “زهره” فردی است که از انسان به موضوع تبدیل می‌شود، از سوژه به ابژه.
وی در ادامه، با تحلیل عنوان فیلم افزود: «عنوان همسایه شما زهره در عین سادگی، واجد معنایی دوگانه است؛ هم دعوت است و هم هشدار. “همسایه” در اینجا نماد جامعه‌ای است که ظاهراً نزدیک، اما در باطن بی‌رحم است و “زهره” فردی است که از انسان به موضوع تبدیل می‌شود، از سوژه به ابژه. زهره با خاک‌کردن گربه‌ها، در واقع بخشی از رنج‌ها و اختلالات درونی خود را دفن می‌کند؛ نوعی آیین ناخودآگاه برای رهایی. درست از همین لحظه است که گویی دیگری (همسرش) به زندگی او راه می‌یابد.»
بازتاب بحران همبستگی اجتماعی
فاخر با اشاره به رویکرد روان‌کاوانه و جامعه‌شناختی فیلم اظهار کرد: «زهره قربانی جامعه‌ای است که تصویر خود را در دیگری بازتولید می‌کند. از منظر جامعه‌شناختی، فیلم بازتاب بحران همبستگی اجتماعی در شهرهای امروزی است؛ جایی که تنهایی، هنجار جدید زندگی شده است. زهره چهره همه‌ی ماست. فیلم یادآوری می‌کند که شاید هر یک از ما در جایی از زندگی، هم زهره بوده‌ایم و هم همسایه‌ی او.»
فاخر تأکید کرد: «فیلم همسایه شما زهره عنصری از کهنگی ندارد؛ برعکس، در دل خود تازه‌ترین دغدغه‌های انسانی را حمل می‌کند. این اثر ما را به گفت‌وگو با یکدیگر دعوت می‌کند، به شنیدن، به دیدن و به اهمیت دادن. در جهانی که مردم روزبه‌روز از هم دورتر می‌شوند، فیلم یادآور می‌شود که همدلی هنوز ممکن است و گفت‌وگو می‌تواند نخستین گام برای نجات از تنهایی و سوءتفاهم‌های جمعی باشد.»
