قصه «زعفرانیه ۱۴ تیر» در هر خانواده‌ای می‌تواند روایت شود

سیدعلی هاشمی کارگردان فیلم سینمایی «زعفرانیه ۱۴ تیر» که این روزها در سینماهای کشور در حال اکران است، در گفتگو با خبرنگار ایلنا، اظهار کرد: پیش از فیلم «زعفرانیه ۱۴ تیر» دو پروانه ساخت با دو فیلمنامه دیگر گرفته بودم که متأسفانه فرصت ساخت فراهم نشده بود. با آقای قاسمعلی پیش از این رابطه‌ای دوستانه داشتم و در جریان بودم که فیلمنامه خوبی دارند که می‌خواهند خودشان آن را کارگردانی کنند. من یک بار فیلمنامه ایشان را خوانده بودم و نظرم را جلب کرده بود و وقتی با آقای علی‌محمد (تهیه‌کننده) تصمیم گرفتیم که فیلمی با هم کار کنیم به این نتیجه رسیدیم که فیلمنامه آقای قاسمعلی که اثری منسجم و تک‌لوکیشن است و موضوع آن مورد علاقه هر دوی ما بود، می‌تواند گزینه بسیار خوبی برای این همکاری باشد که به همین دلیل از آقای قاسمعلی درخواست کردیم که فیلمنامه‌شان را ما بسازیم.

هاشمی درباره انتخاب فیلمنامه‌ای تک‌لوکیشن برای اولین تجربه کارگردانی سینمایی گفت: فیلمنامه تک‌لوکیشن واقعاً یک دام است. افراد تصور می‌کنند که یک فیلمنامه تک‌لوکیشن برای ساخت دردسرهای کمتری دارد اما وقتی وراد پروسه تولید می‌شوید برای اینکه فیلم دچار پلان‌ها و موقعیت‌های تکراری نشود تک‌لوکیشن بودن کار را خیلی سخت می‌کند و دچار چالش‌های بسیاری می‌شوید.

وی افزود: لوکیشنی که پیدا کردیم، پس از ما در آن آثار بسیاری فیلمبرداری شد و با توجه به تعویقی که در اکران فیلم ما اتفاق افتاد پیش از «زعفرانیه ۱۴ تیر» دیگر فیلم‌ها دیده شدند ولی تا جایی که می‌شد ما از بخش‌های مختلف این لوکیشن استفاده کردیم و پلان‌های مختلفی ضبط کردیم و حالا که فیلم را می‌بینم واقعاً تصاویر تکراری نیست.

این کارگردان از دیگر ویژگی‌های فیلم‌های تک لوکیشن گفت و اظهار کرد: وقتی حجم دیالوگ بالاست ممکن است اثر را تا حدی برای تماشاگر خسته‌کننده کند و از طرفی بالا بودن میزان دیالوگ‌ها برای بازیگر نیز یک چالش است؛ آقای مهدی هاشمی به عنوان نقش اصلی فیلم مجبور بود پنجاه صفحه دیالوگ را حفظ کند و این یکی از دیگر ویژگی‌های فیلم‌های تک لوکیشن است که به خودی خود یک چالش بزرگ به حساب می‌آید و من به دلیل همین دو معضل معتقدم که فیلم‌نامه‌های تک لوکیشن هر چند که در ظاهر ساختشان آسان‌تر به نظر می‌رسد اما در عمل چالش‌های فراوانی دارند که کارگردان باید برای آن‌ها چاره‌ای بیندیشد. من سال‌ها تئاتر کار کرده‌ام، دستیار آقای سمندریان بودم و این تجربه‌ها قطعاً برای من کمک‌کننده است و علاوه بر این در سینما هم ۲۲ سال دستیار بودم و اگر بخواهم تأثیری که از تئاتر گرفته‌ام را در این فیلم بیان کنم مربوط به تعاملی می‌شود که به عنوان کارگردان با بازیگران داشتم، در واقع تجربه تئاتری کارگردان‌های سینما در این حوزه می‌تواند به کمکشان بیاید.

هاشمی در پاسخ به پرسشی درباره موقعیت اجتماعی خانواده‌ای که قصه فیلم در آن روایت می‌شود، گفت: چالشی که در این فیلم روایت می‌شود چالشی مختص نسل جدید است، به نظر من در سطوح مختلف خانواده‌های معمولی یا به لحاظ اقتصادی خانواده‌ای با شرایط مالی ضعیف‌تر هم این چالش که آن را می‌توان تقابل با نسل جوان دانست، وجود دارد. شاید میزان این بحران با توجه به موقعیت اقتصادی و فرهنگی خانواده‌ها متفاوت باشد اما در هر صورت برخوردی که نسل جدید با زندگی، مقوله ازدواج و برخورد با پدر و مادر و به طور کل برخوردشان با جهان هستی نسبت به نسل‌های قبل از خود بسیار متفاوت است. با این حال فیلمنامه‌نویس «زعفرانیه ۱۴ تیر» این موقعیت را در یک خانواده اصطلاحاً لاکچری تازه به دوران رسیده نوشته است اما اگر این قصه با همین موضوع درباره یک خانواده در طبقه ضعیف یا متوسط جامعه هم نوشته شود، کارکرد داشته باشد. مسئله اصلی فیلم ماهرخ است، آنچه که او به عنوان یک جوان انجام می‌دهد و خود را در مسیری قرار می‌دهد که اتفاقاتی را در پیش دارد.

این کارگردان تأکید کرد: این فیلم در جناح و طرف هیچ یک از شخصیت‌های فیلم نمی‌ایستد، مادر قصه دوست داشتنی‌تر است اما می‌بینیم که او هم زندگی را فراموش کرده و او هم مرتکب گناه یا اشتباهاتی شده است.

هاشمی با اشاره به گذشت چند سال از ساخت «زعفرانیه ۱۴ تیر»، تصریح کرد: به نظر من شخصیت‌های این فیلم را می‌توان در جامعه امروزمان مشاهده کرد. اگر من فیلم را همین امروز هم کلید می‌زنم به همین شکل می‌ساختم و همه شخصیت‌ها به همین صورت بودند. به نظر من در گذر زمان هیچ یک از کاراکترهای فیلم کهنه نشده‌اند.

وی افزود: همان زمان که فیلم را ساختیم می‌توانستیم مادر قصه‌مان را با رفتاری تندتر یا اصطلاحاً رادیکال‌تر نشان دهیم. زنی که با برملا شدن مسائلی حساس ممکن است رفتارهای پرخاشگرانه شدیدی داشته باشد اما زنی که در این قصه تعریف کردیم اینگونه نبود، او زنی آرام است که سختی‌های بسیاری در زندگی متحمل شده و وقتی با بحران پیشِ روی خود مواجه می‌شود کمی بهت‌زده است و رفتاری که انجام می‌دهد به شرایط اجتماعی او مربوط نیست.

هاشمی تأکید کرد: این فیلم با هیچ سانسوری مواجه نشد ولی در دوره قبلی سازمان سینمایی از ما خواسته شد که آهنگ خارجی ابتدای فیلم را عوض کنیم که این درخواست برای من بسیار عجیب بود چون همان زمان همان آهنگ در یک فیلم دیگر وجود داشت و بدون هیچ مشکلی بر پرده سینماها بود. به نظر می‌رسد که درباره سانسور و ممیزی هم ما تبعیض‌هایی داریم و برخی افراد بعضی حرف‌ها را می‌توانند مطرح کنند و برخی این امکان را ندارند. آن زمان به ما گفته شد که این آهنگ را عوض کنیم اما در سازمان سینمایی فعلی کسی خواستار حذف این آهنگ نشد اما ما چون نسخه اکران را بدون آن آهنگ آماده کرده بودیم و موضوع چندان مهمی هم نبود، فیلم را بدون آن آهنگ به اکران رساندیم. نکته دیگر این است که فیلم ۱۴۰ دقیقه بود و حدود ۴۰ دقیقه از فیلم را به دلیل طولانی نبودن خودمان در تدوین حذف کردیم.

این کارگردان در پایان گفت: برای اکران متأسفانه هیچ تبلیغی نداشتیم و در هیچ شبکه داخلی یا خارجی تیزری از این فیلم مشاهده نمی‌کنید. به دلیل رویکردی که تهیه‌کننده فیلم داشت در زمینه تبلیغ کار خاصی صورت نگرفت و فروش فیلم متأسفانه به یک میلیارد تومان هم نرسید. سینمادارها هم این روزها بیشتر تمایل به اکران فیلم‌های کمدی دارند و فضای مناسبی برای دیده شدن آثار غیرکمدی فراهم نیست که البته تا حدی به آن‌ها هم می‌توان حق داد که ترجیح می‌دهند سانس‌ها را به فیلم‌های پرفروش اختصاص دهند. به همین دلیل فیلم با افت مخاطب مواجه شد، سانس‌های کمی به این اثر اختصاص دادند و حالا بیش از هر چیز امیدواریم که «زعفرانیه ۱۴ تیر» در اکران آنلاین بیشتر دیده شود.