یک باستان‌شناس در گفتگو با ایلنا مطرح کرد؛
حفاظت از عرصه و حریم آثار تاریخی با گردشگری میراث محور ممکن است
علیرضا عسگری چاوردی می‌گوید: ضوابط و معیارهای ثبت جهانی بسیاری از آثار تاریخی ایران به بستر فرهنگی، طبیعی و تاریخی این آثار وابسته است که حداقل باید دو شرط از ۱۰ معیار ثبت جهانی را داشته باشد. معیارهای ثبت هم عمدتا برگرفته از خلاقیت، نوآوری، چگونگی استفاده از منظر طبیعی و در مجموع انتقال دهنده نوعی دانش بشری هستند.
به گزارش خبرنگار ایلنا، ارزش حریم آثار تاریخی در ایران طی سال‌های گذشته و همزمان با افزایش قیمت زمین و سوداگری زمین و تبدیل شدن زمین به کالایی لوکس با ارزش افزوده بسیار، موجب شده که دیدگاه حاکم در این عرصه، بین افرادی که در حرایم آثار تاریخی زندگی می‌کنند و میان نمایندگان مجلس و البته دلالان زمین و مسکن به یک پدیده متناقض و مزاحم تعبیر شود. اما آیا راهی برای درآمدزایی بیشتر از حریم آثار تاریخی با رعایت ضوابط میراث فرهنگی و بدون نیاز به خارج کردن عرصه‌ها از حریم میراث فرهنگی نیست؟ کارشناسان معتقدند رونق گردشگری در حریم آثار تاریخی می‌تواند منجر به ایجاد درآمد پایدار و گردشگری پایدار با بهره گیری از آثار و محوطه‌های تاریخی بدون نیاز به دست بردن در حریم این آثار شود.
«علیرضا عسگری چاوردی» باستان‌شناس و عضو هیات علمی و دانشیار دانشگاه شیراز در اینباره به ایلنا می‌گوید: گردشگری میراث محور در کشورهایی نظیر ایران که بن مایه و اساس گردشگری آن بر میراث تاریخی و تمدنی بنا شده، منجر به توسعه پایدار گردشگری در محوطه‌های تاریخی و حرائم میراث فرهنگی می‌شود. اما چگونگی حصول به این مرحله نیز نیازمند تشخیص و درک از نوع اثر، میزان فعالیت پژوهشی انجام شده در عرصه و حریم محوطه‌ها و دیدگاه شناخت‌شناسی رابطه بین اثر و محیط زیست یا بستری است که مجموعه عرصه و حریم محوطه و اثر باستانی را تشکیل می‌دهد.
این استاد دانشگاه و باستان‌شناس با اعلام اینکه استفاده از اصطلاح گردشگری میراث محور به این معنا است که چگونه بتوان پروژه‌های عمرانی نظیر مسیرهای بازدید، نورپردازی، خدمات سرویس‌های بهداشتی و به صورت کلی ناهنجاری‌های محیطی جدید را در عرصه و حرائم آثار تاریخی به حداقل رساند تا منابع مالی پروژه‌های عمرانی به ضد توسعه تبدیل نشود، می‌افزاید: عرصه و حریم هر اثر تاریخی در حقیقت بخشی از هویت منظری، فرهنگی و تاریخی آن اثر باستانی است. به این شکل که اثر تاریخی در بافت و بستر یک عرصه و حریم خاص متولد شده است.
او معتقد است: عرصه و حریم بخشی از وجود و هستی هر اثر تاریخی و یا طبیعی محسوب می‌شود. چون مشخص می‌کند که یک محوطه یا بنای باستانی فقط در همان محیط و بستر خاص شکل گرفته و هویت یافته است.
عسگری چاوردی با اشاره به این موضوع که اگر عرصه و حریم از اثر باستانی گرفته شود، حیات تاریخی فرهنگی و بستر هویتی اثر باستانی انسجام و اصالت خود را از دست می‌دهد، تاکید می‌کند: گرفتن عرصه و حریم از یک اثر تاریخی به معنای گم شدن معنا و مفهوم اثر و از دست رفتن هویت فرهنگی تاریخی منظر پیرامون آن اثر یا محوطه است.
عضو هیات علمی و دانشیار دانشگاه شیراز با تاکید بر اهمیت حفاظت از عرصه و حریم محوطه‌های تاریخی به ویژه آثار و محوطه‌های ثبت جهانی شده کشور می‌افزاید: ضوابط و معیارهای ثبت جهانی بسیاری از آثار تاریخی ایران به بستر فرهنگی، طبیعی و تاریخی این آثار وابسته است که حداقل باید دو شرط از ۱۰ معیار ثبت جهانی را داشته باشد. معیارهای ثبت هم عمدتا برگرفته از خلاقیت، نوآوری، چگونگی استفاده از منظر طبیعی و در مجموع انتقال دهنده نوعی دانش بشری هستند.
علیرضا عسگری چاوردی معتقد است: عرصه‌ها و حرایم میراث ملّی و جهانی، زادگاه و خاستگاه بخشی از دانش بشریت هستند که در مقطعی از زمان در پیشرفت علوم و فنون جهان تاثیرگذار بوده‌اند و امروز نیز در تمام جهان، مکان‌ها و خاستگاه‌های این دانش بشری در چارچوب عرصه‌ها و حرایم میراث ملّی و جهانی حفاظت می‌شوند و دولت‌ها موظف به رعایت قوانین و مقرات وضع شده در قانون اساسی و میراث جهانی یونسکو برای حفظ، معرفی و بهره برداری علمی، فرهنگی و هنری از این آثار هستند.
استاد دانشگاه شیراز تاکید می‌کند: براساس اهمیت جهانی حفاظت از عرصه و حریم آثار تاریخی، هر نوع توسعه و انجام پروژه عمرانی در عرصه و حریم آثار باستانی با رویکرد گردشگری بر پایه اثر تاریخی یا گردشگری میراث محور قابل انجام است.
