ساترا از تاسیس تا تغییر مدیریت/ مطالبه شفافیت از سازمان تنظیم مقررات صوت و تصویر فراگیر
پس از گذشت ۵ سال از مدیریت محمدصادق امامیان بر سازمان تنظیم مقررات صوت و تصویر فراگیر (ساترا)، رییس رسانه ملی در حکمی سعید مقیسه را جایگزین وی کرد.
به گزارش خبرنگار ایلنا، دایره تغییر و تحول‌ها در صداوسیما با روی کار آمدن پیمان جبلی به راس مجموعه‌های مدیریتی در رسانه ملی رسید و در تازه‌ترین احکام جبلی (رییس سازمان صداوسیما)، سعید مقیسه را جایگزین صادق امامیان در سازمان تنظیم مقررات صوت و تصویر فراگیر (ساترا) کرد.
تاریخچه تشکیل ساترا و مناقشات میان ارشاد و صداوسیما
ساترا در سال ۹۴ و با ابلاغیه رییس جمهور به عنوان رییس شورای عالی فضای مجازی تشکیل شد و از سال ۹۵ فعالیت خود را به طور رسمی آغاز کرد. این سازمان با هدف تنظیم‌گری رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر تشکیل شد که به عنوان یکی از مجموعه‌های تحت مدیریت صداوسیما فعالیت می‌کند. ساترا از ابتدای تاسیس دچار تناقض‌هایی در عرصه حکمرانی فضای رسانه‌ای بود و به دلیل هم‌پوشانی حوزه‌های ماموریتی آن با سازمان سینمایی و وزارت ارشاد همیشه محل اختلاف بود. صداوسیما با استناد به قانون اساسی هرگونه مجوز رسانه‌ای در حوزه انتشار محتوا در فضای مجازی و رسانه‌ای فراگیر را منحصر به خود می‌داند و بر همین اساس نظارت بر شبکه نمایش خانگی را جزو وظایف قانونی خود معرفی می‌کند. این موضوع در سال‌های گذشته محلی برای مناقشه میان وزارت ارشاد و صداوسیما بود. وزارت ارشاد و سازمان سینمایی پیش از تشکیل ساترا تنها مرجع رسمی برای نظارت و ارزیابی تولیدات شبکه نمایش خانگی بود و در برابر این تغییر حوزه مدیریتی مقاومت می‌کرد. در دی ماه سال ۹۸ رییس وقت قوه قضاییه (ابراهیم رییسی) در بخشنامه‌ای اعلام کرد هرگونه فعالیت در زمینه صوت و تصویر فراگیر صرفا در صورت اخذ مجوز از صداوسیما مجاز است که با واکنش رییس جمهور وقت مواجه شد و تصمیم گیری در این موضوع را به شورای عالی فضای مجازی مرتبط دانست.
دعوای میان دولت و سازمان صداوسیما بر سر نظارت بر تولیدات شبکه نمایش خانگی به نظر می‌رسد با روی کار آمدن دولت جدید به پایان رسیده است و نظارت بر این حوزه به ساترا محول شده تا این سازمان وابسته به صداوسیما از این پس تنها مرجع رسمی صدور مجوز تولید و نمایش باشد. حبیب ایل‌بیگی معاون نظارت و ارزشیابی سازمان سینمایی درباره این موضوع گفته است که پس از جلسات و نشست‌های تخصصی و کارشناسی مقرر شده تا سازمان سینمایی در حوزه سریال نه هیچگونه مجوزی صادر کند و نه برای بررسی و پخش آن ورودی داشته باشد.
حالا پس از گذشت حدود ۵ سال از تشکیل سازمان تنظیم مقررات صوت و تصویر فراگیر (ساترا) این مجموعه وابسته به صداوسیما به عنوان مهمترین مرجع رسمی در حوزه سریال‌سازی شناخته می‌شود.
دوران ریاست محمدصادق امامیان بر ساترا
محمدصادق امامیان را می‌توان به عنوان اولین مدیر و به نوعی بنیانگذار سازمان تنظیم مقررات صوت و تصویر فراگیر قلمداد کرد که این مجموعه را از صفر به جایگاهی رسانده است که حالا جایگاهی همتراز با وزارت ارشاد و سازمان سینمایی دارد و از این پس بخش زیادی از تولیدات هنری در حوزه فضای مجازی و مدیا را مدیریت و ارزیابی خواهد کرد.
امامیان عضو بنیاد ملی نخبگان، دارای مدرک دکتری سیاستگذاری عمومی و حکمرانی از دانشگاه ادینبورگ انگلستان و کارشناسی ارشد MBA از دانشگاه صنعتی شریف است. امامیان پیش از این هم در حوزه سیاستگذاری کلان در عرصه حکمرانی فضای مجازی و رسانه‌ای کارنامه بلندی داشته است. بنیانگذار و مدیر اندیشکده حکمرانی شریف، دبیر شورای سیاستگذاری کنفرانس حکمرانی و سیاستگذاری عمومی و قائم مقام و عضو هیأت مدیره پژوهشکده سیاستگذاری دانشگاه صنعتی شریف از جمله مهمترین سوابق و مسئولیت‌های امامیان همزمان با ریاست بر ساترا بوده است.
در دوران ریاست امامیان بر ساترا به دلیل آنکه این سازمان هنوز جایگاه مشخصی در میان تصمیم گیران حوزه قانون‌گذاری و نظارت بر محتوای تولید شده در فضای مجازی و رسمی نداشت، با چالش‌های زیادی دست و پنجه نرم کرد. در طول این مدت چندین اتفاق مثبت و البته نکات مبهمی وجود داشت که می‌تواند مرور آن‌ها باعث رشد کمی و کیفی ساترا با توجه به مسئولیت سنگین آن در ادامه راه شود.
عدم توقیف یا لغو مجوز آثار نمایشی: از نکات قابل توجه در رویکرد ساترا شکل تعامل آن با صاحبان آثار و تولید کنندگان محتوا به خصوص سریال‌های شبکه نمایش خانگی بود. با توجه به گرم شدن تنور سریال‌سازی در شبکه نمایش خانگی به علت شیوع ویروس کرونا و خانه‌نشین شدن بخش قابل توجهی از مردم و اقبال به سریال‌های نمایش خانگی، تولیدات این حوزه به یکباره رشد چشمگیری داشت. در این مدت سریال‌های زیادی با سرمایه‌گذاری پلتفرم‌های ساخته شد که مجوز ساخت آن‌ها را سازمان سینمایی صادر کرده بود. مدیران نظارت بر عرضه و نمایش در ساترا در این مدت با سختگیری‌های فراوان مجوز نمایش این آثار را صادر می‌کردند اما در طول این مدت با تعامل و همکاری با سازندگان هیچ محصول و اثر نمایشی توقیف یا لغو مجوز نشد و تمامی تولیدات با تاخیر و اصلاحیه منتشر شدند.
مقابله با تبانی اپراتورها با پلتفرم‌های تولید محتوای داخلی: ماجرا به جایی برمیگردد که اپراتورهای تلفن همراه با تبانی پلتفرم‌ها بدون اطلاع مشترکین برای استفاده از محتواهای داخلی پلتفرم‌ها، هزینه استفاده از محتوای بین المللی را برای آن‌ها محاسبه می‌کردند. ساترا در این مورد با ورود به موقع باعث شد تا حقوق مصرف کنندگان به آن‌ها بازگردانده شود و وظایف حمایتی از کاربران این بار توسط ساترا انجام شود.
رعایت حقوق کپی رایت و مالکیت فکری و آنلاین آثار: با اینکه در کشور ما حقوق کپی رایت تقریبا در هیچ زمینه‌ای رعایت نمی‌شود اما ساترا در دوران حضورش در عرصه نظارت و تنظیم‌گری سعی کرد فتح بابی در حمایت کاربردی و معنادار از حقوق مادی و معنوی تولیدکنندگان محتوا کند. مبارزه و بستن چندین کانال مجازی و سایت غیرمجاز که دست به انتشار غیرقانونی فیلم‌ها و سریال‌های روز سینمای ایران می‌زدند. همچنین ساترا اخیرا درباره نشر محتواهای آزار دهنده در فضای مجازی و مغایر با اخلاق نیز ورود کرد و مانع از انتشار تصاویر و فیلم‌های خشن در مجامع عمومی و رسانه‌های رسمی شد.
نظارت بر رقابت و تبلیغات سالم در رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر: از جمله اتفاقات مهمی که ساترا زمینه ساز آن بود ایجاد قوانین و ساختار نظامند میان شرکت‌ها و تولید کنندگان محتوا بود تا رقابت سالمی در جریان باشد. از این جهت که رسانه‌های فراگیر صوت و تصویر در ایران عمر چندانی ندارند و خلا قوانین در این بخش به وفور دیده می‌شود، ساترا با استفاده از ظرفیت نظارتی خود توانست مانع از رقابت‌های عجیب و غریب برای جذب و جلب کاربر در میان پلتفرم‌ها شود.
نبود شفافیت در ساختارها و بخش‌های مختلف ساترا: با اظهارنظرهای صورت گرفته و تعاملات انجام شده میان دولت، مجلس و سازمان صداوسیما به نظر می‌رسد از این پس ساترا تنها مرجع رسمی اعطا مجموز ساخت و پخش آثار نمایشی در فضای مجازی و نمایش خانگی خواهد بود. لازمه این مسئولیت سنگین ایجاد ساختاری شفاف و روشن برای تولیدکنندگان و مردم است که ضمن شناخت رویکردهای این نهاد حاکمیتی بتوانند با شکل مشخصی با آن ارتباط برقرار کنند.
تعارض منافع میان صداوسیما و شبکه نمایش خانگی: از آنجایی که ساترا سازمانی زیرمجموعه صداوسیما است و این سازمان در عرصه سریال‌سازی رقیب جدی نمایش خانگی است، این موضوع می‌تواند باعث آسیب به تنوع و کیفیت آثار نمایشی شود. ساترا می‌تواند حداقل با استقلال رای از صداوسیما زمینه‌ای را ایجاد کند که این موضوع خللی در روند تولیدات شبکه نمایش خانگی به وجود نیارد.
با تنفیذ مسئولیت‌های جدید و رسمی به ساترا این مجموعه در دوران مدیریت جدید (سعید مقیسه) باید با استفاده از نقاط قوت قبلی و تجربه گذشته خود باعث رشد این حوزه شود.
