«گزینه سوم»؛ تضاد منافع مسیر صلح اوکراین را پیچیده می‌کند

به گزارش ایلنا به نقل از ارم‌نیوز، جنگ روسیه و اوکراین با نزدیک شدن به سال چهارم، دیگر صرفا یک تقابل نظامی آشکار نیست و به صحنه‌ای از تضاد مفاهیم درباره معنای صلح تبدیل شده است. مسکو از راه‌حلی سخن می‌گوید که به «واقعیت‌های میدانی» احترام بگذارد، در حالی که کی‌یف بر بازگرداندن کامل حاکمیت اصرار دارد و هر توافق ناقص را تکرار شکست می‌داند.

در این میان، واشنگتن با «گزینه سوم» حرکت می‌کند؛ گزینه‌ای که هدف آن پایان سریع جنگ است، حتی اگر مستلزم بازطراحی نقشه‌های نفوذ در شرق اروپا باشد. ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، آمادگی کشورش برای ورود به مذاکرات صلح بدون پیش‌شرط را اعلام کرده، اما آن را مشروط به رعایت «واقعیت‌های میدانی» دانسته است؛ واقعیتی که به معنای رد هرگونه بحث درباره آینده کریمه، دونباس و مناطقی است که مسکو «نوفوروسیا» می‌نامد. او هشدار داده که رد این رویکرد ممکن است روسیه را به گسترش دستاوردهای نظامی وادارد و فرصت فعلی را منحصر به فرد خوانده است.

در مقابل، ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین خط قرمزی روشن دارد: هیچ بخشی از خاک کشور، به ویژه دونباس، نباید تحت کنترل روسیه قرار گیرد. هر تصمیم درباره سرزمین‌ها منوط به تصویب پارلمان اوکراین است و صلح واقعی تنها با بازپس‌گیری کامل مناطق اشغالی تحقق می‌یابد. زلنسکی هشدار داده که هر توافق بدون تضمین‌های امنیتی مشابه ماده پنجم منشور ناتو، اوکراین را در معرض دور جدیدی از جنگ قرار می‌دهد.

دولت آمریکا به رهبری دونالد ترامپ رویکرد متفاوتی اتخاذ کرده است. ترامپ صراحتا گفته است که روسیه «در میدان برتری دارد» و از زلنسکی خواسته این واقعیت را بپذیرد. طرح آمریکا شامل پذیرش حضور روسیه در مناطقی همچون دونتسک و بخش‌هایی از خرسون و زاپوریژیا است، در مقابل تضمین‌های امنیتی برای اوکراین در نظر گرفته می‌شود، شامل تضمین‌هایی نزدیک به ماده پنجم و ایجاد منطقه اقتصادی آزاد در دونتسک که ورود نیروهای روسیه به آن ممنوع است.

این رویکرد نگرانی‌های اوکراینی را افزایش داده، زیرا احتمال فشار واشنگتن برای امضای توافقی به نفع مسکو تحت عنوان «واقع‌گرایی سیاسی» و پایان سریع جنگ وجود دارد.

دکتر عماد ابو‌الرب، رئیس مرکز «گفت‌وگو و ارتباطات اوکراین» می‌گوید: «جلسات و مشورت‌های جدید میان طرف‌های مربوط، چه در مسیر آمریکا–روسیه و چه آمریکا–اوکراین، در جریان است، اما از سوی اوکراین با خوش‌بینی زیادی مواجه نیست.» وی افزود که روسیه تمایل دارد گفت‌وگو با رئیس‌جمهور فرانسه را در اولویت قرار دهد و این رویکرد بازتابی از تلاش اروپا برای حفظ حداقل کانال‌های ارتباطی است.

کامل حواش، تحلیلگر سیاسی و کارشناس اروپایی، تفاوت میان «صلح عادلانه» مورد مطالبه اوکراین و «صلح ممکن» مورد نظر برخی طرف‌های بین‌المللی را ریشه اختلافات می‌داند. او می‌گوید که شکاف میان موضع کی‌یف و مسکو، علاوه بر اتحادیه اروپا، بین کشورهای طرفدار کامل اوکراین و دیگر کشورهای واقع‌گرا نیز ادامه دارد.

ترامپ و آمریکا معتقدند که روسیه از برخی مناطق شرق اوکراین عقب‌نشینی نخواهد کرد. این اختلاف نگاه، تفاوت میان «صلح عادلانه» مورد انتظار اوکراین و «صلح احتمالی» مورد نظر برخی طرف‌های بین‌المللی را آشکار می‌کند. تا زمانی که همه طرف‌ها به رویکردی مشترک دست نیابند، انتظار رسیدن به نتیجه ملموس در کوتاه‌مدت کم است و تنها ادامه مذاکرات و دیدارهای دیپلماتیک محتمل خواهد بود.