اما و اگرهای واردات گاز روسیه از مسیر آذربایجان

مرتضی بهروزی‌فر در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی ایلنا، در ارزیابی واردات گاز از روسیه از مسیر آذربایجان اظهار داشت: انتقال ۵۵ میلیارد متر مکعب گاز از مسیر آذربایجان نیاز به احداث خط لوله دارد که بخشی از این گاز انتقالی باید به مصرف مناطق شمالی رسیده و بخشی نیز سواپ شود اما اگر بنا داریم این گاز را به ترکیه منتقل کنیم اکنون مسیر روسیه به ترکیه موجود است و صادرات انجام می‌شود و هیچ مشکلی هم ندارند. بنابراین بی‌معنی است که این گاز ترانزیت شود و در مورد عراق هم باتوجه به برنامه‌هایی که این کشور در دستور کار دارد در چند سال آینده نه تنها نیازی به واردات ندارد بلکه تبدیل به صادرکننده گاز خواهد شد.

وی ادامه داد: از سوی دیگر افغانستان و پاکستان کشورهایی نیستند که بتوان روی آنها حساب کرد، مخصوصا پاکستان که بخش عمده جمعیت این کشور در نیمه شرقی مستقر هستند که از کشور ما دور هستند و احداث خط لوله تا این منطقه به خاطر قبائل و مسافت هم غیرممکن و هم غیراقتصادی است.

ال‌ان‌جی بهترین راهکار است

عضو هیات علمی موسسه بین‌المللی مطالعات انرژی تصریح کرد: تنها راه ایران این خواهد بود که این کشور گاز را وارد کند و تبدیل به ال‌ان‌جی و سپس صادر کند که در کوتاه‌مدت به دلیل عدم تاسیسات ال‌ان‌جی در کشور این امکان وجود ندارد، ضمن اینکه اگر بخواهیم گاز را وارد و مصرف کنیم، واردات مستلزم احداث خط لوله خواهد بود تا روسیه گاز را در مرز آذربایجان تحویل ایران دهد که این پروژه نیز چند سال طول می‌کشد و میلیاردها دلار نیز هزینه دارد. علاوه بر این در نظر داشته باشیم این واردات بیانگر این است که ما بعنوان کشوری که دومین دارنده ذخایر گاز دنیا هستیم، برنامه‌ای برای توسعه و بهینه‌سازی مصرف نداریم.

وی بیان داشت: در نظر داشته باشیم که دریافت گاز از روسیه مستلزم این است که صدها کیلومتر خط لوله در مسیر و ایران احداث شود تا این گاز را جذب کنیم، علاوه بر این مشکلاتی هم با آذربایجان داریم و آن اینکه به اسرائیل نزدیک است، موضوع دیگر اینکه امنیت انرژی را به کشوری گره بزنیم که مشکلات بالقوه با آن داریم محل چالش است، اینکه بخواهیم ۵۵ میلیار متر مکعب گاز را به مسیر آذربایجان وابسته کنیم که هر لحظه با این کشور دچار تنش شویم و در فصل زمستان ما را دچار مشکل کند توجیه‌پذیر نیست.

میرقاسم مومنی نیز در این خصوص به ایلنا گفت: در خصوص سرمایه‌گذاری مشترک پروژه‌های نفت و گاز شاهد این هستیم که سرمایه‌گذاری در صنایع پالایشگاهی و کمک فنی و در چاه‌های نفت و همکاری فنی و مهندسی بین ایران و روسیه انجام گرفته و روسیه در حال حاضر از جمله شرکای مهم ما در حوزه نفت و گاز بخصوص در حوزه تکنولوژی و فناوری‌های نوین است، اما مشکل ما انتقال این گاز از مسیر آذربایجان است، آذربایجان خود صادرکننده نفت و گاز است و از طریق چندین لوله از جمله باکو-تفلیس-جیحان و گرجستان به دیگر کشورها صادرات گاز دارد. بنابراین چگونگی اینکه ما بخواهیم از روسیه و از مسیر آذربایجان واردات گاز داشته باشیم محل سوال است.

چالش‌های انتقال گاز از مسیر آذربایجان

وی افزود: ما می‌توانیم گاز روسیه را برای مصارف داخلی در شمال و شمال غرب و شمال شرق به مصرف برسانیم و این گاز را تهاتر کنیم و بخشی مشکلات ما را در پیک مصرف رفع کند، اما قرارداد خط لوله باید بلندمدت باشد و امنیت سیاسی نیز برقرار باشد، به خاطر اختلافاتی که در خصوص برخی موارد مثل زنگزور داریم؛ تصور نمی‌کنم با توجه به اوضاع منطقه و تحولات سریعی که در منطقه در حال انجام است و همچنین بازتاب سفر ترامپ به خاورمیانه و جنگ اوکراین بزودی عملی شود، ممکن است طرحی برای سال‌های آینده باشد اما پروژه فورس‌ماژوری نیست که برای کوتاه‌مدت روی آن حساب کنیم زیرا مسیر آذربایجان در امتداد با دریای خزر با پستی بلندی و موانع زیادی از نظر طبیعی و محیط زیستی مواجه است که باعث کندتر و یا تاخیر در پروژه خواهد شد.

انتقال گاز از روسیه موضوع ایده‌آل سال‌های آینده

این کارشناس حوزه انرژی خاطرنشان کرد: به نظر می‌رسد پروژه انتقال گاز از روسیه موضوع ایده‌آل برای سال‌های آینده و شرایط بهتر می‌تواند باشد اما در شرایط فعلی به نظر نمی‌رسد بزودی عملیاتی شود.

مسائل سیاسی و تحریمی را در نظر داشته باشیم

وی تاکید کرد: اگر این پروژه عملیاتی شود نیاز استان‌های شمالی و شمال شرق و غرب را تامین می‌کنیم و مجبور نخواهیم بود گاز را از جنوب و با هزینه و افت فشار منتقل کنیم اما باید مسائل سیاسی و تحریمی را و شرایط روابط با آذربایجان را نیز در نظر داشته باشیم و اینکه تمام نیاز گاز شمال کشور را منوط به گاز روسیه و از مسیر آذربایجان کنیم محل سوال است زیرا اگر به هر دلیل آذربایجان به بهانه‌های مختلف خط را قطع کند مشکل خواهیم داشت همانگونه که اوکراین همواره سعی می‌کرد گاز روسیه به اروپا را با بهانه‌های مختلف با توقف و یا تاخیر مواجه کند که در نتیجه آن، هم روسیه و هم اروپا متضرر شدند. بنابراین در خصوص انتقال گاز روسیه از مسیر خاک آذربایجان امنیت خط لوله باید در جوامع بین‌الملل تضمین شده باشد.