ایلنا گزارش می‌دهد؛
ورود دانشگاه‌ها به "بهبود وضعیت سرمایه اجتماعی"، حل مشکلات اخلاقی" و "آسیب‌های موجود در خوابگاه‌ها"
به گفته رییس دانشگاه علامه طباطبایی امروزه شیوه کنش اجتماعی کاملا دگرگون شده و این دگرگونی حتی نوع کنش سیاسی هم تحت تاثیر قرار داده است.
به گزارش خبرنگار ایلنا، نقش دانشگاه‌ها در حل آسیب‌های اجتماعی نقشی تعیین‌کننده است و با توجه به نخبه‌هایی که تربیت می‌کنند، می‌توانند با ارائه راهکارهای علمی در کاهش آسیب‌ها موثر واقع شوند. در این راستا طی جلسه‌ای که پیش‌تر اسحاق جهانگیری؛ معاون اول رییس جمهور با روسای ۱۳ دانشگاه برتر کشور داشت به هر کدام از دانشگاه‌ها مسئولیت ویژه‌ای سپرده شد تا مشکلات اقتصادی و اجتماعی را شناسایی و برای آن راهکار ارائه دهند. .سه دانشگاه تراز اول کشور به حل آسیب‌های اجتماعی ورود کرده‌اند و مسائلی همچون چالش‌های فضای مجازی، وضعیت سرمایه انسانی و حتی اعتیاد را در دستور کار قرار داده‌اند، با روسای این دانشگاه‌ها در این خصوص به گفت‌وگو نشستیم که متن آن در پی می‌آید:
رییس دانشگاه تهران:
روی بهبود وضعیت سرمایه اجتماعی کار می‌کنیم
محمود نیلی احمدآبادی (رییس دانشگاه تهران) به نقش دانشگاه تهران در شناسایی آسیب‌های اجتماعی اشاره کرد و گفت: در این زمینه گزارشی تهیه و آن را به دولت، مجلس و دستگاه‌های مختلف ارائه کردیم. دانشگاه ما به عنوان دانشگاه جامع نیز خوشه‌های رسانه و ارتباطات را بررسی خواهد کرد.
وی ادامه داد: دانشگاه تهران یک گروه سرمایه اجتماعی تشکیل داده که در آن از استادان دانشگاه‌های مختلف دعوت کرده تا روی موضوع سرمایه اجتماعی کار کنند. البته پیش‌تر هم دانشگاه تهران با وزارت کشور دو پروژه ملی در این باره انجام داده است. از صابحنظران، نمایندگان دولت و مسئولان کمیته سرمایه‌های اجتماعی مجلس در این جلسات شرکت کردند و دیدگاه‌ها و نظریات مختلف مورد بحث قرار گرفت و نظریات هم به شکل مکتوب و هم شفاهی منعکس شد. گزارش حاصل از این جلسات هم مورد استقبال دولت و هم مجلس قرار گرفت، ضمن اینکه کماکان این جلسات و بررسی‌ها ادامه دارد.
در دانشگاه تهران برای حل مسائل جامعه روی سرمایه اجتماعی کار می‌کنیم و هدف از این کار این است که بدانیم سرمایه اجتماعی در چه وضعیتی است و چه کاری می‌توان انجام داد که این سرمایه بهبود پیدا کند.
نیلی احمدآبادی با بیان اینکه گزارشات و برنامه‌های ما در جهت آسیب‌شناسی و ارائه راه‌حل است، گفت: در دانشگاه تهران برای حل مسائل جامعه روی سرمایه اجتماعی کار می‌کنیم و هدف از این کار این است که بدانیم سرمایه اجتماعی در چه وضعیتی است و چه کاری می‌توان انجام داد که این سرمایه بهبود پیدا کند.
رئیس دانشگاه تهران در پاسخ به این سوال که فکر می‌کنید راهکارهای شما در خصوص بهبود وضعیت سرمایه اجتماعی تا چه اندازه عملی خواهد شد؟ گفت: اینها قاعدتا کارهای بلندمدت و برخی هم کوتاه مدت هستند و استنباط من این است که دولت و مجلس خیلی علاقه‌مندند که این موضوعات به شکل جدی مورد بحث قرار بگیرد و از نظریات دانشگاه‌ها استفاده شود، ضمن اینکه بحث‌هایی هم برای پیاده‌سازی این پیشنهادات در جریان قرار دارد.
رئیس دانشگاه علامه طباطبایی:
دگرگونی شیوه کنش اجتماعی، نوع کنش سیاسی را تحت تاثیر قرار داده‌است
حسین سلیمی (رئیس دانشگاه علامه طباطبایی) در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا با اشاره به اقدامات دانشگاه علامه طباطبایی در حوزه رفع آسیب‌های اجتماعی گفت: دانشگاه علامه جزو دانشگاه‌های پیشگام جهت شناسایی و حل مسائل جامعه بوده است، به طوری که ما محوریت یک خوشه مطالعاتی برای یافتن مسائل و ارائه راه‌حل‌ها را در حوزه مسائل پولی و بانکی بر عهده گرفتیم.
وی ادامه داد: در این زمینه گزارش‌های اولیه را به معاون اول ریاست‌جمهوری و هیات دولت ارائه کردیم که مورد استقبال‌شان قرار گرفت. همچنین در جلسه مشترکی که روسای دانشگاه‌ها و استادان در خصوص خوشه‌های مطالعاتی با اعضای هیات دولت داشتند، استادان ما نتیجه مطالعاتی خودشان و راه‌حل‌هایی که برای حل مسائل اقتصادی به خصوص در حوزه پولی و بانکی به دست آوردند را ارائه کردند که مورد استقبال قرار گرفت و این تحقیقات کماکان ادامه دارد و دانشگاه علامه محوریت آن را به عهده گرفته است. ضمن اینکه دانشگاه‌های برتر کشور نیز روی این زمینه کار می‌کنند.
رئیس دانشگاه علامه طباطبایی با بیان اینکه موضوع اقتصاد کلان به عهده دانشگاه تهران است، گفت: محوریت اقتصاد کلان به عهده دانشگاه تهران است، اما اساتید ما نیز در این زمینه بسیار فعال هستند و در تهیه بسته‌های سیاستی برای حل مسائل اقتصادی کلان همکاری داشتند که آن هم به هیات دولت محترم و معاون اول رییس جمهور ارائه شده است.
خوشه مطالعاتی که دانشگاه علامه محوریت آن را به عهده گرفته و دانشگاه‌های دیگر نیز در آن حضور فعال دارند، این است که شیوه کنش اجتماعی، شکل‌گیری هویت اجتماعی و پدیده‌هایی که به تدریج می‌توانند به آسیب‌های اجتماعی بدل شوند، در فضای مجازی در حال دگرگونی است.
سلیمی اضافه کرد: در جلسه‌ای که با معاون اول رییس‌جمهور داشتیم، محوریت یک خوشه مطالعاتی برای پیدا کردن مساله و راه حل در مورد رسانه‌ها و فضای مجازی و مشکلاتی که در این فضا و رسانه‌ها ایجاد می‌شود به دانشگاه علامه سپرده شده است. در این زمینه راه‌حل‌ها و نتایج قابل توجهی حاصل شده که آن هم به معاون اول رییس جمهور، وزارت ارتباطات، شواری عالی فضای مجازی ارائه شده است. به طور مثال خوشه مطالعاتی که دانشگاه علامه محوریت آن را به عهده گرفته و دانشگاه‌های دیگر نیز در آن حضور فعال دارند، این است که اصلا شیوه کنش اجتماعی، شکل‌گیری هویت اجتماعی و پدیده‌هایی که به تدریج می‌توانند به آسیب‌های اجتماعی بدل شوند در درون فضای مجازی در حال دگرگونی است.
رئیس دانشگاه علامه طباطبایی با بیان اینکه این اتفاق به شکل‌های مختلف در شبکه‌های اجتماعی متفاوت در جامعه در حال بروز است، گفت: نتیجه مطالعات استادان ما نشان می‌دهد که در شبکه‌ای مانند اینستاگرام سبک زندگی متفاوتی به تدریج در حال شکل‌گیری است. در این سبک زندگی چیزهایی به عنوان آسیب اجتماعی کم کم سر بر می‌آورد که پیش‌تر در یک زندگی سنتی آسیب محسوب نمی‌شد. همکاران من مطالعه متفاوتی راجع به آسیب‌ها و مشکلات درباره شبکه‌هایی همچون تلگرام واینستاگرام داشتند که به ریاست جمهوری و شورای عالی مجازی هم ارائه شده است.
امروزه شیوه کنش اجتماعی کاملا دگرگون شده و این دگرگونی حتی نوع کنش سیاسی هم تحت تاثیر قرار گرفته است.
وی افزود: امروزه شیوه کنش اجتماعی کاملا دگرگون شده و در این دگرگونی حتی نوع کنش سیاسی هم تحت تاثیر قرار گرفته است. بنابراین استادان حاذقی روی این خوشه کار می‌کنند و امیدواریم تا یکی دو ماه آینده متخصصان بتوانند به یافته‌هایی در این زمینه برسند و این یافته‌ها بتواند راه‌حل‌هایی برای مسائل فضای مجازی و رسانه‌ها باشد از جمله پدیده شایعه‌سازی و واقع‌نمایی اموری که واقعیت ندارند، زیرا یافته‌های دوستان ما این است که این شیوه جدید زیست‌اجتماعی بر حوزه اقتصاد، اعتماد سیاسی و بر سرمایه اجتماعی تاثیر بسیار جدی و عمیقی دارد که اگر ما نتوانیم این را به خوبی شناسایی و راه‌حل‌های دقیقی برایش پیدا کنیم، ممکن است جامعه ما را با بحران‌ها و مشکلاتی رو به رو کند که در گذشته با آن مواجه نبودیم. مشکلات جدیدی وجود دارد که ممکن است ما را به ورطه بحران‌های متفاوتی بیافکند.
سلیمی با بیان اینکه همکاران من در دانشکده‌های مختلف به خصوص در دانشکده علوم اجتماعی در حوزه پدیده‌های اجتماعی مختلف، یافتن مسائل و همینطور ارائه راهکار بسیار فعال بوده و هستند، گفت: در سال‌های گذشته ما در مورد سیاست‌های جمعیتی و ارتباطی که با پیشرفت و توسعه دارند، گروه مطالعاتی و سیاستگذاری تشکیل دادیم که مطالعات بسیار سودمندی بودند و نتیجه مطالعات به صورت بسته‌های سیاستی به حوزه‌های مختلفی که با مسئله جمعیت درگیر هستند، ارسال شد که فکر می‌کنیم بسیار کارآمد بودند.
با همکاری وزارت علوم بررسی‌ها و مطالعات گسترده‌ای در مورد آسیب‌های اجتماعی از جمله جرم، جنایت، اعتیاد، بزهکاری و حتی مشکلات اخلاقی انجام داده‌ایم.
رئیس دانشگاه علامه طباطبایی در خصوص رسیدگی به مسائل اجتماعی ناشی از بحران آب گفت: اساتید علوم اجتماعی دانشگاه ما در مورد مسائل اجتماعی مربوط به بحران آب بررسی‌هایی انجام داده و سیاست‌های مناسبی را پیشنهاد کرده‌اند. همچنین متخصصان مددکاری اجتماعی دانشگاه به مطالعه بخش اجتماعی برنامه ششم توسعه و تاثیرات مثبت و منفی که می‌تواند بر روندهای آسیب‌های اجتماعی در جامعه بگذارد، به مطالعه پرداخته‌اند.با همکاری وزارت علوم بررسی‌ها و مطالعات گسترده‌ای در مورد آسیب‌های اجتماعی از جمله جرم، جنایت، اعتیاد، بزهکاری و حتی مشکلات اخلاقی انجام داده‌ایم. در این راستا دانشگاه علامه محوریت اجرای یک سری برنامهها چه در سطح دانشگاه‌های کشور و چه در سطح جامعه با همکاری وزارت علوم بر عهده گرفته که همچنان نیز ادامه دارد.
سلیمی در خصوص اینکه این موضوعات به پایان‌نامه‌های ارشد و دکتری بدل خواهند شد، گفت: از همکارانمان در حوزه پژوهشی دانشگاه‌ها و گروه‌های مرتبط با اینگونه پدیده‌ها به خصوص دانشکده علوم اجتماعی، ارتباطات و روانشناسی خواسته‌ایم که این موضوعات به پایان نامه‌های دکترا و ارشد بدل کنند تا بتوان آن را مورد بررسی علمی قرار داد.
دانشگاه‌ها تضمینی برای اجرای سیاست‌ها ندارند
وی در خصوص همکاری دانشگاه علامه با معاونت پیشگیری جرم قوه قضاییه گفت: یک تفاهم‌نامه گسترده با معاونت پیشگیری جرم قوه قضاییه در مورد پیشگیری از جرم هم داریم که مفاد این تفاهم نامه در حال تبدیل شدن به قراردادی است تا ما کارهای مطالعاتی گسترده‌ای برای پیشگیری از جرم انجام بدهیم و ببینیم در کشور و در حوزه قوه قضاییه چگونه می‌توان یک برنامه علمی برای پیشگیری از جرم طراحی کرد.در مجموع این رویکردی است که در دانشکده ما وجود دارد و این مسایل سیاستی در کتابی با عنوان "توصیه‌های سیاستی دانشگاه علامه طباطبایی" به دستگاه‌های اجرایی کشور در دو جلد چاپ و ارائه شده است.
سلیمی ادامه داد: طبیعتا سطح و وسعت مسائلی که در جامعه وجود دارد، بسیار بیشتر از اقداماتی است که ما انجام داده‌ایم و گام‌های اول و دوم برای جهش‌هایی است که ما بعدها باید انجام دهیم.
شخص رییس جمهور مطالعه‌ای که در مورد اثرات اجتماعی شبکه تلگرام انجام داده‌ایم، را دیدند و واکنش مثبتی نسبت به آن نشان دادند.
رئیس دانشگاه علامه طباطبایی در پاسخ به این سوال که فکر می‌کنید راه‌حل‌های این دانشگاه برای حل آسیب‌های اجتماعی چقدر می‌تواند عملیاتی شود؟ گفت: ما این کار را شروع کردیم و هنوز به نتیجه خاصی نرسیدیم، اما تا الان استقبال و واکنش‌های دولت خیلی خوب و فراتر از انتظار ما بوده است. شخص رییس جمهور مطالعه‌ای که ما در مورد اثرات اجتماعی شبکه تلگرام انجام داده‌ایم را دیدند و واکنش مثبتی نسبت به آن نشان دادند. همچنین دبیر شورای عالی فضای مجازی کشور و دیگر مسئولان با بررسی بخشی از مطالعات دیگر ما از ما خواستند که تحقیقاتمان را در جمع‌شان ارائه بدهیم که در نهایت به تفاهم‌نامه بین دانشگاه و دبیرخانه شورای عالی فضای مجازی منجر شد.
سلیمی اضافه کرد: به عنوان یک دانشگاه تا همین حد می‌توانیم نقش‌آفرینی و مطالعه داشته باشیم و در نهایت راه‌حل پیدا کنیم و بعد آن را به بدنه کارشناسی مجموعه‌های اجرایی ارائه دهیم، یا حتی بخشی از آن را به اطلاع افکار عمومی برسانیم و بالاترین مقامات اجرایی کشور را با خودمان همراه کنیم، اما در نهایت دانشگاه‌ها امکان و تضمین برای اجرای کل این سیاست‌ها را ندارند.
وی در خصوص اقدامات کانون‌های فرهنگی و اجتماعی برای کاهش آسیب‌های اجتماعی در دانشگاه علامه طباطبایی گفت: این کانون‌ها نه تنها در دانشگاه ما مستقر است، بلکه دانشگاه اصلی و محوری که با وزارت علوم برای استقرار و فعالیت آنها همکاری می‌کند، دانشگاه علامه طباطبایی است. این تنها بخشی از پروژه کلان مقابله با آسیب‌های اجتماعی است که این قسمت از آن به وزارت علوم سپرده شده و با همکاری دانشگاه‌های مختلف در حال انجام است، اما دانشگاه اصلی که در این زمینه با وزارت علوم همکاری دارد دانشگاه علامه طباطبایی است.
رییس دانشگاه الزهرا(س):
تمرکز روی آسیب‌هایی که اثرات خود را در خوابگاه‌ها نشان می‌دهند
مهناز ملانظری (رئیس دانشگاه الزهرا(س)) در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا درباره ورود دانشگاه‌ها حل آسیب‌های اجتماعی گفت: دانشگاه‌های علوم انسانی و از آن جدی‌تر دانشگاه‌های جامع فرصت بسیار خوبی هستند که آسیب‌های اجتماعی را از ابعاد جامعه شناختی تا روانشناختی و حتی نگاه‌های اسلامی به آسیب‌ها مورد بررسی قرار دهند و راهکار ارائه دهند.
وی ادامه داد: برخلاف آنچه که تصور می‌شود، حل مسائل جامعه در دانشگاه‌های مهندسی صورت می‌گیرد، ولی زیرساخت اجتماعی، سیاسی و فرهنگی و... در حوزه علوم انسانی و اجتماعی قابل بررسی است از این رو دانشگاه‌های علوم انسانی و جامع فرصت بسیار خوبی برای امور تحقیقاتی در این زمینه هستند. در کنار کلیه مسائل اقتصادی لازم است از ابعاد اجتماعی و فرهنگی نیز بررسی شود و این فرصت با همکاری‌های دانشگاه‌های علوم انسانی یا به طور کامل‌تر در دانشگاه‌های جامع قابل انجام است.
وی در پاسخ به این سوال که دانشگاه الزهرا تاکنون چه اقداماتی جهت حل و کاهش آسیب‌های اجتماعی انجام داده است، گفت: در دانشگاه ما تمرکز بر روی آسیب‌های اجتماعی بحران‌زا شامل مواردی می‌شود که در خوابگاه‌ها اثرات خود را نشان می‌دهند و مرکز مشاوره تحت مدیریت معاونت دانشجویی مطالعات زیادی در این زمینه انجام داده و البته وزارت علوم و سازمان دانشجویی نیز تحقیقات زیادی داشتند که دانشگاه الزهرا یکی از نمونه‌های انتخاب شده و مورد مطالعه بوده و نتایج آن به دانشگاه گزارش شده است.
دانشگاه‌ها آسیب‌های اجتماعی را از ابعاد جامعه شناختی تا روانشناختی و حتی نگاه‌های اسلامی به آسیب‌ها مورد بررسی قرار دهند و راهکار ارائه کنند.
ملانظری با اشاره به نتیجه فعالیت کانون‌های فرهنگی و اجتماعی در دانشگاه‌ها که برای حل آسیب‌های اجتماعی در نظر گرفته شده بودند، گفت: نتایج حاصل از فعالیت این کانون‌ها بررسی شد و در مرحله اول ساماندهی اوقات فراغت دانشجویان و شوق‌دهی به برنامه‌های فرهنگی متناسب با نیازهای متنوع دانشجویان و برگزاری برنامه‌های شاد و تفریحی در نظر گرفته شده است.
وی ادامه داد:به دنبال این اقدامات ارتقای وضعیت اجتماعی خوابگاه‌ها از طریق تقویتِ بخش مددکاری در دانشگاه، ایجاد شیفت شب برای واحدهای مشاوره مددکاری در خوابگاه و به دنبال آن کنترل آسیب‌های اجتماعی از طریق تغییر رویکرد نسبت به آسیب‌های اجتماعی دانشجویان با رده‌بندی آسیب‌ها، برگزاری دوره‌های آموزشی برای مسئولان خوابگاهی و تغییر در نگاه مسئولان و مدیران خوابگاه نسبت به مسائل، فراهم کردن زمینه‌های آموزش و مهارت زندگی، امکان بحث و گفتگو با مسئولان برای دانشجویان قابل اجرایی است که زمینه کنترل آسیب را فراهم کرده است.
رئیس دانشگاه الزهرا با بیان اقدامات پیشگیرانه در جهت آسیب‌های اجتماعی افزود: نتایج این برنامهها هدایتی بوده و به سمت گسترش خدمات درمانی، گسترش امکانات ورزشی عمومی، توجه به وضعیت اقتصادی دانشجویان و مواردی از این قبیل حرکت می‌کنند تا در راستای درک صحیح از وضعیت آسیب‌های اجتماعی برنامه‌هایی پیشگیرانه ای داشته باشیم.
وی ادامه داد: در زمینه اعتیاد طرح "سیمای زندگی" با مشارکت معاونت دانشجویی و فرهنگی اجرا شد که در این طرح بررسی مسائل اعتیاد مورد نظر است و با تشکیل کمیته‌های فرعی و گروه‌های کاری در فاز اول، خط مشی و سیاست برنامه جامع پیشگیری مشخص شد. همچنین در فاز دوم بحث توانمندسازی، اجرای دوره‌های آموزشی، تحلیل وضعیت، نیاز سنجی‌ها و اطلاع رسانی صورت گرفته است.
ملانظری با اشاره به فاز سوم طرح "سیمای زندگی" گفت: در فاز سوم ارائه بسته‌های خدماتی آموزشی در قالب سمینار برای دانشجویان و خانواده‌هایشان، ورودی جدید و سال اولی‌ها، کارگاه‌های آموزشی مهارت‌های زندگی و تبلیغات گسترده را در نظر داریم و در نهایت در روز انتهایی برنامه در قالب تعریف همیاران سلامت در دانشگاه و مداخله مرکز مشاوره در صورت وجود نیاز برای آموزش‌های پیشگیرانه بوده است.
رئیس دانشگاه الزهرا در پایان اظهار داشت: به هر حال در راستای سلامت، مهارت و نشاط دانشجویان در سال ۹۶ و ۹۷ کار های زیادی انجام و برنامه‌های متعددی برگزار شد و حرکت به سوی دانشگاه عاری از دخانیات در سطح دانشجویان، کارکنان و اساتید صورت گرفته است.
