تداوم تراکم‌فروشی در دوره زاکانی؛ شورای شهر به جای مؤاخذه، تایید می‌کند

«غلامرضا لطیفی» استاد تمام شهرسازی و عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا درباره عملکرد شهرداری تهران در دوران ریاست علیرضا زاکانی گفت: در جوامع امروزه، شهرداری‌ها به نوعی حکومت محلی محسوب می‌شوند، در کشور ما شهرداری عمدتاً نهادهایی شبه دولتی هستند و برخی اوقات مردم عملکرد شهرداری را در قالب فرآیند بخش دولتی نگاه می‌کنند.

وی ادامه داد: با توجه به اینکه در طول شکل‌گیری شهرداری تهران طی سال‌های مختلف تا کنون، شهردارهای زیادی آمده و رفته‌اند و اقدامات گوناگونی نیز به انجام رسانده‌اند، برای اینکه بتوانیم عملکرد یک شهردار را به‌صورت علمی و صحیح مورد ارزیابی قرار دهیم، باید دید شهردار چه چیزی را تحویل گرفته و در فرآیند زمانی که گذشته چه کارهایی انجام داده است و چه میزان از کارهایی که انجام شده بر پایه مستندات قانونی بوده و چه میزان بر اساس تصمیمات شخصی و چه میزان خارج از عرف و قانون بوده است. این مسأله به دلیل‌ عدم دسترسی به آمارهای مربوطه، داوری صحیح را دشوار می‌کند.

فروش تراکم همچنان محور سیاست‌های شهرداری است

لطیفی  با بیان اینکه فرآیندی که در دوره ریاست آقای زاکانی بر شهرداری تهران ملاحظه می‌کنیم، ادامه سیاست‌های فروش تراکم است، گفت: بسیاری از مصوبات که شهرداری تهران به انجام رسانده، در قالب تصمیماتی که در کمیسیون ماده پنج گرفته می‌شود، هماهنگ با مصوبات شورای عالی معماری و شهرسازی نبوده است و در بسیاری مواقع، این اقدامات بر اساس محوریت مدیریتی انجام گرفته است.

وی تصریح کرد: ساخت و سازهای اخیر و مجوزهایی که برای ساخت برخی از برج‌ها و هتل‌ها صادر شده‌اند، نشان‌دهنده این موضوع هستند. در واقع با این اقدامات، ضریب تراکم شهری افزایش زیادی پیدا کرده است.

تهران ۳۲۰۰ رشته قنات داشت، اما اکنون ...

این استاد شهرسازی در ادامه خاطرنشان کرد: کشور ما خشک و کم آب است و شهر تهران علی‌رغم اینکه در دوره‌ای با منابع آبی فراوان روبرو بوده و حدود ۳۲۰۰ رشته قنات داشت، اکنون با بحران بی‌آبی شدید مواجه شده است. همچنین بحران انرژی در قالب آب و برق در کل کشور مساله سازشده است.

وی افزود: برای رشد شهری و ارتقاء کیفیت زندگی، باید ظرفیت جمعیت‌پذیری شهر مورد بررسی قرار بگیرد و در این راستا مشخص شود که چه نوع ویژگی‌های بالقوه وجود دارد و چه ویژگی‌هایی را باید به صورت بالفعل در آورد. اتفاقاتی که در شهر در بخش‌های محتلف قرار است رخ دهد، باید به‌طور کامل بررسی شود، آن هم در شرایطی که در زمینه‌های مختلف مدیریت شهری با چالش‌های زیادی روبرو هستیم.

شهرداری تهران گرفتار روزمرگی

لطیفی اظهار داشت: نهاد شهرداری به‌ویژه در تهران، نهاد بسیار مهمی است و از تاثیرگذاری بالا و پرسنل زیادی برخوردار است اما نیازمند آموزش ادواری است. بسیاری اوقات شهرداری تهران در قالب روزمرگی قرار می‌گیرد. به این مفهوم که سیاست‌های مشخصی در قالب توسعه شهری پیش روی ندارد و به میزان زیادی فقط در قالب تراز مالی به موضوع نگاه می‌شود که چه میزان کسری وجود دارد و چه مقدار باید تراکم فروخته شود. با این رویکرد، نمی‌توان شهر را مدیریت کرد و شهر تهران با مشکلات متعددی مواجه است.

این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه مشکلاتی که در قالب سیاست‌های شهری بر جامعه ما عارض شده، مانند افزایش تورم به قشر کم‌درآمد و فقیر جامعه فشار بسیاری  وارد می‌کند و موجب افزایش نارضایتی عمومی می‌شود، اظهار کرد: نهاد شهرداری می‌تواند با مانوری که می‌دهد و سیاست‌هایی که در پیش می‌گیرد، تعدیل مناسبی در عرصه‌هایی انجام دهد،  در واقع شهرداری باید همسو و هماهنگ با نهادهایی که به صورت مستقیم و غیرمستقیم در رشد و توسعه شهری تاثیرگذار هستند، باشد و بتواند از آنها استفاده کند.

لطیفی خاطرنشان کرد: پس از دوران جنگ و از سالهای ۶۸ به بعد، در شهر تهران سنگ بنای فروش تراکم در نهاد شهرداری بنا شد و این روند به سایر شهرها نیز سرایت پیدا کرد و این روال تاکنون ادامه داشته و بیشتر درآمدهای کلان‌شهرهای کشور بر پایه فروش تراکم بوده است.

فروش تراکم به نفع گروه‌های خاص و به ضرر اقشار متوسط و پایین

به گفته وی زمانی که منابع در آمدی بر اساس فروش تراکم باشد، در نهایت مدیریت شهر با مشکلات عدیده‌ای مواجه می‌شود. افزایش فروش تراکم بر افزایش قیمت زمین و ساخت و ساز شهری تاثیرگذار است و گروه‌های خاصی از این فرایند سودهای بالایی به‌دست می‌آورند و اقشار متوسط رو به پایین متضرر می‌شوند.

لطیفی با بیان اینکه شهرداری به‌عنوان یک نهاد چند وجهی، نیاز دارد که با تمامی نهادهای همسو، هماهنگ شود و حرکت کند، گفت: باید دید آقای زاکانی در این دوره زمانی اقداماتی که انجام داده‌اند، چه میزان بر پایه مستندات قانونی بوده و چه اقداماتی به نفع توسعه و زندگی شهری انجام داده‌اند و کدام اقدامات باعث بروز مشکلات زیاد برای شهر شده است. خدمات مختلفی در این دوره انجام شده که نیازمند آمارهای دقیق است تا بتوانیم ارزیابی مناسب و صحیحی از آن‌ها انجام داد.

این استاد شهرسازی در خصوص عملکرد شورای ششم شهر تهران به عنوان نهاد ناظر گفت: زمانی که شورای شهر، خود شهردار را انتخاب می‌کند طبیعتاً با سیاست‌های شهردار همسو است.البته  در بسیاری مواقع شورای شهر تهران، اعتراضاتی را نسبت به اقدامات شهرداری مطرح کرده است.

شورای شهر به جای مؤاخذه شهرداری، اقداماتش را تایید می‌کند

عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی افزود: شورای شهر برای اینکه  شهردار را مورد مؤاخذه قرار دهد  و جلوی عملکرد یک شهردار را بگیرد، قدرت بالایی دارد.با این حال، وقتی نگاه می‌کنیم، می‌بینیم که شورای شهر با شهرداری و سیاست‌های آن تقریباً همخوانی داشته و اقداماتی که انجام شده، به‌نوعی تأیید شورای شهر را به همراه داشته است.

لطیفی در پایان تاکید داشت: امیدواریم سیاست‌های شهری به‌گونه‌ای پیش رود که به نفع مردم باشد و تنها به نفع گروه‌های خاص و برخوردار نباشد و تمام گروه‌های اجتماعی به ویژه گروه‌های حمایتی جامعه نیز بتوانند از سیاست‌های مناسب شهرداری بهره‌مند شوند. برای مثال شاهد بودیم که شهرداری‌ها حتی در بخش اشتغال غیررسمی، می‌توانند اقدامات مؤثری انجام دهند نه اینکه با اعمال زور، روندهایی را اجرا کنند که موجب کاهش اعتماد عمومی و افزایش نارضایتی در جامعه شود.