در گفتگوی ایلنا با دبیر جایزه نماهنگ مطرح شد؛
ققنوس چرا و به چه کسانی جایزه می‌دهد؟
شش دوره است؛ که جشنواره دفاع مقدس برگزار شده؛ این جشنواره مگر خروجی داشته است؟ شاید کل هزینه‌هایی که ما کرده باشیم یک چهارم هزینه جشنواره دفاع مقدس نباشد؛ ولی خروجی‌اش قوی‌تر است.
دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مراسمی با عنوان «جایزه ققنوس» برای سازندگان نماهنگ تدارک دیده است. طی یک فراخوان از علاقه‌مندان و فعالان این حوزه خواسته شد؛ نماهنگ‌هایی را با موضوعات دفاع مقدس و مقاومت ملی، صلح جهانی، عرفان و معنویت، مسائل اجتماعی، عاشقانه‌های اصیل ارسال کنند. اولین دوره «جایزه ققنوس» در تاریخ ۲۸ دی ماه در تالار وحدت برگزار می‌شود که طی این مراسم از برگزیدگان تقدیر خواهد شد. اینکه نماهنگ و این مراسم قرار است چه گره‌ای از مشکلات تو در توی هنر کشور باز کند؛ آنهم در اوج مشکلات اقتصادی حوزه‌ی فرهنگ؛ ما را هم به فکر فرو برد. از آنجا که این حوزه درکنار موسیقی معنا پیدا میکند جای سئوال ایجاد شد؛ که چرا با وجود اینکه کمتر از یک ماه تا جشنواره موسیقی فجر زمان مانده است؛ قسمتی از این جشنواره به نماهنگ اختصاص پیدا نکرد و مراسمی جداگانه برای آن برگزار شد. فلسفه و انگیزه از برگزاری این مراسم، محل تامین بودجه آن و چرایی عدم پخش نماهنگ‌ها از رسانه ملی بدون برگزاری چنین مراسمی از دیگر دغدغه‌هایی بود که ما را برای صحبت با جلال مشفق(دبیر جایزه ققنوس) واداشت.
جایزه ققنوس دارای چه بخش‌هایی است؟
در اولین سال سعی کردیم به بخش نماهنگ به طور جدی بپردازیم؛ اما در سال‌های بعد امیدواریم طبق برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته رشته‌های مختلف را به آن اضافه کنیم.
آیا هنرهای تجسمی، فیلم، تئا‌تر به این مراسم اضافه می‌شود؟
نه به این شکل نخواهد بود. آثاری که به اندیشه و تفکر متعهدند در مجموعه جایزه ققنوس قرار خواهند گرفت. در آینده برنامه دقیق را اعلام خواهیم کرد.
چند نماهنگ ارسال شد و درنهایت چند اثر به بخش مسابقه راه یافت؟
بیش از ۱۵۰ نماهنگ ارسال شد و ۴۵ نماهنگ انتخاب شد.
فلسفه برگزاری مراسم جایزه ققنوس چیست؟
امروزه شنیدن موسیقی به تنهایی سخت است. در دنیا موسیقی با تصویر معرفی می‌شود؛ اما در ایران عملا به موضوع نماهنگ توجه جدی نشده است. با توجه به پتانسیل نماهنگ که می‌تواند بسیاری از مفاهیم موسیقی را به راحتی معنا و قابل فهم کند؛ قصد داریم یک تحول جدیدی را در موسیقی ایجاد کنیم.
برای پرورش نماهنگ می‌توانستید؛ از پتانسیل تلویزیون یا جشنواره موسیقی استفاده کنید. آیا به مراسم جداگانه نیاز بود؟
در سریال‌ها و تلویزیون روش ابتدایی و ساده نماهنگ تصویر می‌شود. در حالی که این حوزه می‌تواند؛ بسیار غنی‌تر، قوی‌تر و پویا‌تر مطرح شود. به عنوان مثال آشتی دادن مخاطبین با موسیقی جدی و ارزشمند یکی از ضرورت‌های پرداختن به نماهنگ است. با توجه به اینکه در موسیقی‌های جدی تصاویر مطابق باشان آن نمی‌بینم؛ جدی گرفتن این حوزه تاثیر مستقیم روی موسیقی خواهد گذاشت. اگر این اتفاق بیفتد آثار بزرگان ما از آرشیو بیرون می‌آید و با مخاطب خودش آشتی میکند.
چرا از تلویزیون برای رسیدن به این اهداف استفاده نشد؟
تلویزیون محدودیت‌های خاص خودش را دارد. ما خیلی تلاش کردیم از ظرفیت این رسانه استفاده کنیم. در این سال‌ها مسئولان زحمت خودشان را کشیدند؛ اما تا همین اندازه قدرت ورود به مبحثرا داشتند. تلویزیون آثار بسیار ارزشمندی در دهه گذشته داشته؛ اما برای ما جای تعجب دارد؛ که چرا این آثار پخش و دیده نمی‌شوند. اگر ما موففق بشیم و آن‌ها را معرفی کنیم اتفاق خوبی می‌افتد.
چرا در جشنواره موسیقی بخشی به نماهنگ اختصاص پیدا نکرد؟
بودجه‌ای هزینه شده برای جایزه ققنوس در مقایسه با جشنواره موسیقی فجر مثل یک قطره است. یکی از پیشنهادهای خود من همین بود که نماهنگ در دل جشنواره فجر قرار بگیرد. اما بعضی از دوستان هنرمند بر این اعتقاد بودند؛ که این بخش در جشنواره دیده نمی‌شود.
اگر منابع مالی که صرف جشنواره‌ها و جوایز متعدد می‌شود؛ مستقیما برای موسیقی هزینه شود تاثیرگذاری بیشتری در بهبود وضعیت موسیقی ندارد؟
تا آن‌جایی که من می‌دانم؛ هیچ تاثیری نمی‌توانست بگذارد. دراین بخش حتی خود من حدود ۶ ماه قبل به اقای دکتر ریاحی(دبیر جشنواره موسیقی فجر) این موضوع را که نماهنگ به عنوان یکی از بخش‌های جشنواره باشد را پیشنهاد کردم؛ اما مورد قبول واقع نشد. منتهی خیلی متمایل به شروع این حرکت بودند. بحثدیگری که هست؛ ما در اختتامیه جشنواره موسیقی مگر چه‌قدر زمان داریم. اگر بخواهیم ۵ کلیپ پخش کنیم نزدیک به یک ساعت وقت می‌گیرد. شاید این امکان که این کلیپ‌ها در آن فضا به نمایش دربیاد؛ وجود نداشته باشد. اما قطعا می‌طلبید که یک بخش جداگانه‌ای در جشنواره موسیقی فجر برای نماهنگ تعریف شود.
برنامه‌ریزی‌تان برای انتشار نماهنگ‌ها از چه طریق است؟
تلویزیون بنا به همان محدودیت‌های خاصی که دارد؛ شاید نتواند همه آثار را پخش کند. ما به دنبال راه‌های جدید برای انتشار نماهنگ‌ها هستیم. چند پیشنهاد داشتیم که نمایش خانگی یکی از انهاست.
هزینه برگزاری «جایزه ققنوس» چه قدر بود؟
ما هزینه زیادی نکردیم. مشارکت بخش خصوصی در این موضوع ما را کمک میکند. بعد از اتمام مراسم من می‌توانم هزینه و بودجه دقیق را اعلام کنم.
بودجه دولتی برای مراسم چه قدر بوده؟
این‌ها را اجازه بدید تمام شود بعد اعلام خواهم کرد. چون هنوز تمام نشده و هنوز خیلی هزینه‌ها مانده است.
با توجه به اینکه موسیقی، تئا‌تر و سینمای ما دارای مشکلات بسیاری هستند؛ نماهنگ در مقایسه با این‌ها چه اهمیتی دارد که نیاز به یک مراسم و هزینه‌های جداگانه داشته باشد؟
این مقایسه مع‌الفارق است. تئا‌تر یک هنر عظیم و ریشه دار را با یک موضوعی که بیشتر جنبه رسانه دارد. ما موضوع‌مان یک موضوع خاص است. نماهنگ می‌تواند ترکیبی از همه این هنر‌ها در قالب یک گفتار خیلی کوچک باشد. نماهنگ آمده به کمک موسیقی و حتی اساتید بزرگ امروز به سمت نماهنگ رو آوردند و استقبال گرمی از آن کردند. در مورد بحثبودجه هم شاید ما یک چهارم جشنواره دفاع مقدس هزینه کرده باشیم. حتی پیشنهاد دادیم نماهنگ به عنوان یکی از بخش‌های جشنواره دفاع مقدس قرار بگیرد؛ خروجی آن در جایزه نماهنگ می‌توانست بسیار بهتر باشد؛ اما با ان موافقت نشد.
خروجی مراسم قرار است چه باشد؟ منظور از خروجی؛ انتشار یک سی‌دی در نمایش پخش خانگی است؟
شش دوره است که جشنواره دفاع مقدس برگزار شده؛ این جشنواره مگر خروجی داشته است؟!
مشخصا خروجی جایزه ققنوس چیست؟
من مقایسه نمی‌کنم. شما چند بحثو مطرح می‌کنید؛ یکی صرفه جویی. در همین جا یک صرفه‌جویی خیلی بزرگی اتفاق افتاده است. خود صرفه‌جویی که مهم نیست یک جاهایی تاثیر گذاری و موضوع مهم است. در این مسئله جایزه نماهنگ توانسته خوب عمل کند.
در چه حوزه‌ای قراره تاثیرگذاری داشته باشد؟
در حوزه اندیشه. یک سری نتایج شاید در زمان کوتاهی خودش را نشان دهد اما در زمینه کار فرهنگی و هنری نمی‌توان در کوتاه مدت از آن نتیجه گرفت. من فکر می‌کنم باید چندین دوره برگزار شود و جا بیفتد. ما در سال اول آثاری که در جامعه وجود داشت؛ را جمع آوری و مطرح کردیم. شاید نماهنگ‌های کمی برای این جشنواره تولید شد. از سال دوم و سوم می‌توان در این مورد صحبت کرد.
فکر می‌کنید سی‌دی نماهنگ‌های جایزه ققنوس در تفکر مخاطب تاثیر بگذارد؟
در تفکر مخاطب نه، در نوع تعامل هنرمند با جامعه خودش. شاید در تفکر شما هر تاثیری که خود شما فکر کنید بگذارد. اما سعی ما کمک به خود موسیقی است. ما هر حرکت رو به جلویی را قبول داریم. هرچند کم و آهسته باشد. نظر من این است؛ که از گذشته بهتر خواهد بود و این خیلی اتفاق خوبی است.
آیا تلویزیون برای پخش نماهنگ‌ها همکاری نکرد یا شرایطش برای شما مهیا نبود؟
نه هنوز هیچ اتفاقی نیفتاده است. اجازه بدید جشنواره تمام شود ما وارد مذاکره شویم. بدونیم آثارمون چه هست. برای این موضوع‌ها خیلی قضاوت زود است.
آیا سال اول برای شما حکم آزمون و خطا داشته و هنوز اهداف مشخصی برای جایزه ققنوس تعریف نشده است؟
بحثآزمون و خطا نیست. بحثرصد موضوع است. من با اغلب دوستان در زمینه فیلم، سینما و نماهنگ صحبت کردم. چون این موضوع برای اولین بار بود که مطرح می‌شد، یک اجماعی فکری در مورد نوع برخورد وجود نداشت. همه اعتقاد داشتند؛ اتفاق خوبی است. اما اینکه چگونه باید این حرکت رو انجام داد زوایا مبهم بود. باید از یک نقطه شروع کنیم و بهترین نقطه سنجیدن وضعیت موجود بود. ارسال ۱۵۰ اثر در سال اول اتفاق خوبی است. بسیاری از کلیپ‌هایی رافکر نمی‌کردیم در داخل کشور تولید شده باشد. ما تازه متوجه شدیم پتانسیل‌های وظرفیت‌های بسیار خوبی در این عرصه وجود دارد. ما با این ظرفیت‌ها عملا می‌توانیم به موسیقی حرکت بهتری دهیم. آشتی دادن موسیقی جدی با مخاطب، یکی از اصل‌های ماست. یک اصل دیگر بحثاندیشه و موسیقی است؛ که تصویر می‌تواند؛ اندیشه غنی موسیقی ارزشمند را معنی کند. موضوع بعدی اینکه برای فعالان موسیقی و جوان‌های نوپا بستری فراهم شود؛ و بدانند؛ به غیر از ماهواره پتانسیلی در داخل کشور اما در قالب کوچک‌تر برای پخش نماهنگ‌هاشان وجود دارد.
البته هدفی که شما می‌فرمایید در صورت دیده شدن برای عوام و پخش از تلویزیون عملی خواهد شد.
این باید اتفاق بیفتد. مذاکرات هم شده اما هنوز به جمع‌بندی نرسیده و دوستان ما در تلویزیون استقبال کردند که ما آمادگی داریم؛ آثار مطابق با موازین را پخش کنیم. اما چون هنوز به نتیجه نرسیده‌ایم؛ من هیچ قولی نمی‌توانم در این زمینه بدهم. خروجی باید مشخص شود و بعد اعلام کنیم. نهایت آرزوی ما تلویزیون است.
اگر هدف غایی تلویزیون بود می‌توانست از ابتدا برای رسانه ملی تولید و پخش شود و نیازی به برگزاری جایزه ققنوس نبود.
در نماهنگ رشته‌های مختلف داریم. ما در این جشنواره به نماهنگ‌هایی که از اندیشه قابل قبول برخوردارند؛ نگاه می‌کنیم. خیلی از فیلم‌های تلویزیون و موسیقی‌ها می‌توانند از تلویزیون پخش شوند اما جشنواره دارند. جشنواره یک هدف دیگری را دنبال میکند که زیرساخت‌ها را درست بچیند. تلویزیون در نهایت مسیری است؛ برای انتقال مفهوم. جشنواره ساختارهای یک موضوع را جهت می‌دهد؛ دسته بندی میکند و آن را معرفی میکند.
چند درصد نماهنگ‌ها با موازین پخش در رسانه ملی منطبق هستند؟
در این مورد من نمی‌توانم نظر دهم. اطلاعات کار‌شناسی دقیق ندارم از خود دوستان در تلویزیون باید سئوال کرد.
در پایان؛ اگر یک خروجی از این مراسم بخواهید؛ آن چیست؟
ما در حقیقت به آثاری توجه می‌کنیم؛ که نه تنها از نظر ساختاری قوی باشند؛ بلکه به لحاظ موضوعی از یک بار اندیشه‌ای برخوردار باشند. به همین دلیل نگاه مبارزه و زندگی رو را انتخاب کردیم.. اگر بتوانیم در سال یک خروجی خوب داشته باشیم که از رسانه‌های مختلف پخش و در فرصت‌های گوناگون شنیده شود؛ همین کفایت میکند. شاید کل هزینه‌هایی که ما کرده باشیم یک چهارم هزینه جشنواره دفاع مقدس نباشد؛ ولی خروجی‌اش قوی‌تر است.
