چند کار ضعیف در بخش مرور جشنواره بالا آمد و چند کار قوی رد شد

به گزارش خبرنگار ایلنا، انتخاب آثار بخش مرور تئاتر تهران سی و ششمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر با تمام دوره‌های قبل متفاوت بود. در این دوره دفترچه‌هایی تهیه شد، شامل اسامی همه نمایش‌هایی که در طول سال در همه تماشاخانه‌های تهران اجرا شده بودند، البته به شرط تمایل تولیدکنندگان آن‌ها برای حضور در جشنواره و حاصلش شد ۱۲۷ نمایش که در بازه زمانی اول آبان‌ ۱۳۹۵ تا اول مهر ١٣٩٦ حداقل ١٥ شب روی صحنه رفته‌ بودند. 

سپس دفترچه‌ها در اختیار هیئتی ۷۰ نفره قرار گرفت شامل هشت کارگردان تئاتر، هشت بازیگر تئاتر، هشت نمایشنامه‌نویس و مترجم حوزه تئاتر، هشت منتقد و روزنامه‌نگار حوزه تئاتر، ١٠ طراح در حوزه‌های مختلف تئاتر نظیر صحنه، لباس، نور، گریم، گرافیک، پنج دانشجوی تئاتر از دانشکده‌های مختلف تئاتری، پنج نفر از مدیران سالن‌های تئاتر، سه نفر از حوزه موسیقی و صدا، سه نفر از استادان دانشکده‌های تئاتر و دو عکاس تئاتر، در کنار سه نفر از چهره‌های سیاسی که علاقه‌مندی جدی به هنر تئاتر داشتند، سه نفر از تماشاگران دائمی تئاتر و چهار نفر از هنرمندان رشته‌های دیگر.

هر کدام از اعضای این هیئت ۷۰ نفره می‌توانستند از یک تا هفت ستاره به هر نمایش بدهند و در نهایت نمایش‌هایی که بیشترین امتیاز را کسب کرده بودند به ‌عنوان اجراهای منتخب بخش مرور تئاتر تهران برای حضور در جشنواره سی و ششم معرفی شدند.

ایده‌ای جدید که باید با وسواس دنبال شود

ازجمله اعضای این هیئت می‌توان به مسعود دلخواه و علی سرابی اشاره کرد.

مسعود دلخواه، کارگردان و بازیگر تئاتر در مورد این شیوه از انتخاب آثار برای حضور در بخش مرور تئاتر تهران جشنواره سی و ششم گفت: به عقیده من با این موضوع باید صبورانه برخورد کرد، اجازه داد روند انتخاب‌ها و داوری‌ها تکمیل شود و بعدا در مورد نتایجش حرف زد. این شیوه انتخاب، ایده‌ای جدید است که اگر با وسواس دنبال شود و تمام آرا به شکلی دقیق بررسی و میانگین آن‌ها در نظر گرفته شود، می‌تواند موفق باشد. در عین حال در داوری‌ها هیچ وقت همه چیز عالی نخواهد بود و همواره یکسری اشکال‌ها، کمبودها و نقص‌ها وجود دارد.

او ادامه داد: باید اجازه دهیم این آزمون صورت بگیرد هرچند که ممکن است چند کار ضعیف هم بالا بیاید یا چند کار قوی رد شود کمااینکه این اتفاق هم افتاده است اما خیلی نمی‌شود برایش کاری کرد. هیچ روشی نیست که کاملا بی‌نقص باشد. در روش مقابل پنج، شش داور تعیین می‌شدند که یا کارها را می‌دیدند یا ویدئوی نمایش‌ها برایشان فرستاده می‌شد که من اصلا موافق انتخاب از طریق دیدن ویدئو نبودم چون اصلا قابل مقایسه با اجرای زنده نبود.

علی سرابی، دیگر کارگردان و بازیگر تئاتر هم در مورد همین موضوع معتقد است: وقتی گروهی پنج یا شش نفره بخواهند کارهای بخش مرور را انتخاب کنند طبیعتا نمی‌توانند همه نمایش‌های روی صحنه را ببینند و ناچارند انتخابشان را براساس فیلم آثار انجام دهند. ولی وقتی از هیئتی ۷۰ نفر کمک گرفته شود تقریبا می‌توان گفت تمام کارهایی که در طول سال اجرا شده، دیده شده است، جمع‌بندی شده و انتخاب شایسته‌تری صورت گرفته است و من با این اتفاق بسیار موافقم.

بهتر بود از اول سال می‌دانستید یا نه؟/ دو نظر متفاوت

دلخواه در مورد اینکه آیا بهتر بود هیئت انتخاب از ابتدای سال در جریان این موضوع که قرار است در پایان سال در مورد تئاترهایی که روی صحنه رفته نظر بدهد قرار می‌گرفت یا خیر هم گفت: با این موضوع موافقم. ما که با یکدیگر تعارف نداریم، پس چه اشکالی دارد که از ابتدای سال مشخص باشد و افراد بدانند جزو آن ۷۰ نفر هستند. این آگاهی باعث می‌شود کارهای بیشتری را با دقت بیشتری تماشا کنند. بنابراین اصلا بد نیست که از ابتدا مشخص شود اما به یک شرط، اینکه یک نوع اعتمادسازی اتفاق بیفتد و در عمل خیال همه راحت باشد که آرای‌شان خیلی دقیق ارزیابی می‌شود، کسی آن وسط چیزی را وارسی نمی‌کند و تقلبی صورت نمی‌گیرد.

علی سرابی اما در این مورد نظر متفاوتی داشت و گفت: به نظر من ایرادی ندارد که آدم‌ها از ابتدای سال ندانند که از اعضای این هیئت انتخاب هستند چون دانستنش فقط باعث ایجاد یک مشغله ذهنی می‌شود. در مورد خودم وقتی تماس گرفتند و گفتند یکی از اعضای این هیئت ۷۰ نفره باش گفتم چشم ولی برای جشنواره سی و هفتم اگر از ابتدای سال بگویند شما عضو هیئت انتخاب آثار بخش مرور هستی قطعا قبول نمی‌کنم چون می‌دانم خودم به عنوان هنرمند درگیری‌های زیادی دارم و ممکن است اصلا فرصت نکنم بعضی کارها را ببینم.

سرابی ادامه داد: اینکه یک هیئت ۷۰ نفره انتخاب شده اساسش بر این است که ممکن است از این ۷۰ نفر پنج نفر یک کار را دیده باشند، پنج نفر دیگر یک کار دیگر را، ۱۰ نفر به خاطر مشغله‌شان اوایل سال کمتر تئاتر دیده باشند، ۱۲ نفر اواخر سال. بنابراین آرای درستی به دست می‌آید اما اگر قرار باشد به عنوان یک شغل نگاهش کرد و هر ۷۰ نفر موظف باشند از اول سال همه کارها را ببینند آن وقت در پایان سال برای هر نمایش ۷۰ نظر خواهیم داشت که انتخاب کردن را بسیار پیچیده و دشوار می‌کند و به نظرم اصلا ایده مناسبی نیست.

امتیاز دادن به حدود ۳۰ اثر

دلخواه در مورد تعداد کارهایی که به آن‌ها ستاره داده هم گفت: من بالای ۳۰ کار را دیده بودم. خیلی از نمایش‌ها واقعا قابلیت این را نداشتند که وارد بخش مرور شوند و من هم امتیازی بهشان ندادم و مسلما به کار خودم هم امتیاز ندادم! بعضی‌ها ایراد گرفته بودند که چطور کسانی که کارشان در بخش مرور هست جزو هیئت ۷۰ نفره انتخاب هم بوده‌اند؟! خیلی طبیعی است که این‌ها کار خودشان را داوری نکرده‌اند.

او در مورد اینکه به ستاره دادن به کارها اکتفا کرده یا توضیحی هم برای آن‌ها نوشته است یا خیر افزود: برای بعضی‌هایشان نوشتم. برای کارهایی که تاکید داشتم انتخاب شوند در مورد اینکه چرا ستاره بالا داده‌ام در حد یک یا دو جمله توضیح نوشتم. اسامی کارهای راه یافته به بخش مرور را که دیدم بیشتر کارهایی که به آن‌ها ستاره بالا داده بودم، بودند و متوجه شدم دیگران هم نظرشان شبیه من بود و به آن کارها ستاره بالا داده‌اند. البته کارهایی هم بودند که من به آن‌ها امتیاز ضعیف یا متوسط رو به پایین داده بودم ولی انتخاب شده بودند.

علی سرابی در مورد تعداد نمایش‌هایی که به آن‌ها امتیاز داده هم گفت: تعداد کارها زیاد بود، حتی کارهایی که در سالن‌های دانشجویی هم اجرا شده بودند بین‌شان بود. من حول و حوش۳۰ کار را دیده بودم. درستش هم همین است. وقتی ۷۰ نفر انتخاب می‌شوند، از این ۷۰ نفر هر کدام اگر ۱۰ کار هم دیده باشند می‌شود ۷۰۰ کار.

سرابی که این روزها نمایش «آن سوی آینه» را هم روی صحنه دارد در مورد ستاره دادن یا نظر نوشتن در دفترچه هم گفت: آن قدر درگیر نمایش جدیدم بودم که تا آخرین روزها به من زنگ می‌زدند و می‌گفتند نظرت را بفرست. من دقیقا روز آخر دفترچه را برگرداندنم و فقط توانستم ستاره بدهم و نظری ننوشتم.

نسبت تعداد متخصصین به غیرمتخصصین تغییر کند

در پایان مسعود دلخواه در مورد ایراداتی که می‌توان به این شیوه از انتخاب وارد دانست هم گفت: در میان این ۷۰ نفر می‌توان اقشار مختلفی را دید؛ دانشگاهی، بازیگر، کارگردان، تماشاگر عادی، طراح و... موردی که می‌توان در موردش با وسواس بیشتری برخورد کرد تناسب بین تعداد متخصصین و غیرمتخصصین است. برای مثال ممکن است یک گریمور بیشتر روی طراحی گریمِ اثر تمرکز کند یا یک طراح صحنه بیشتر روی دکور متمرکز شود و باقی جنبه‌های کار از دیدشان پنهان بماند، اگرچه همه این‌ها باید باشند ولی بهتر است درصد کارشناسان و متخصصین تئاتر بیشتر شود و درصد غیرمتخصصین کاهش یابد.