در نشست مطبوعاتی مطرح شد؛
راهکارهای ارشاد و ناشران برای برخورد با قاچاقچیان کتاب؛ تعیین تکلیف کافه کتاب‌ها و محدودیت فضا در نمایشگاه کتاب تهران
نشست خبری محمود آموزگار رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران برای تشریح تفاهمنامه اتحادیه و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای مقابله با تکثیر غیرقلانونی کتاب‌ها ظهر امروز شنبه هفتم اسفندماه برگزار شد.
به گزارش خبرنگار ایلنا، محمود آموزگار در این نشست اظهار داشت: تفاهم نامه میان معاونت فرهنگی وزارت ارشاد و اتحادیه ناشران برای مقابله با جریان تکثیر و عرضه غیرقانونی آثار پدید آورندگان و ناشران به روش‌های چاپی الکترونیکی صوتی و چند رسانه‌ای در فضای حقیقی و مجازی امضا و برای پیگیری پرونده‌های این حوزه کارگروهی تشکیل شده است.
رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان صیانت از حقوق مادی و معنوی پدیدآورندگان و ناشران را یکی از اهداف مهم این تفاهمنامه خواند و گفت: امیدواریم با این تفاهم نامه علاوه بر صیانت از حقوق مادی و معنوی پدید آورندگان بهبود فضای کسب و کار ورونق اقتصادی در حوزه نشر را نیز شاهد باشیم. البته رسیدن به تمامی این اهداف نیازمند فرهنگسازی، ترویج اخلاق حرفه‌ای است.
این فعال نشر یادآور شد: از نظر صنفی به دلایلی نوعی بی‌اعتنایی به حقوق مالکیت ادبی و هنری در جامعه نشر در حال ترویج و توسعه است و باعث شده قبح سرقت ادبی روز به روز کمرنگ‌تر شود حتی در جریان کتابگردی درست روبروی کتابفروشی که با وزیر از آن بازدید کردیم؛ کتاب‌هایی که به صورت غیرقانونی چاپ و تکثیر شده بودند به فروش می‌رسید. متاسفانه این روش تکثیر به نظر مباح شناخته شده است.
مدیر نشر کتاب آمه در توضیح اقدامات اتحادیه ناشران در پیگرد متخلفان چاپ و نشر کتاب‌ها بیان کرد: برای پیگیری این پرونده‌ها اقدامات زیادی انجام شده و اطلاعات مختلفی را نیز جمع‌آوری کرده و می‌کنیم حتی چند مورد از محل‌هایی که به این کار غیرقانونی مبادرت می‌کردند شناسایی شده و پرونده برایشان تشکیل داده‌ایم. ما همچنین ملاقات‌هایی با مقامات نظامی و انتظامی ازجمله سردار ساجدی‌نیا داشتیم که ایشان قول همکاری همه‌جانبه به ما داده‌اند. علاوه بر اینها گفت‌وگوهایی نیز با دادسرای قوه قضائیه صورت گرفته تا بتوانیم حوزه‌های دادگاهی تخصصی در ارتباط با تخلفات حوزه نشر داشته باشیم. تمام این کارها نوید این را می‌دهد که بتوانیم به خوبی از عهده وظایفی که مطابق با این تفاهم نامه برای خود تعریف کرده‌ایم؛ بربیاییم.
رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان البته کارهای ضربتی و کوتاه مدت را برای ریشه کن کردن چاپ و تکثیر غیرقانونی کتاب‌ها کافی ندانست و متذکر شد: کارهای فوری و کوتاه مدت یکی از اقدامات ماست که به دلیل آسیب‌های جدی که این مساله به پیکر نشر وارد می‌کند و روز به روز هم توسعه آن را شاهد هستیم لازم و ضروری است. برخورد غیرقانونی و توسل به مقامات قضایی و انتظامی از اولویت‌های خاصی برخوردار است و سعی داریم به کمک این دو بخش اگر نتوانستیم تکثیر غیرقانونی کتاب‌ها را متوقف کنیم؛ از حجم آنها بکاهیم. منتهی در این بین مهمترین مساله ضرورت توجه به بحث فرهنگسازی است.
آموزگار در بیان اهمیت و جایگاه فرهنگسازی برای مقابله با چاپ و تکثیر غیرقانونی کتاب‌ها نیز تصریح کرد: باید فرهنگسازی کنیم تا کسی به صورت غیرقانونی کتاب ناشری را منتشر نکند، کسی کتابی را که به این طریق منتشر شده به فروش نرساند و کسی هم کتابی را که به این روش چاپ شده و عرضه می‌شود؛ نخرد. رسیدن به این ساز و کار نیازمند این است که آثار و تبعات ناخوشایند این اقدام را در معرض دید همگان قرار دهیم و از جامعه برای رعایت حقوق مولفین و ناشران کمک بخواهیم.
او اعضای کارگروه را متشکل از شش نفر معرفی کرد و گفت: کارگروه پیشبرد اقدامات تفاهم نامه از مدیرکل دفتر توسعه کتاب و کتابخوانی، مدیرکل دفتر حقوقی و مالکیت معنوی، رئیس اتحادیه کتابفروشان ، مدیر کل اداره ارشاد استان تهران، مدیرکل دفتر امور چاپ و نشر وزارت ارشاد و 4 نفر از افراد زبده و کارشناس به انتخاب اتحادیه تشکیل می‌شود. جلسه اول این کارگروه تشکیل شده و آقای ضرغامی مدیرکل اداره ارشاد استا ن تهران رئیس این کارگروه، سعید میرجلالی، مدیر مسئول نشر ویرایش دبیر کارگروه و بنده محمود آموزگار سخنگوی کارگروه خواهم بود.
این مدیر نشر اقدامات حوزه فرهنگ سازی را نیز مهم دانست و گفت: اقدامات حوزه فرهنگسازی که در تفاهمنامه نیز به آن اشاره شده؛ از مهمترین مفاد این تفاهمنامه هستند. به نظرم بخش اصلی کار همین فرهنگسازی است و نه تمسک به قوه قضائیه و نیروی انتظامی. کارهای قهری دوام درازمدت و مستمر ندارند و باید با فرهنگسازی جامعه را به این باور برسانیم که رعایت حقوق مالکیت معنوی را واجب بدانند و از تضییع آن پرهیز کنند.
وی افزود: انتخاب شعار یکسان برای انتشار در کتاب‌ها که توجهات لازم به بحث مالکیت فکری را جلب کند استفاده از ابزار سینما، تلویزیون و تیزرهای تبلیغاتی و ... مواردی است که از آنها برای بیرون رفتن از این شرایط آشفته در بازار و حقوق مالکیت می‌توانیم بهره ببریم. همچنین می‌توانیم در صورت نیاز قوانین کشور را هم مورد خطاب قرار دهیم تا بستر محکمتری برای حفظ حقوق اصحاب قلم و نشر فراهم شود.
آموزگار تاکید کرد: دبیرخانه کارگروه فوق در محل اتحادیه ناشران و کتابفروشان مستقر است و وظیفه آن دریافت شکایات، پاسخگویی به اساتیدی‌سا که حقشان تضییع شده و اقدام جهت ثبت و مستندسازی مکاتبات و اسناد برای ارائه به مراجع قضایی.
رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان؛ حمایت‌های حقوقی از افرادی که حقشان تضییع می‌شود یکی از مهمترین کارکردهای این کارگروه دانست و متذکر شد: گاهی مقدار کتاب غیرقانونی که کشف شده یا می‌شود و ارزش ریالی آن از دو ، سه میلیون تومان تجاوز نمی‌کند و شاید این میزان مبلغ توجیه مالی برای هزینه کردن و پیگیری قضایی و گرفتن وکیل نداشته باشد. یکی از ویژگی‌های کارگروه فوق آن است که مشکلات این چنینی را از طریق جمع‌اوری چندین و چند شکایت یکسان و ارائه یکباره حل کنند و ما درصددیم از امتیازات حرکت جمعی برای بهره‌گیری بهتر کمک بگیریم.
او در مورد اقدامات صورت گرفته برای همکاری و تعامل بیشتر وزارت ارشاد و اتحادیه و دستگاه‌های قضایی و انتظامی نیز گفت: ما با قوه قضائیه و معاونت پیشگیری از جرم این قوه نیز صحبت کردیم و مکاتباتی را نیز با اداره کل دادگستری استان تهران داشته‌ایم به نظرم شناسایی دقیق و درست مراکز متخلف اهمیت فراوانی دارد باید این مکان‌ها به درستی شناسایی شوند تا بتوان به واسطه آن از نیروی انتظامی برای احقاق حقوق افراد درخواست کمک کرد. اصولا خود نیروی انتظامی زمانی که جرم برایش مشهود باشد از نظر قانونی امکان مداخله خواهد داشت. در همین راستا سعی داشتیم در روند دریافت تامین یک حکم قضایی برای پیگیری موارد متخلف را تسریع کنیم.
وی ادامه داد: برخوردهایی نیز با دانلودهای غیرقانونی الکترونیکی صورت گرفته اما متاسفانه گاهی می‌بینیم خود مولفان نیز در فضاهای مجازی به راحتی اقدام به تبادل فایل‌های پی دی اف می‌کنند. خوشبختانه استفتاء در حوزه مالکیت فکری کم نداریم و بسیاری از مراجع و حتی مقام معظم رهبری نیز شخصا اهمیت این نکته را مطرح کرده‌اند. حق مولف به صورت شرعی در قانون رسمی کشور پذیرفته شده و باید از همه ابزارها برای اجرای این قانون استفاده کنیم. با دادستانی نیز هماهنگی‌هایی صورت گرفته و در صورت نیاز بتوان برخوردهای ضربتی و فوری با متخلف نیز صورت داد.
آموزگار تاکید کرد: متاسفانه متخلفان برای چاپ و تکثیر غیرقانونی کتاب‌ها بیشتر سراغ کتاب‌های موفق و پرفروش می‌روند و همین مساله ناشر را زمین می‌زند. حتی یکی از ناشران حرفه‌ای ما درخواست کرده بود از اعلام شمارگان چاپ کتاب معاف شود تا افراد سودجو پی به عدم موفقیت یک اثر نبرند. سرقت ادبی جزو جرایم خصوصی حساب می‌شود و تا زمانی که شاکی خصوصی نداشته باشند امکان پیگیری پرونده وجود ندارد.
رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان درباره سرانجام تکلیف دادگاه کتاب نیز گفت: در دادگاه‌های ما مساله سرقت ادبی و رعایت قانون حمایت از حقوق مولفین نیازمند نگاه تخصصی است حتی خیلی از ناشران بزرگ ما هنوز از مساله لزوم رعایت حق مالکیت تا 30 سال خبر ندارند. 57 سال از قانون اولیه حقوق مالکیت فکری در ایران می‌گذرد مقتضیات صنعت نشر در این سال‌ها تغییرات زیادی داشته پس به یک بازنگری و اصلاح در این قانون احتیاج داریم تا به قوانین متعارف بین‌المللی نزدیک‌تر شویم.
آموزگار ادامه داد: مجموعه شکایت‌ها و دعواهای حوزه چاپ غیرقانونی کتاب باید در دادگاهی ارائه شود که تخصص لازم برای تشخیص موضوع و صدور حکم را داشته باشد. مسائلی بود که گاهی به ممیزی در حوزه کتاب نیز بر می‌گشت برخی می‌گفتند همچون مطبوعات بتوان رسیدگی قبل از چاپ را برای حوزه کتاب نیز استفاده کرد. این مساله نیازمند بررسی کامل و دقیق است. در دادگاه‌های عمومی سرقت فیزیکی به خوبی قابل شناسایی و برخورد است اما مساله سرقت ادبی هنوز تعریف رسمی و دقیقی ندارد شاید بتوان با موارد بازدارنده مشخصی مثل توبیخ و درج در پرونده برای یک استاد دانشگاه که اقدام به سرقت ادبی کرده؛ نتیجه بهتر و دقیق‌تری از زندان برای او داشته باشیم.
رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان درباره آخرین تصمیم‌ها در مورد اعطای مجوز به کافه کتاب‌ها نیز گفت: طرح ایجاد رسته‌ای به نام کافه کتاب را به اتاق اصناف نیز ارائه داده‌ایم و به تصویب این نهاد رسیده است اما در مراحل بالاتر مثل هیات عالی نظارت و کمیسیون نظارت متوقف شد. ما مجدد این مسئله را پیگیری کردیم و درباره آن به مذاکره نیز با سردارساجدی‌نیا داشته‌ایم. در این بین؛ مواردی چون هنوز که نمی‌توانند مجوز کافه کتاب را از طریق اتحادیه ناشران دریافت کنند؛ به سمت آبمیوه و بستنی رفته و مجوز کافی‌شاپ می‌گیرند. در تمام دنیا مخصوصاً اروپا از کتابفروشی‌های حقیقی در مقابل کتابفروشی‌های مجازی حمایت می‌شود. یکی از این حمایت‌ها می‌تواند اعطای اجازه به کتابفروشی برای تبدیل شدن به کافه کتاب باشد. در یکی از آخرین مراحل پیشنهاد کردیم آن دسته از کتابفروشیهایی که حداقل 70 متر مربع فضا در اختیار دارند؛ بتوانند درخواست مجوز کافه کتاب داشته باشند. قول‌هایی را هم در این رابطه گرفته‌ایم و اگر مراحل قانونی در حوزه نیروی انتظامی و اتاق اصناف طی شود؛ می‌توان به این مهم هم اقدام کرد.
آموزگار تاکید کرد: طرح‌هایی مثل عیدانه کتاب، پاییزه کتاب و... به خوبی نشان می‌دهد ما کمتر از هزار کتابفروشی فعال در کشور داریم که بتوانند در چنین طرح‌هایی مشارکت کنند. خود همین مسئله نشان می‌دهد نیازمند توجه بیش از پیش به کتابفروشی‌ها هستیم. در حال حاضر در مجتمع‌های پالادیوم، کوروش و ارکیه با اتکا به قانون کاربری فرهنگی کتابفروشیهایی احداث شده که فروششان بیش از دو برابر کتابفروشی‌های سنتی داخل شهر هستند. این مسئله نشان می‌دهد هم نیازمند حمایت جدی‌تر از کتابفروشی‌های سنتی داخل شهر هستیم و هم اینکه باید بدانیم چه جهت‌گیری باید برای آینده کتابفروشی‌ها داشته باشیم.
آموزگار همچنین درباره بخش بین‌الملل نمایشگاه کتاب تهران تصریح کرد: در سابقه 29 دوره‌ای نمایشگاه کتاب از همان ابتدا ناشران خارجی از پایه‌های اصلی شرکت در این رویداد فرهنگی بودند. از آنجایی که انقلاب فرهنگی را پشت سر گذاشته بودیم و دانشگاه ها با رویه جدید بازگشایی شده بودند حضور ناشران خارجی در نمایشگاه کتاب فرصتی شد تا عمده ناشران حوزه بین‌الملل، ناشران آکادمیک و دانشگاهی باشند. این ناشران سال‌ها با اتکا به یارانه‌ها کتاب‌های خود را به فروش می‌رساندند.
رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان افزود: با توجه به اینکه حدود 80 درصد مخاطبان بخش بین‌الملل نمایشگاه کتاب، کتابخانه‌های دو وزارتخانه علوم و بهداشت بودند به نوعی یارانه وزارت ارشاد برای پوشش کتابخانه‌های آن دو وزارتخانه صرف می‌شد. این مسئله درست است که باعث شد دسترسی استادان و دانشجویان ما به مطالب علمی و آکادمیک روز جهان راحت‌تر باشد و می‌توان مدعی شد رتبه‌های بالای علمی که امروز کشور ما در اختیار دارد به نوعی مدیون همین بحث است اما از طرفی واقعیت این است که این رویه هیچ خدمتی به نزدیکی ناشر داخلی و خارجی و ایجاد ارتباط برای استفاده از تجارب متقابل نکرد. یعنی همواره بخش مهم کارکرد بخش ناشران خارجی تنها فروش بود.
مدیر نشر کتاب آمه ادامه داد: در این سال‌ها کارهایی هم در این رابطه انجام شده اما تاثیر خیلی زیادی نداشته است. انتخاب آقای موسایی توسط شورای برنامه‌ریزی و اجرای صنف نشر برای مدیریت کمیته ناشران بین الملل به همین دلیل است که در حوزه ارتباط با ناشران خارجی تجربه های خوب و موفقی دارند. امیدواریم در رویه جدید ارتباط کامل‌تری را در فضای نشر بین‌الملل صورت بگیرد و بتوانیم از تجربیات ناشران معتبر بین‌المللی برای نشر کشور استفاده کنیم.
آموزگار سپس با اشاره به بازدید اهالی صنف از شهر آفتاب تاکید کرد: هنوز باجه‌های وصول عوارض به صرف اینکه دریافت مبلغ داشته باشند یا نه می‌توانند باعث کندی تردد شوند. مخصوصاً در ایام تعطیل، قطعاً مشکلات جدی ایجاد می‌کند. استفاده از امکانات دولتی برای جابجایی باجه‌ها نتیجه‌ای نداشته و ما سعی داریم با رویکرد صنفی این مسئله را پیگیری کنیم. همچنین دسترسی‌های اتوبان ساوه و قم قبل از شهر آفتاب می‌تواند زمینه تردد راحت‌تر را فراهم کند.
او در پایان درباره وضعیت فضای اختصاص داده شده به ناشران عمومی نیز گفت: اگر مهندسی درستی در جانمایی‌ها به کار گرفته شوند احتمالاً بتوانیم از حداکثر فضا برای تمامی درخواست‌ها استفاده کنیم. همچنین در جلسه با معاونت فرهنگی همبستگی میان اعضای صنف دوباره به نقطه خوبی رسیدیم و آقایان حسینی‌نیک و دهقان در امور نمایشگاه فعالیت می‌کنند.
