در حوزه کتاب، نیازمند شکستن کلیشه ها هستیم

به گزارش خبرنگار ایلنا, مراسم اختتامیه چهاردهمین جشنواره کتاب و رسانه عصر امروز سه‌شنبه (26 آبان‌ماه) با حضور سیدعباس صالحی، معاون وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، مجید غلامی‌جلیسه مدیرعامل خانه کتاب، سیدفرید قاسمی مدیر کتاب‌پژوهی خانه‌کتاب، فریدون صدیقی، هرمز همایون‌پور و جمعی از استادان و فعالان حوزه رسانه در سالن آمفی‌تئاتر فرهنگسرای شفق برگزار شد.

غلامی جلیسه با بیان اینکه خبرنگاران حوزه کتاب از سایر حوزه‌ها متمایز هستند، گفت: خبرنگاری در این حوزه از جنس دیگری است و این شاید به این دلیل باشد که بسیاری از فعالان این حوزه مانند سیدفرید قاسمی سالیان سال بدون خستگی در حوزه کتاب و کتابخوانی فعالیت کرده‌اند و توان فوق‌العاده‌ای در این حوزه داشتند.اگر می‌خواهیم در حوزه کتاب تاثیرگذار باشیم باید امثال هرمز همایون‌پور و سیدفرید قاسمی را الگوی خود قرار دهیم.

وی با بیان اینکه امروزه کتاب بیش از هر عرصه دیگری نیازمند ذهن پرسشگر است، افزود: خبرنگاران حوزه کتاب باید این تفاوت را نسبت به گذشته درک کنند و ما نباید با مقوله کتاب گذرا برخورد کنیم چرا که امروزه حجم زیادی از داده‌های مرتبط با کتاب تولید و منتشر می‌شود اما تحلیل و نقد جایگاه وافی ندارد. تلاش ما در موسسه خانه کتاب این است که نشان دهیم جایگاه نقد در این حوزه مهم است و نیاز داریم که حجم انبوه تولیدات این حوزه را ارزیابی و با نقد منصفانه سعی کنیم راهکارهای علمی برای این حوزه داشته باشیم.

جلیسه ادامه داد: اگرچه تا رسیدن به نقطه مطلوب در حوزه کتاب و کتابخوانی فاصله فراوان داریم اما خوشبختانه طی دو سال اخیر ثباتی به وجود آمده که می‌توانیم با آرامش بیشتری در سایه آن فکر کنیم و به دنبال راهکار باشیم. ما اگر به عنوان یک خبرنگار حرفه‌ای دغدغه کتاب داریم نباید فراموش کنیم که کارمان قدمی رو به جلو است یا خیر. تنها باید این را در نظر داشته باشیم که عشق به کتاب راهکار اصلی حل مشکلات است و اگر ناشران، مولفان و مردم عشق به کتاب داشته باشند مشکلات‌مان حل می‌شود.

حمیدرضا مدقق، دبیر چهاردهمین جشنواره کتاب و رسانه نیز در بخش دیگری از این مراسم گزارشی از روند داوری آثار و برگزاری این جشنواره ارایه کرد و گفت: امروزه بسیاری از رسانه‌ها در دنیا با یکدیگر همگرایی دارند و شکل نوین رسانه‌ها باعث تکثر، تنوع و تخصصی شدن آنها شده است. از سویی دیگر شبکه‌های اجتماعی و کانال‌های خبری موجب شده‌ تا نقش اطلاع‌رسانی رسانه‌ها کاسته شود و هر فردی خودش یک رسانه باشد. به همین دلیل رسانه‌ها امروز بیشتر به سمت تحلیل و تفسیر رفته‌اند و این رویکرد نیاز به ژورنالیست‌های تخصصی در حوزه‌های مختلف دارد به عبارت دیگر تخصصی شدن رسانه‌ها خبرنگارانی می‌خواهد که کارشناسان و متخصصان همان حوزه باشند و ما خوشحالیم که در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی معاونت فرهنگی رویکرد تخصصی به خبرنگاران حوزه خود دارد و با چنین نگاهی برگزاری جشنواره کتاب و رسانه را در دستور کار خود قرار داده‌ است.

مدقق با بیان اینکه نگاه تخصصی در این جشنواره موجب شده که کارهای رادیویی و تلویزیونی در کنار رسانه‌های مکتوب قرار بگیرد، افزود: از این دوره جشنواره استقبال خوبی به عمل آمده و به ویژه مطبوعات شهرستانی آثار زیادی را برای دبیرخانه ارسال کرده‌اند. 17 مرکز رادیویی و تلویزیونی از سراسر ایران کارهایشان را ارسال کرده‌اند و سه رادیوی تخصصی نیز همچون رادیو فرهنگ و معارف آثار نمایشی خود را برای ما ارسال کردند. در این میان میزان آثار تلویزیونی کمتر بوده و همین موضوع ما را بر آن می‌دارد که بگوییم رسانه کتاب در عرصه دیداری و شنیداری همچنان رادیو است.

دبیر چهاردهمین جشنواره کتاب و رسانه در بخش پایانی سخنانش به ترکیب هیأت داوران در این دوره اشاره کرد و گفت: در بخش رسانه‌های مکتوب سیدفرید قاسمی، فریدون صدیقی و یونس شکرخواه آثار را داوری کرده‌اند و در بخش شنیداری و دیداری نیز مسعود سفلایی، علیرضا بهرامی و علیرضا قاسم‌خان هیات داوری را تشکیل داده‌اند.

مسعود سفلایی، نماینده بخش دیداری و شنیداری در جشنواره کتاب و رسانه نیز طی سخنانی کوتاه گفت: خوشبختانه برگزیدگان شهرستانی در این دوره از جشنواره بسیار زیاد بوده‌اند و ما در این دوره نمایندگان زیادی از سراسر کشور داشته‌ایم.ما در این حوزه نیازمند شکستن کلیشه‌های رایج هستیم. متاسفانه اکثر کارهایی که به دست ما رسیده کلیشه‌ای بود و شکستن این کلیشه‌ها نیازمند جسارت مدیران رسانه‌هاست. متاسفانه در این دوره آثار تلویزیونی کمتر بوده در حالی که تاثیرگذاری آن بیشتر از سایر رسانه‌هاست.

سفلایی در پایان سخنان خود از افزودن بخش آثار نمایشی به این دوره از جشنواره کتاب و رسانه خبر داد و گفت: تعدد آثاری که در این دوره به دست ما رسید ما را بر آن داشت که این رشته را امسال به جشنواره کتاب و رسانه اضافه کنیم.

سید فرید قاسمی در این مراسم با اشاره به محل برگزاری جشنواره کتاب و رسانه گفت: 98 سال پیش فرهنگسرای شفق باغی بوده که از این منطقه دستور توقیف تمامی نشریات کشور به جز روزنامه ایران صادر شده است و خوشحالم که بعد از 98 سال در چنین مکانی بزرگان و فعالان حوزه رسانه تجلیل می‌شوند. رسانه‌های دیگر پس از کتاب به این موضوع پرداخته‌اند.

قاسمی دو رسانه ارگانیزه و مکانیزه را به عنوان انواع رسانه‌های فعال در حوزه کتاب معرفی کرد و افزود: رسانه‌های ارگانیزه به معنای سازمان‌یافته و سازمند به موضوع کتاب و رسانه‌های مکانیزه به صورت ماشینی به این موضوع پرداخته‌‌اند. در دوره‌ای که رسانه‌ها مشغول بلعیدن یکدیگر هستند، سوال این است که ما کجا هستیم و چه می‌کنیم و راه نجات رسانه از جملات «وی گفت» و «وی افزود» چیست؟ اساسا رسانه گفتاری یا نوشتاری چه وظیفه‌ای در برابر کتاب دارد.

مدیر کتاب‌پژوهی خانه کتاب با تاکید بر اینکه رسانه‌های شارژی عرصه را بر رسانه‌های چاپی تنگ کرده‌اند، یادآور شد: امروز ما معضل روزنامه‌بینی داریم و در واقع روزنامه‌خوانی دیده نمی‌شود در چنین شرایطی باید دید که روزنامه‌های خوراک‌ساز باید چه تمهیداتی بیندیشند که حاصل زحماتشان دیده و خوانده شود. امروز باید حرف درست زد چرا که هر عصری اقتضائات خاص خودش را دارد اگر رسانه قرار است جنجال‌آفرینی کند باید آن هم مبتنی بر کارشناسی باشد تا دیده، شنیده و خوانده شود. بنابراین چنانچه رسانه بخواهد هیجان‌زایی هم کند باید براساس کار کارشناسی باشد در این شرایط رسانه‌نگار کارشناس می‌تواند گره‌ها را باز کند و در کنار سرعت دقت هم داشته باشد.

مدیر کتاب‌پژوهی خانه کتاب با تاکید بر اینکه رسانه‌های تخصصی دیده‌بان حوزه‌های خود هستند، گفت: رسانه‌ها باید مدام در حال دانش‌افزایی باشند، متاسفانه امروز جای رسانه‌های تحقیقی در حوزه کتاب خالی است و معلوم نیست که جای نبوغ و کشف رسانه‌نگار کجاست. باید جایی وجود داشته باشد که ما کار خودمان را ببینیم اینکه امروز رسانه‌ها تنها به معرفی کتاب و مجلات اکتفا می‌کنند کافی نیست اگر رسانه‌نگار شم خبری داشته باشد می‌داند که یک کتاب و مجله می‌تواند منبع ده‌ها خبر باشد.

قاسمی با تاکید بر اینکه مشکل ما این است که نقد نقد نداریم اظهار کرد: امروز شرایطی پیش آمده که منتقدی به خود اجازه می‌دهد ماحصل پژوهش 30 ساله یک نویسنده را در سه ساعت نقد کند. در حالی که باید بدانیم اینها با هم برابر نیستند و رسانه و رسانه‌نگار نباید در برابر این موضوعات منفعل عمل کنند. البته باید در کنار این مسایل دیده‌پردازی و سوژه‌پردازی به صورت مداوم وجود داشته باشد.

مدیر کتاب‌پژوهی خانه کتاب با اشاره به اینکه نباید از قدرت رسانه در کتابخوان کردن مردم غافل شد، گفت: تجربه برنامه خندوانه نشان داد که رسانه تلویزیون به چه میزان می‌تواند در کتابخوان کردن مردم نقش داشته باشد. در دهه 60 و 70 نیز این تجربه با برنامه‌های مختلف ثابت شد بنابراین ما نباید از قدرت رسانه به ویژه تلویزیون غافل شویم.

در بخش‌هایی دیگری از این مراسم از تلاش‌های 60 ساله هرمز همایون‌پور در حوزه کتاب و کتابخوانی قدردانی شد.