می‌توان ارزش مقبول کتابخوانی را به ارزشی مشهود مبدل کرد

به گزارش خبرنگار ایلنا، علی اصغر سیدآبادی (مدیرکل دفتر ترویج کتاب و کتابخوانی) در ابتدای این مراسم با اذعان به اینکه همه می‌دانیم که وضعیت کتابخوانی در ایران با آمار مطلوب فاصله زیادی دارد و درباره علل و چرایی این موضوع هم خیلی بحث شده است، گفت: سوال اینجاست که چرا تکنولوژی‌های نوین در زادگاه‌های خود چنین تاثیر منفی در این حد روی کتابخوانی نداشته‌اند. شکی نیست در هیچ جای دنیا کتاب خود به خود فروخته و خوانده نمی‌شود. روی فروش هم تاکید می‌کنم چون اگر اقتصاد نشر ضعیف شود ضربه‌های سنگینی به فرهنگ و کتاب می‌خورد.

سیدآبادی ادامه داد: در ایران بین تولید کتاب و مصرف کتاب شاهد یک شکاف بزرگ هستیم که تنها با تبلیغ و ترویج کتاب پر می‌شود. تبلیغ فعالیتی هزینه‌بر و اقتصادی است که تبعاً با منافع مالی نیز گره می‌خورد اما ترویج یک عمل داوطلبانه و غیرعمومی است که منافع ملی را مدنظر دارد. بر همین اساس از سال گذشته شناختن و معرفی مروجان کتابخوانی را به عنوان حلقه مفقوده از کتاب و نشر آغاز کرده‌ایم.

او سپس با اشاره به دو اتفاق متفاوت در این دوره تاکید کرد:‌ امسال بعد از کسب اولین تجربه به این نتیجه رسیدیم که اولاً گروه‌های مشارکت‌کننده در سال اول امسال در برنامه‌ریزی نقش داشته باشند و سعی شد برنامه‌ریزی دومین دوره با تکیه بر گروه‌های مردمی باشد که خوشبختانه همکاری صمیمانه بنیاد ملت را نیز در پی داشت.

مدیرکل دفتر ترویج کتاب و کتابخوانی درباره نوع حضور بنیاد ملت در جشنواره تقدیر از افراد و گروه‌های برگزیده ترویج کتابخوانی تصریح کرد: بنیاد ملت نه به معنی اسپانسر صرف بلکه به عنوان عضو مشارکت‌جو در این دوره همکاری کرد و بودن یک نهاد اقتصادی کنار تشکل‌های مردمی مطمئناً به این حوزه رونق بیشتری می‌دهد.

سیدآبادی همچنین به اضافه شدن گروه‌های مورد ارزیابی اشاره کرد و گفت: به نظر من رسید علاوه بر گروه‌ها و نهادهای سال گذشته امسال نهادها و افراد مرجع را نیز در رقابت جشنواره شرکت دهیم و به همین منظور از ائمه جمعه، کتابداران، مربیان و معلمان نیز جداگانه افرادی را انتخاب کرده‌ایم.

او در پایان از کلید خوردن سومین دوره جشنواره تقدیر از مروجان کتابخوانی خبر داد و اظهار داشت: تصمیم‌گیری‌ها برای دوره سوم این جشنواره نیز آغاز شده و یک شورای هماهنگی متشکل از بنیاد ملت، وزارت ارشاد و تشکل‌ها با تاکید روی فعالیت اکثری نهادهای مردمی شکل گرفته است. سال آینده هم اجرای برنامه و هم برنامه‌ریزی‌ها با این تشکل‌ها خواهد بود و محسن حاج‌زین‌العابدین به عنوان دبیر این دوره از جشنواره انتخاب شد.

در ادامه برنامه غلامپور راد (مدیرعامل بنیاد ملت) با ابراز خوشحالی و خرسندی از حضور در محفل یار مهربان گفت: اصطلاح یار مهربان تعبیری کاملاً درست و مرتبط با کتاب است به همین دلیل هم هست که صاحب‌نظران توسعه و فرهنگ کتاب و کتابخوانی را معیار پختگی این جامعه می‌دانند. شکی نیست که کتاب ناب‌ترین کالای فرهنگی است و محصولی فرهنگی‌تر از کتاب سراغ نداریم چراکه اهمیت کتاب در پیشرفت جامعه انکار ناشدنی است.

مدیرعامل بنیاد ملت افزود: بانک ملت در راستای مسئولیت‌های اجتماعی خود توجه ویژه‌ای نیز به حوزه کتاب و کتابخوانی دارد و در کنار اقدامات اجتماعی مثل تاسیس مدرسه، خانه بهداشت و... تمرکز ویژه‌ای نیز بر امر کتاب، کتابخوانی و کتابخانه‌سازی کرده است. بانک ملت این فعالیت را یک واجب دینی و ملی می‌داند و سعی داریم همچون سایر خدمات در حوزه مسئولیت اجتماعی هم متفاوت عمل کنیم

او سپس به طرح ملت کتابخوان به عنوان یکی از این اقدامات اشاره کرد و گفت: با چنین پیش‌زمینه فکری طرح ملت کتابخوان را آماده کردیم و در این طرح ضمن ترسیم افقی تازه برای افزایش کتابخوانی به دنبال این هستیم که روزی به نام ملت کتابخوان در دنیا مشهور شویم و وقتی قرار است از جوامع کتابخوان نام ببرند به جای ژاپنی‌ها، هلندی‌ها و... کشور ما در صدر قرار بگیرد. گمان می‌کنم برای اینکه به این هدف برسیم نیازمند همکاری، همت و ابتکار هستیم.

غلامپور راد ادامه داد: در بحث همکاری خوشبختانه تعامل خوبی داشته‌ایم و سه نهاد مهم کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور و معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با ما مشارکت می‌کنند. به عنوان مثال کانون در ارائه 40 هزار جلد تجهیز کتاب در پاییز و زمستان 94 همکاری خوبی با بنیاد ملت داشته است. جایزه ملت کتابخوان نیز می‌تواند یک نیروی انگیزشی قابل تامل باشد و هم‌افزایی با نهاد کتابخانه‌ها برای کتابخانه‌سازی در مناطق محروم را مدنظر داریم. همچنین با معاونت فرهنگی در حوزه پایتخت کتاب و سایر برنامه‌های مشابه این جشنواره همکاری داریم.

وی در پایان گفت: توجه به بخش فرهنگ و کتابخوانی نه فقط دغدغه مدیر بانک ملت بلکه از سوی ریاست بانک مرکزی نیز مورد تشویق قرار گرفت و رئیس بانک مرکزی در جلسه‌ای که با او داشتیم از ما خواست با آموزش و پرورش به صورت فرهنگ و کانون پرورش فکری کودکان فعالیت اثربخش بیشتری داشته باشیم. ما در این زمینه آماده‌ایم اما همه اجزای جامعه و گروه‌ها باید دست به دست هم بدهیم تا اتفاق خوبی بیفتد به فضل پروردگار برای اینکه کتاب و کتابخوانی در کشور به جایگاه خوبی برسد هم بانک ملت و هم بنیاد ملت آمادگی همکاری همه‌جانبه در بخش‌های مختلف را اعلام می‌کند.

سیدعباس صالحی (معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی) نیز حضور در چنین مراسمی را باعث احساس شعف و غرور دانست و گفت: بحث کتابخوانی با همه دغدغه‌های موجود یک نکته مثبت دارد و آن اینکه کتابخوانی هنوز برای ما یک ارزش است. در دهه‌های متوالی اخیر شاهد هستیم برخی ارزش‌ها به ضدارزش تبدیل شده‌اند یا دستکم از جنبه ارزشی آنها کاسته شده است اما کتابخوانی همچون صداقت اگرچه ارزشی مشهود نیست اما به عنوان ارزشی مقبول شناخته می‌شود یعنی درست است که در جامعه خود احیاناً و یا بیش از احیاناً دروغ می‌بینیم اما کسی نیست که منکر ارزش صداقت شود در واقع کتابخوانی نیز شاید آنقدرها که باید واضح و روشن در جامعه دیده نمی‌شود اما همه افراد جامعه اذعان دارند که کتابخوانی یک صفت خوب فرهنگی است و آرزو دارم روزی ملتی کتابخوان داشته باشیم.

صالحی ادامه داد: همین مسئله یعنی کتابخوانی هنوز یک ارزش است و ما می‌توانیم با راهکارهایی این ارزش مقبول را به ارزشی مشهود تبدیل کنیم. اما اگر قرار باشد اتفاقی در این زمینه بیفتد نیازمند جنبه‌های مختلفی است اول اطلاع‌رسانی کتاب و اینکه کتاب‌های خوب باید سریع و راحت به همگان معرفی شود. خود این موضوع قسمت اول کار است که شامل دو بخش دیگر مثل تبلیغ و ترویج کتاب خواهد بود.

معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز با تاکید بر اینکه حوزه تبلیغ و ترویج متفاوت از یکدیگر هستند، تصریح کرد: تبلیغ به نوعی با مقبو‌ سازی و پروپاگاندا گره می‌خورد ولی در هر صورت به تبلیغ کتاب هم نیازمندیم چون هرچه نباشد کتاب یک کالای فرهنگی اقتصادی است و باید در کنار اطلاع‌رسانی خوب تبلیغات مناسب هم برای کتاب صورت بگیرد. حوزه ترویج اما جریان‌های اجتماعی و مردمی را در خود جای می‌دهد و عمومیت بیشتری می یابد. در حین اینکه نمی‌خواهیم سهم جریان‌های دولتی و وظایف آنها را در ترویج کتابخوانی نادیده بگیریم اما باید قبول کنیم به دلیل شکافی که چندین قرن است بین ملت و دولت شکل گرفته طرح‌هایی که توسط مردم اجرا می‌شود مقبولیت بیشتری می‌یابد. چراکه مردم به نوعی طرح‌ها را متعلق به خود می‌دانند.

وی ادامه داد: فارغ از داوطلبانه بودن و مقبولیت عمومی ترویج کتاب توسط نهادهای مردمی این روش باعث می‌شود مروجان نیازهای منطقی و بومی خود را نیز مدنظر داشته باشند. درست هم همین است کار فرهنگی مسئله‌ای نیست که با یک بخش‌نامه سراسری و به صورت یکسان به همه جا ابلاغ شود بلکه خود مردم باید نسبت به آن فعال شود.

صالحی همچنین آمار کمی و کیفی دومین دوره جشنواره تقدیر از گروه‌های برگزیده ترویج کتابخوانی را مثبت ارزیابی و بیان کرد: در کنار تمامی کمبودهای احتمالی نباید از نکات مثبت آمارهای کمی و کیفی که تنها در عرض یک سال شکل گرفته غافل شویم. سال گذشته تنها 90 گروه برای حضور در این جشنواره ثبت نام کرده بودند اما امسال با یک تصاعد 5 برابری 450 گروه و فرد شناسایی شده‌اند هرچند هنوز پوشش جامع و حداکثری نداشته‌ایم. نکته مهم بعدی حضور فعال‌تر مجموعه‌های دور از مرکز است. برای ما مهم بود  افراد و گروه هایی در طرح شرکت کنند که از تهران دور بوده و در شهرستان‌ها و مناطق محروم فعالیت می‌کنند. خوشبختانه امسال از بین طرح‌های رسیده شاهد حضور نام شهرهایی هستیم که شاید بسیاری از ما آنها را نشنیده باشیم. نکته مثبت دیگر در چنین طرح‌هایی حضور چشم‌گیر خیرین و گروه‌های خیریه‌ای است این نکته خوبی است که جا بیفتد نذورات وخیرات فقط در پول و غذا خلاصه نمی‌شود و یک کالای فرهنگی برای منطقه‌ای که دسترسی محدودی به چنین کتاب‌هایی دارد می‌تواند ثوابی چندین برابری داشته باشد.

او اضافه کرد: حضورفعال‌تر زنان در امر ترویج کتاب و کتابخوانی از دیگر اتفاقاتی بود که بسیار مهم و مثبت خواهد بود. اساساً حوزه کتاب و کتابخوانی حوزه‌ای مادرانه است و هرچقدر زنان بیشتر وارد این عرصه شوند اعتماد بیشتری جلب خواهد شد و نتایج محکم‌تری خواهیم داشت. هرچه نباشد زنان با زبان سرو کار دارند و زبان نیز با کتاب.

  معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در پایان با تاکید مجدد بر تصمیم وزارت ارشاد بر کاهش تصدی‌گری در حوزه فرهنگ گفت: همانطور که اشاره شد سال آینده هم اجرا و هم برنامه‌ریزی این جشنواره با گروه‌ها و نهادهای مردمی خواهد بود. علاوه بر این حضور بانک ملت می‌تواند به عنوان نمونه و نمادی از شروع فعالیت‌های اجتماعی بانک‌ها و موسسات مالی باشد. انتظار داریم این جریان‌های فرهنگی توسط رسانه‌ها عمومی شده تا مردم از آن مطلع شوند. این ایده‌ها باید منتقل و هم‌افزایی شوند. امیدواریم این جریان‌ها که داوطلبانه شکل گرفته اند به یک تیم شبکه وسیع اجتماعی مبدل شود تا ملتی کتابخوان به جهان معرفی کنیم.