حبس؛ مجازات عدم پرداخت نفقه همسر

به گزارش ایلنا، بعد از جاری شدن خطبه عقد و واقع شدن عقد نکاح، زن مرد در برابر هم موظف به انجام وظایفی هستند. زن ملزم به حسن معاشرت با مرد است و به محض وقوع عقد، زن مالک مهر می‌شود و مرد نیز موظف است که مهر و نفقه زن را بپردازد.

طبق ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی مرد در صورت عادت زن به داشتن خادم (خدمتکار) یا احتیاج او به واسطه مرض یانقصان اعضاء باید برای او خادم هم بگیرد که در این مورد دادگاه به وضع مالی مرد توجه می‌کند. بطور مثال زنی که با مردی که حقوق اندکی دارد ازدواج می‌کند نمی‌تواند در خواست خادم کند.

شرطی که زن را مستحق دریافت نفقه می‌کند «تمکین» است. در این خصوص ماده ۱۱۰۸ قانون مدنی مقرر می‌کند هرگاه زن بدون مانع مشروع از ادای وظایف زوجیت امتناع کند مستحق نفقه نخواهد بود. تمکین اعم از تمکین خاص یعنی ایفای زنا شوهری و تمکین عام یعنی حسن معاشرت است. اگر زن از مرد تمکین نکند در اصطلاح به او ناشزه می‌گویند و زن در حال نشوز مستحق نفقه نیست. البته اثبات عدم تمکین زن به عهده مرد است زیرا ظاهر بر تمکین است.

مرد موظف به پرداخت نفقه به همسر دایمی خود است و همسر موقت مستحق نفقه نیست مگر در موقع عقد به آن تصریح شده باشد. قانون مدنی مقرر می‌دارد «زن می‌تواند در صورت استنکاف شوهر از دادن نفقه به محکمه رجوع کند دراین صورت محکمه میزان نفقه را معین و شوهر را به دادن آن محکوم خواهد کرد».

در این خصوص ماده ۵۳ قانون حمایت از خانواده مصوت ۹۲ برای عدم پرداخت مهریه جنبه کیفری در نظر گرفته است و مقرر می‌دارد « هرکس با داشتن استطاعت مالی، نفقه زن خود را در صورت تمکین او ندهد یا از تأدیه نفقه سایر اشخاص واجب النفقه امتناع کند به حبس تعزیری درجه شش (شش ماه یک روز تا دو سال) محکوم می‌شود. تعقیب کیفری منوط به شکایت شاکی خصوصی است (یعنی بدون شکایت شاکی قابل پیگیری نیست و جزء جرایم قابل گذشت است) و درصورت گذشت وی از شکایت در هر زمان تعقیب جزائی یا اجرای مجازات موقوف می‌شود.

تبصره این ماده هم مقرر کرده است «امتناع از پرداخت نفقه زوجه‌ای که به موجب قانون مجاز به عدم تمکین است... مشمول این ماده نمی‌باشد». بطور مثال مرد به واسطه اینکه زن در خلال عادت زنانگی‌اش از ایفای وظایف زناشویی خودداری می‌کند نمی‌تواند از دادن نفقه زن خودداری کند و موظف است که نفقه او را بپردازد.

بعد از اینکه زن توسط حکم دادگاه همسر خود را ملزم به پرداخت نفقه کند و مرد توانایی پرداخت نفقه را نداشته باشد، زن می‌تواند تقاضای طلاق کند.

در مواردی مردان گمان می‌کنند نفقه به همسرشان که شاغل است تعلق نمی‌گیرد و آن‌ها موظف به پرداخت آن نیستند. این یک باور غلط است و مردان در این صورت هم موظف به پرداخت نفقه هستند و بواسطه شاغل بودن همسر معاف از پرداخت نفقه نیستند.

بر خلاف فرزندان که نمی‌توانند نفقه گذشته خود را مطالبه کنند و فقط نفقه از تاریخ دادخواست به آن‌ها تعلق می‌گیرد، زن می‌تواند نفقه گذشته خود را در صورت تمکین مطالبه کند. همچنین در مواردی که زوج فوت کند زوجه در ایام عده وفات (چهار ماه و ده روز) مستحق نفقه است و طبق ماده ۱۱۱۰ قانون مدنی در این مورد نص دارد و مقرر می‌دارد در صورت عدم پرداخت عندالمطالبه از اموال اقاربی که پرداخت نفقه به آن‌ها است صورت می‌گیرد.