شرایط گزینه‌های ریاست خبرگان چگونه پیش می‌رود

ایلنا:بیماری آیت الله مهدوی کنی آغاز شروع دو مسئله جدی بود؛ جایگزین آیت الله در جامعه روحانیت مبارز و جانشین وی در کرسی ریاست مجلس خبرگان. هرچقدر بحثاولی برای رده‌های بالای اصولگرایی قابل حل بود، بحثدوم مشکلی جدی محسوب می‌شد. کما اینکه بعید است جریانی سیاسی که در راس آن چهره‌هایی همچون آیت الله جنتی و سیداحمد خاتمی و آیت الله محمد یزدی قرار دارند، به سادگی بتوانند حضور آیت الله هاشمی در هیات رئیسه را تحمل کنند، چه رسد به آنکه بنا باشد چهره‌ای چون هاشمی رفسنجانی در کرسی ریاست مجلس خبرگان بنشیند.

سید احمد خاتمی؛ جمله‌ای برای نظرسنجی تلویحی

با درگذشت آیت الله مهدوی کنی در روزهای پایانی مهر امسال، دغدغه جریان مخالف ریاست هاشمی آنچنان جدی مطرح شد که سید احمد خاتمی در اقدامی ناگهانی، یکشنبه شب در برنامه «من طهران» شبکه العالم، اعلام کرد «آن طور که من خبر دارم جناب آقای هاشمی رفسنجانی در برخی جلسات گفته‌اند که تمایلی به ریاست ندارند، الان نیز در فضای عمومی خبرگان اسم ایشان مطرح نیست، اما سیاستمداران ما هر لحظه ممکن است تصمیم جدیدی بگیرند و اگر ایشان هم تصمیمی بگیرد، می‌شود یکی از کاندیدا‌ها و مجلس خبرگان رهبری مانند بقیه برای ایشان تصمیم می‌گیرد.»

خطیب موقت نماز جمعه تهران اعلام کرد خود را در شأن ریاست خبرگان نمی‌بیند و مطلقا کاندیدا نخواهد شد اما از برخی چهره‌ها همچون آیت الله هاشمی شاهرودی، آیت الله یزدی، آیت الله جنتی و آیت الله موحدی کرمانی به عنوان افرادی که نامشان برای ریاست مجلس خبرگان بر سر زبان‌هاست یاد کرد تا عملا با کنار گذاشتن نام آیت الله هاشمی دو سیاست را پیش ببرد؛ ۱ - سنجش فضای سیاسی حضور یا عدم حضور هاشمی و ۲ - معرفی چهره‌هایی اصلی مورد حمایت وی

آیت الله هاشمی برای خبرگان می‌آید؛ آغاز صف بندی مقابل هاشمی

دو روز بعد از اظهارات سید احمد خاتمی، آیت الله هاشمی از طریق پایگاه اطلاع‌رسانی خود ضمن تکذیب صحبت‌های سیداحمد خاتمی، اعلام کرد «درصورتی که بعضی افراد که آن‌ها را برای ریاست خبرگان صالح نمی‌دانم قصد کاندیدا شدن داشته باشند، آمادگی خود را برای کاندیداتوری ریاست این مجلس اعلام خواهم کرد.»

استفاده آیت الله هاشمی از واژه " ناصالح " کافی بود تا آیت‌الله سیداحمد علم‌الهدی عضو مجلس خبرگان رهبری، هاشمی را اینگونه نقد کند: «باید دید منظور آقای هاشمی از افراد ناصالح چه کسانی هستند، هر کسی که کاندیدا شود از نظر ایشان ناصالح است!… باید ببینیم منظورشان از افراد ناصالح چه کسانی هستند و این ناصالح بودن از چه جهتی است. آیا در میان فقهای عادلی که در خبرگان هستند واقعا افراد ناصالح وجود دارند که بخواهند برای ریاست کاندیدا شوند؟»

ناگفته پیدا بود که منظور هاشمی از " ناصالح "، عدم صلاحیت و توان مدیریتی و شناخت دقیق و احاطه بر موضوع مورد بحث، آنهم در ریاست نهادی به اهمیت مجلس خبرگان رهبری بود و نه ناصالح در رفتار. چه اینکه آیت الله حائری شیرازی در برنامه تلویزیونی روی سخن خود را به آیت الله علم الهدی تغییر داده بود و گفته بود: «علم الهدی باید بدانند که ناصالح برای خبرگان به معنای ناصالح نیست. ممکن است فرد بسیار صالح باشد ولیکن صالح بودن برای ریاست خبرگان باید کسی هم وزن آقای مهدوی باشد؛ نباید سخنان یکدیگر را به گونه ایی معنا کرد که اعتراض بر آن وارد شود.»

با اینهمه حجت الاسلام خاتمی در مصاحبه با تسنیم اعلام کرده بود: احتمالاً مقصود آقای هاشمی اصلح بوده نه صالح. چرا که خود ایشان توجه دارند افراد تا صالح نباشد نمی توانند عضو خبرگان باشد؛ اگر بخواهیم حسن نیت داشته باشیم باید بگویم انشاءالله مقصودشان این نبوده که در خبرگان ناصالح جود دارد.

از سوی دیگر آیت الله هاشم زاده هریسی نیز انتقاد خود را از مطرح کردن اسامی برای آمدن یا نیامدن اعلام کرده بود: «مطرح کردن موضوع کاندیداتوری آقای هاشمی موجب می شود ایشان در فشار و معذورات قرار بگیرد و این به نفع آقای هاشمی نیست درواقع ملتهب کردن جامعه به زیان آقای هاشمی است و شاید عده ای هم چنین قصدی داشته باشند که تخریب پیش آید و جامعه ملتهب شود.»

تکذیب سخنان سیداحمد خاتمی از سوی آیت الله هاشمی برای کاندیداتوری ریاست مجلس خبرگان بار دیگر همچون اعلام کاندیداتوری در انتخابات ریاست جمهوری سال ۹۲ پایگاه اصولگرایان رادیکال را به تحرک واداشت. بدین ترتیب جریان مخالف هاشمی که هنگام بیماری آیت الله مهدوی‌کنی با طرح مباحثی در مورد محدودیت سن اعضای هیات رئیسه خبرگان - که تقریبا همگی هم سن و سال نسبتا بالایی دارند -، به نوعی تلاش کرده بود بار دیگر آیت الله هاشمی را مورد هدف خود قرار دهد، قصد دارد گزینه نزدیک به این جریان در راس مجلس خبرگان قرار بگیرد. گزینه‌هایی که به نظر می‌رسد بیش از ۳ نفر نخواهند بود:

۱) آیت الله اکبر هاشمی رفسنجانی؛ کسی که می تواند ریاست را تفویض کند

حضور آیت الله هاشمی در شانزدهمین اجلاس خبرگان رهبری و ایستادن همه اعضا به احترام وی از صندلی‌ها و همچنین رضایتی که از این حضور، بین سایر اعضا دیده می‌شد، شاید کافی باشد تا موقعیت هاشمی بین اعضای مجلس خبرگان را نشان دهد. هاشمی که چندی پیش پا به ۸۱ سالگی گذاشته، از آغاز انقلاب تا به امروز مسئولیت‌های بزرگی از جانشینی فرماندهی کل قوا و ریاست مجلس شورای اسلامی تا ریاست جمهوری و ریاست مجلس خبرگان رهبری را تجربه کرده است و اکنون نیز ریاست مجمع تشخیص مصلحت نظام را بر عهده دارد.
از نظر خیلی‌ها او مرد تصمیم‌گیری‌های دشوار است و فراز و فرودهای این سال‌ها و تجربه آیت الله هاشمی از او شخصیتی صبور ساخته است؛ به گونه‌ای که هجمه‌های افراطیون هم تاکنون باعثسرریز شدن صبر آیت الله نشده است.

همه این حرف ها به کنار، شاید یک جمله آیت الله حائری شیرازی در توضیح جایگاه هاشمی در مجلس خبرگان به خوبی بیان کننده همه چیز باشد: «هر کسی با آقای هاشمی رقابت کرد، شکست خورد؛ آقای جنتی آمد نشد دیگران آمدند نشد. آقای مهدوی نیز به دلیل این که آقای هاشمی به احترام آمدن ایشان کاندید نشد، برگزیده شد. آقای مهدوی در نطق افتتاحیه خود گفت آقای هاشمی این منصب را به من تفویض کردند.»

۲) آیت الله سید محمود هاشمی شاهرودی؛ همچنان مورد اعتماد

رئیس موقتی خبرگان که در شانزدهمین اجلاس خبرگان رهبری در دوره چهارم به دلیل بیماری آیت الله مهدوی‌کنی ریاست مجلس خبرگان را بر عهده داشت، آنقدر مورد وثوق جریان‌های سیاسی است که که در مردادماه سال ۱۳۹۰ در حکمی از سوی رهبر معظم انقلاب به ریاست هیات عالی حل اختلاف و تنظیم روابط قوای سه‌گانه منصوب شود. ریاست ۱۰ ساله بر قوه قضاییه، عضویت در مجمع تشخیص مصلحت نظام از سوابق وی محسوب می‌شوند.

آیت الله هاشمی شاهرودی رابطه بسیار خوبی با هاشمی رفسنجانی دارد. بدین ترتیب بعید به نظر می‌رسد با حضور یکی از این دو شخصیت، دیگری قصد ورود نکند. کما آنکه آیت الله واعظ موسوی از اعضای مجلس خبرگان در گفت‌و‌گو با ایلنا اینگونه بر این مسئله تاکید کرده بود: «در مجلس خبرگان افراد به اصرار از سوی دیگران، برای احراز مسئولیت‌های مختلفی اعم از ریاست، نیابت یا عضویت در کمیسیون‌ها به عنوان کاندیدا پیشنهاد می‌شوند و الا خود نمایندگان معظم، خودشان را برای احراز موقعیت خاصی در مجلس کاندیدا نمی‌کنند.»

۳) آیت الله محمد یزدی؛ تلاش برای ایجاد فضای رقابت با هاشمی

اگر بنا باشد یکی از اعضای خبرگان را برای رقابت جدی با آیت الله هاشمی تصور کرد، بی‌شک باید از آیت الله محمد یزدی نام برد؛ عضو ۸۳ ساله مجلس خبرگان رهبری که دوره ۱۰ ساله‌ای پیش از هاشمی شاهرودی، ریاست قوه قضاییه را برعهده داشته است.
دبیرکل جامعه مدرسین حوزه علمیه قم که تا کنون زیر سایه تاثیرگذار و مهم نام آیت الله مهدوی کنی فعالیت سیاسی‌اش را ادامه می‌داد، از این پس می‌تواند از تاثیر خود بر جامعه روحانیت رونمایی کند و قدرت جامعتین را برای خود محفوظ نگاه دارد. در این میان طبیعی است ریاست مجلس خبرگان، بیش از پیش موقعیت او را در جبهه اصولگرایی تضمین خواهد کرد. بدین ترتیب رقابت آیت الله یزدی با ریاست آیت الله هاشمی موضوعی نیست که بر اهل سیاست علنی نباشد. چه اینکه اظهارنظرهای‌ گاه و بیگاه هر دو طرف که زمانی با وساطت سیداحمد خاتمی پایان یافت، برای بار دیگر می‌تواند در رقابتی تازه خود را نشان دهد.

گزارش: سعیده امیدی