جولان ارز غیر رسمی در اقتصاد ایران
بیت کوین‌ها نوعی از پولهای الکترونیکی رمزنگاری شده هستند که حالا و با گسترش استفاده تجاری از فضای اینترنتی بسیار بیشتر از گذشته جلب توجه کرده‌اند. برای بازی با این پول اینترنتی جذاب اما چالش‌هایی وجود دارد که توجه به آنها ضروری است.
همیشه زمانی که یک فناوری جدید وارد بازارهای مالی میشود قبل از هر چیز توجهات به مزایا و آسیب‌های آن جلب میشود؛ مخصوصا اگر این فناوری جدید در حوزه فضای مجازی هم باشد. پولهای الکترونیکی که از بیش از یک دهه گذشته وارد فضای مبادلات شده‌اند حالا دیگر به آن حد از تاثیرگذاری رسیده‌اند که نمی‌توان نادیده‌اشان گرفت. بیت کوین‌ها که گونه‌ای از همین پولهای الکترونیکی رمزنگاری شده هستند، با خاصیت‌های ویژه‌ای که دارند در صدر جذابترین پولهای الکترونیکی قرار گرفته‌اند.
ضرورت تشکیل کارگروهی برای بررسی بیت کوین‌ها
کارکردهای متنوع و تسهیل کننده‌ای که ارزهای رمزنگاری شده و مخصوصا بیت کوین‌ها داشتهاند باعث شده است تا بسیاری از کارشناسان و فعالان حوزه‌های بانکداری الکترونیک و فناوری اطلاعات نگاه مثبتی را در کنار هشدارهایشان به این حوزه داشته باشند. در همین زمینه برخی فعالان پیشنهاد کرده‌اند تا کارگروهی برای تدوین قوانین مرتبط با این پولهای مجازی تشکیل شود تا مسیر قانونی شدن استفاده از این ارزها هموار شود.
عبدالحمید منصوری ، فعال حوزه فناوری اطلاعات با تاکید بر اهمیت تدوین و تصویب قوانین مرتبط با پولهای رمزی، پیشنهاد کرد که هر چه زودتر کمیته ویژه‌ای برای ایجاد پول رمزی خاص کشورمان تشکیل شود. باید قوانین و مسائل در حوزه پولهای رمزی را هرچه سریع تر تدوین کنیم تا رونق اقتصادی را بر اساس فناوری اطلاعات داشته باشیم. مسئولان نیز باید تدبیری برای ایجاد پول رمزی داخلی اتخاذ کنند تا در معاملات و خدمات داخلی در کنار پول رایج مورد استفاده قرار گیرد.
وی، تفاوت پولهای رمزی و رایج را در پشتوانه آنها دانست و توضیح داد: معمولا دولتها پشتوانه در پولهای رایج هستند ولی در پولهای رمزی دو نفر به یکدیگر اعتماد میکنند. بنابراین پشتوانه پولهای رمزی اعتماد شخص به شخص دیگر است. بیت کوین یکی از پولهای رمزی مطرح در دنیا است؛ با بیت کوین افراد می‌توانند خریدهایی مانند بلیت هواپیما و... را انجام دهند؛ امروزه بسیاری از مراکز خدماتی و فروشگاه‌های مجازی بیت‌کوین را بعنوان پول رایج می‌شناسند و آن را قبول میکنند.
بیت کوین؛ ارزی مناسب در شرایط تحریمی
از جذابترین ویژگی‌های این ارزهای رمزنگاری شده یکی غیر قابل کنترل شدن آنهاست که باعث میشود در شرایطی همچون تحریم‌ها بتوان از این پول حداکثر استفاده را داشت. در همین زمینه مصطفی امیری کارشناس حوزه تجارت الکترونیکی با بیان این که اساسا در فضای اینترنتی هیچگونه مرکزیتی وجود ندارد، به ایسنا گفت: در گذشته موسسات مالی بزرگ و یا بانکهای مرکزی کنترل فضای پولی را به عهده داشتند. در حالی که حالا در فضای مالی و اینترنتی جدید هر کسی میتواند هر تراکنشی را انجام دهد که مورد تایید نیز قرار بگیرد، ضمن این که در این فضا شفافیت تراکنشها بیشتر از فضای سنتی است چراکه مبدا و مقصد تراکنشها به راحتی قابل ردیابی است.
این کارشناس با اشاره به مزایای بیت‌کوین‌ها برای شرایط حال حاضر کشور با توجه به وجود تحریم‌ها بر علیه کشور نیز اظهار کرد: به دلیل اینکه بیت‌کوین‌ها هیچ محدودیتی را از طرف هیچ سیستم مالی نمی‌پذیرد و حتی نظام مالی آمریکا هم نمی‌تواند کنترلی برروی آن داشته باشد، فضای ارزهای رمزنگاری شده و بیت‌کوین‌ها بسیار میتواند با توجه به تحریم‌ها علیه کشور راهگشا باشد. با توجه به محدودیت مبادلات پولی این فضا میتواند بسیار برای مبادلات مالی و ارسال پول به خارج کشور مناسب باشد.
همچنین یک کارشناس حوزه بانکداری الکترونیکی با اشاره به این که بیت‌کوین هیچ مرکزیتی ندارد و هیچ نهادی به این نام نیز وجود ندارد، گفت: میتوان گفت هیچ نهادی نمی‌تواند بیت‌کوین را متوقف کند، چرا که حتی اگر این تکنولوژی در فضای رسمینیز ممنوع شود در فضای غیررسمیو با استفاده از سایتهای متعدد اینترنتی قابل دسترسی و معامله است.
برای انتقال بیت کوین تنها اینترنت کافی است!
عماد ایرانی با اشاره به این که هنوز فضایی در کشور برای تبدیل بیت کوین به ریال نداریم، اضافه کرد: در کشورهایی مانند آمریکا تا بیش از ۱۰۰۰ خودپرداز مخصوص تبادل بیت‌کوین با دلار وجود دارد در حالی که در کشور ما این پول به صورت محدود و تنها در برخی صرافی‌ها خرید و فروش میشود.
بیت‌کوین یک ارز فراکشوری است و برای انتقال پول از طریق آن وجود یک شبکه اینترنت کافی است، و به اعتقاد تحلیلگران با توجه به این که هیچ بانک خارجی در ایران کارت اعتباری ارائه نمی‌دهد و کسانی که از ایران مسافرت میکنند باید پول نقد با خود همراه داشته باشند که پول زیادی هم قاعدتا نمی‌توانند با خود حمل کنند، می‌توانند با این پولهای رمزگذاری شده برروی فلش اقدام و حتی برروی کاغذ نسبت به انتقال اقدام پول کنند.زمانی ارزش بیت‌کوین کمتر از یک دلار بود و حالا به بیش از ۸۰۰۰ دلار نیز رسیده است؛ فناوری این پول رمزنگاری شده، این امکان را به کاربران میدهد که بدون نیاز به هیچ بانکی مبادلات مالی خود را انجام میدهد، ضمن اینکه ناشناس هم باقی بماند.
مساله مهم اما این است که اگر قرار باشد همه مردم به سمت استفاده از این پول الکترونیکی بروند، در نهایت ممکن است کاهش ارزش پول ملی را داشته باشیم، چرا که مردم از طریق دلار نسبت به تهیه بیت‌کوین اقدام میکنند و زمانی که تقاضا نسبت به دلار زیاد از حد شود، ارزش ریال در برابر آن کاهش پیدا می‌کند و میتواند تبعاتی داشته باشد؛ در حالی که در کشوری مثل آمریکا و ترکیه یا هند، یک دلار هم یک دلار است و نگرانی نیز از بابت کاهش یا افزایش ارزش آن نسبت به پولی دیگر هم وجود ندارد.
نحوه خرید و فروش با بیت‌کوین‌ها
سهیل شهیدی کارشناس بانکداری الکترونیک با اشاره به دیگر خصوصیات بیت‌کوین‌ها اظهار کرد: "بیت کوین" بسیار تقسیم‌پذیر است و به همین خاطر میتوان ریزترین تراکنشها را با آن انجام داد و حتی کمترین مبالغ را هم از طریق این درگاه انتقال داد؛ ضمن اینکه نرخ کارمزد بسیار پایینی هم دارد.
بر این اساس سیستم بیت‌کوین را میتوان در بسیاری از فعالیت‌های مجازی نیز مورد استفاده قرار داد به این صورت که با نصب درگاه بیت‌کوین در سایت‌ها و شبکه‌های مجازی میتوان نرمافزارها و یا حتی کالاهایی که برای فروش تولید شده‌اند را مبادله کرد.
بانک مرکزی بیت کوین را به رسمیت نمی‌شناسد
در این بین اما مسئولان بانک مرکزی در مقابل بیت کوین‌ها گارد بست‌های گرفته‌اند؛ در آخرین این اظهارنظرها معاون فن آوری بانک مرکزی نسبت به ریسک بالای "بیت کوین"ها هشدار داد و اعلام کرد که بانک مرکزی این ارزها را هنوز به عنوان ارز رسمینپذیرفته است.
حکیمی با اشاره به اینکه بیت کوین‌ها از دو جهت قابل اهمیت هستند گفت: اول اینکه این ارزها دارای نوسان شدیدی هستند به طوری که طی یک سال اخیر تا ١٠ برابر افزایش قیمت داشتهاند، اما این رشد پایدار نیست. بنابر این با توجه به این نوسان نمی‌تواند قابلیت اتکای چندانی داشته باشد.موضوع دیگری که معاون فن آوری بانک مرکزی آن را مورد تاکید قرار داده به خطرات سرمایه‌گذاری در ارزهای دیجیتال بر می‌گردد. بنابر توضیحات وی در حال حاضر ابزارهای واسط شکل گرفته‌اند و در حال رشد هستند که آپشن سرمایه‌گذاری خود را بیت کوین اعلام کرده و به عبارتی شرکت‌های هرمی در این رابطه فعالیت میکنند، در حالی که ممکن است اصلا چنین پشتوانه‌ای وجود نداشته باشد، در عین حال که فعلا بین کوین(ارز دیجیتال) در ایران هیچ پشتوانه‌ای نداشته و بانک مرکزی آن را هنوز به رسمیت نشناخته است.
در همین زمینه علی رحمانی کارشناس اقتصادی در گفت و گو با « شروع » در خصوص وضعیت بیت کوین در بازار ایران گفت : به هرحال این ارز و پول جدید در کل دنیا در حال معامله و داد و ستد است و بازار ایران نیز از این قاعده جدا نیست و این در حالی است که بسیاری از تجار ایرانی برای ارتباط با شرکای خارجی خود برای تبادل پول دچار مشکل هستند و نمی‌توانند به راحتی با دنیا مراودات مالی داشته باشند .
وی افزود: بعد از تحریم‌ها ایران نمی‌تواند آنچنان تبادلات مالی در دنیا انجام دهد و با وجود باز شدن درگاه‌هایی مثل سوییفت که بعد از برجام به روی ایران باز شد، هنوز هم در مبادلات با بانکهای خارجی دچار مشکلات زیادی است و این ارز دیجیتال را راهگشایی در این زمینه میدانند اما به نظر میرسد اطلاعات کافی در این زمینه ندارند.
رحمانی تصریح کرد: با ورود بیت‌کوین به بازار در حقیقت ارزی به وجود آمد که تحت مالکیت هیچ حکومت و دولتی نیست. از همین رو کارشناسان تصور داشتند که ایران خیلی زودتر وارد این حوزه شود اما ایران به هوشمندی با این ارز تحریم ناپذیر محتاطانه برخورد کرده و مشغول مطالعات دقیق روی آن است.
این کارشناس اقتصادی خاطر نشان کرد : بهتر است بانک مرکزی اولا اطلاعات دقیقی در مورد بیت کوین به فعالان اقتصادی بدهد و از ضررهای احتمالی حضور یا عدم حضور آنها در این بازار جلوگیری کند و در مرحله بعد تکلیف خود را در مورد این ارز مشخص کند .
ریسک خرید بیت کوین بالاست؛ مراقب باشید
رییس کانون بانکهای خصوص کشورگفت: کسانی که قصد خرید بیت کوین را دارند باید مراقب باشند زیرا خطر از دست رفتن پولشان به شدت بالاست؛این پول در یکسال گذشته نوسان شدیدی داشته و ممکن است یک شبه ارز آن کاهش یابد.
کوروش پرویزیان، رییس کانون بانکهای خصوص کشور با اشاره به پدیده پولهای مجازی و بیت کوین به خبر آنلاین گفت: پولهای رمزگذاری شده سبب شده تا دنیا به فکر تعریف سازوکار و استاندارد جدیدی برای استفاده از پولهای مجازی باشد، این روند کم کم از سوی فعالان حوزه کسب و کار در حال شکلگیری است. این قواعد و استاندارد میتواند از نوع پولهای مجازی با ارزش واحد یا متغیر باشد.
دلیل نوسان شدید ارزش بیت کوین
این عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران با اشاره نوسانات شدید بیت کوین در یک سال اخیر، عنوان کرد: چارچوب عمل شده در بیت کوین موجب نوسان شدید این پول شده است،اما موضوع خیلی جدی این است که این نوع مقررات زدایی که یک عده‌ای حاضرند با یکدیگر در یک فضایی بدون مرز، دولت و مقررات یک کشور خاص فعالیت کنند یک حرکت جدیدی را در دنیا شکل داده که قواعد مرسوم و معمول دولتها، مرزها و حتی موضوعات مربوط به امنیت، قضا و پلیس را تغییر میدهد؛ این موضوع در یک دوره‌ای رخ داد که بحث تغییر مقررات در بازارهای پولی مطرح شده است.
پرویزیان با اشاره به قوانین پیچیده بیت کوین و کارکرد پولهای مجازی گفت: با این حال در برابر قواعد بسیار سفت و سختی که در حال حاضر در این حوزه‌ها اعمال میشود و هزینه‌های سنگینی برای دولتها و کسب و کارها ایجاد کرده است، میتواند یک راه جدید تلقی شود.
رییس کانون بانکهای خصوص کشور بیان کرد: از سویی دانستن چارچوب، تکنولوژی و قواعد حاکم بر این نوع موضوعات بسیار مهم است و حتما باید خریداران از ارکان مرتبط اطلاع داشته باشند تا بتوانند فعالیت جدی تری را در این بخش انجام دهند.
استفاده ایرانی‌ها از بیت کوین
وی ادامه داد: در حال حاضر گروهی در کشور ما هم به خرید بیت کوین روی آورده‌اند که اگر وزارت اقتصاد،بانک مرکزی و شورای عالی فضای مجازی در این ارتباط اقدامی نکنند میتواند، مسائل جدید در بازار پول، بازار مالی و بورس را پیش روی دولت قرار دهد.
پرویزیان با اشاره به نحوه کارکرد پولهای مجازی در دنیا اظهار داشت: بسیاری از کشورهای دنیا برای استفاده از پولهای مجازی محدودیتی ندارند و هر کسی میتواند در این فرآیند قرار بگیرد. از سویی در برخی کشورها کارگزارانی وجود دارند که خرید و فروش بیت کوین را حمایت میکنند اما در کشور ما این سازوکار وجود ندارد .رییس کانون بانکهای خصوص کشور افزود: مردم در این زمینه باید خیلی مراقبت کنند و باید هوشیاری به خرج دهند. زیرا خطر از دست دادن پولشان به شدت بالاست. ارزی که نوسان شدیدی را در طول یک سال داشته ، امکان دارد یک شبه کاهش یا رشد پیدا کند. لذا باید به ریسکهای مرتبط به این پولهای مجازی خیلی توجه کرد تا دچار خسران و زیان نشوند. چون وارد شدن در این نوع کسب و کارها سواد و دانش خاص نیاز دارد.او خاطر نشان کرد: در کشور ما تجهیزات حمایت کننده‌ای برای حمایت از این کسانی که وارد این بازار میشوند، وجود ندارد. هنوز بانک مرکزی ایران بیت کوین را به رسمیت نشناخته است. هنوز بازار بورس کشور ما به صورت رسمی واکنشی در این موضوع نشان نداده است.
منبع: روزنامه شروع- گوهر زارع باش
