زهره ارزنی حقوقدان:
قانون به دختر مریم میرزاخانی تابعیت ایرانی نمی‌دهد
دردناک است که تو را نابغه ایرانی بخوانند اما فرزندت طبق قانون نتواند تابعیت ایرانی کسب کند. درگذشت مریم میرزاخانی، ریاضی‌دان شهیر ایرانی و برنده جایزه فیلدز شاید مهمترین خبر رسانه‌ای دو روز اخیر بوده است. تاجایی که عکس یک اکثر روزنامه‌های امروز صبح هم به آن اختصاص داشت. اما نکته ای که شاید کمتر کسی به آن توجه کرد این بود که دختر نابغه ایرانی، ایرانی نیست.
داتیکان_ فرود نودهی: مریم میرزاخانی در سال 1384 با جان وندارک پژوهشگر اهل جمهوری چک ازدواج کرد و ماحصل این ازدواج تولد دختری به نام آناهیتاست. با این حال بر اساس قوانین مربوط به تابعیت در ایران، دختر وی برای ورود به ایران نیازمند گرفتن ویزاست و با اینکه مادر وی ایرانی بوده و در ایران نیز متولد شده است، نمی‌تواند شناسنامه و تابعیت ایران را اخذ کند.
داتیکان در گزارش دیروز خود به بررسی اصلاحیه مجلس درباره قانون تابعیت پرداخت. براساس این گزارش نه تنها تغییر خاصی در قانون فعلی تابعیت ایجاد نشده بلکه وضعیت فرزندان متولد شده از مادر ایرانی و پدر غیر ایرانی در خارج از کشور همچنان تعیین تکلیف نشده رها شده است. قانون مدنی درباره این کودکان سکوت کرده است و ما با خلاء قانونی مواجه ایم. آناهیتا دختر مرحوم مریم میرزاخانی یکی از مصداق‌های عینی در این خصوص است. داتیکان پیش از این گزارش مشابهی درباره نیکا دختری که از مادری ایرانی و پدری خارجی در ارژآنتین متولد شده بود نوشه بود. زهره ارزنی وکیل دادگستری و حقوقدان در گفتگو با داتیکان به بررسی بیشتر این خلأ قانونی در ایران پرداخت.
او با اشاره به اینکه این مسأله عملا فرسایشی شده و باید یک تصمیم درست در این خصوص گرفته شود. گفت: «درست که مشکل زن‌های ایران که در داخل کشور با مردان غیر ایرانی که عموما از کشورهای همسایه به ایران مهاجرت کرده‌اند تا اندازه‌ای حل شده و بسیاری از فرزندان این افراد که شناسنامه نداشتند، می‌توانند تحت شرایطی صاحب شناسنامه شوند ولی ما با یک خلأ قانونی درخصوص فرزندانی که در خارج از کشور و از ازدواج زن ایرانی با مرد خارجی بدنیا آمده‌اند، مواجه هستیم.»
او در ادامه گفت: «واقعیت این است که اصلاح قانون مدنی کامل انجام نمی‌شود. به طور مثال مردان ایرانی که در هرجای دنیا صاحب فرزندی شوند، فرزندانشان می‌توانند تابعیت ایرانی بگیرند حتی اگر شناسنامه نداشته باشند ولی این اتفاق برای زن‌های ایرانی میسر نمی‌شود و بچه‌هایشان برای ورود به کشور مشکل دارند زیرا باید به واسطه فامیل مادری برای گرفتن ویزا و یا اقامت اقدام کنند که پروسه طولانی و مشکل سازی است. به طور مثال در شرایط فعلی که خانم مریم میرزاخانی فوت کرده‌اند، نوه خانواده میرزاخانی امکان ملاقات و دیدار آسان با خانواده مادری را ندارد و عملا یک حق طبیعی از او سلب شده است.»
این فعال حوزه زنان در ادامه به تاریخچه ورود قانون تابعیت به ایران اشاره کرد و در این خصوص اظهار داشت: «قانون تابعیت در ایران در حدود اوایل قرن 14 و با این هدف مطرح شد که امکان ضربه زدن به کشور به واسطه ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی گرفته شود. ولی باید مد نظر داشت که این قانون امروزه عملا منسوخ شده است. از این رو ما نیز باید مانند بسیاری از کشورها از جمله فرانسه که بحث اصل خون و خاک را در مبحث تابعیت برداشته، عمل کنیم و نباید تفاوتی میان زن و مرد قائل شویم زیرا من معتقدم مشکلی به وجود نخواهد آمد.»
این وکیل دادگستری در ادامه گفت:« همین خلاء قانونی باعث شده امکان زندگی فرزندان این مادران در ایران وجود نداشته باشد، در حالیکه بسیاری از مادران ایرانی علاقه مند هستند فرزندانشان در ایران و با فرهنگ ایرانی بزرگ شوند. جدای از این، دریافت اقامت هم فرایند خاص خودش را دارد و معمولا طولانی است و در نهایت امکان بازگشت بسیاری از زنان ایرانی با فرزندانشان به ایران وجود ندارد، در حالیکه این افراد برخلاف میلشان در خارج از کشور زندگی می‌کنند.»
او در ادامه گفت: «به نظر من اگر این مشکل برطرف شود، جمعیت جوان در ایران نیز افزایش پیدا می‌کند و عملا یکی از دغدغه‌های مسئولین رفع خواهد شد.»
ارزنی در ادامه به مرحوم مریم میرزاخانی اشاره کرد و در خصوص اوگفت: «امروزه اکثر مردم ایران به داشتن زنی مانند میرزاخانی افتخار می‌کنند در حالیکه باید به این نکته اشاره کرد که او فقط یک دانشمند نبود بلکه در وهله نخست باید به او به عنوان یک زن توجه کرد. باید شرایطی فراهم سازیم تا امکان اخذ تابعیت برایش فرزندش فراهم شود تا او بتواند به راحتی با خانواده مادرش ملاقات کند.»
این وکیل دادگستری در ادامه به اینکه ما همواره درخواست خود را برای رفع این خلأهای قانونی داده‌ایم افزود:« باید ببینیم نمایندگان مجلس چقدر مصر هستند و اعتقاد دارند که راهکاری برای حل این معضل پیدا کنند.» او در پایان گفت: «اعتقاد من بر این باور است که یکی از امتیازات ویژه فقه شیعه، پویایی و زنده بودن آن است و می‌توان این مشکل را حل کرد. همچنان که مواردی از این دست پیش از این حل شده است.»
