روزه خاص بگیریم

آیت الله محسن فقیهی عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم بر روزه خاص در ماه رمضان تأکید کرد و گفت: همه ما متاسفانه به حسب جایگاه، شخصیت و مقامی که در اختیار داریم، به مقادیر متفاوتی گناهکاریم؛ همه آلوده به پلیدی‌ها هستیم. در این ماه مبارک باید فرصت را غنیمت شماریم و نباید غفلت بورزیم؛ باید تلاش کنیم در این ماه، روزه ما روزه خاص باشد. روزه خاص یعنی غیر از اینکه غذا نمی‌خوریم، آب نمی‌آشامیم، تمام اعضای بدنمان نیز روزه باشد. در این صورت است که تغییراتی که در راستای خودسازی خود در این ماه پیدا می‌کنیم، می‌تواند ضمن تاثیر بر خودمان، بر جامعه نیز تاثیر مثبت داشته باشد. باید سعی کنیم چشم و دست و قدم و قلم ما از گناه دور باشد و مسیرمان، رنگ الهی داشته باشد.

متن گفت وگوی شفقنا با آیت الله فقیهی را می‌خوانید:

ماه مبارک رمضان می‌تواند چه تاثیری در خودسازی داشته باشد؟

ماه مبارک رمضان دارای اهمیت زیادی است. همانطور که پیامبر در خطبه استقبال از ماه مبارک می‌فرمایند: «إِنَّهُ قَدْ أَقْبَلَ إِلَیْکُمْ شَهْرُ اللهِ بِالْبَرَکَهِ وَالرَّحْمَهِ وَالْمَغْفِرَهِ، شَهْرٌ هُوَ عِنْدَ اللهِ أَفْضَلُ الشُّهُور»، این ماه، بهترین و بالاترین ماه در ایام سال است و جمله‌ای که پیامبر مهربانی‌ها طبق این روایت بیان می‌فرماید، یا ایها الناس، یعنی ماه مبارک رمضان، ماه رحمت و مغفرت است و همه مهمان خدا هستیم و این هم اختصاصی به مسلمین ندارد. اینگونه نیست که فقط شیعیان یا مسلمین، مهمان خداوند باشند؛ بلکه پیامبر می‌فرمایند: ایها الناس، یعنی تمام مردم و انسانها در این ماه از رحمت پرردگار برخوردارند و خدای متعال این ماه را به عنوان ماه رحمت و مغفرت اعلام فرموده است و می‌فرماید من در این ماه همه را می‌بخشم و رحمت و مغفرتم را ارزانی همگان می‌دارم و هرکسی در این ماه یک قدم به سوی خصال نیکو و حسن بردارد، ثواب بسیاری به او می‌دهم؛ یک آیه قرآن تلاوت کند، ثواب ختم قرآن را به او می‌دهم.

این ماه یک ماه اختصاصی است و مختص مومنین نیست. شاید بتوان گفت مختص مسلمین هم نیست و تمام مردم به مقدار توان و تلاش خود، بهره‌ای از این ماه دارند و مورد رحمت و مغفرت خدای مهربان قرار می‌گیرند. لذا پیامبر، نمی‌فرماید ای مومنین، بلکه می‌فرماید ای انسانها. همانطور که در قرآن نیز خدای رحیم و رحمان در برخی موارد، نمی‌فرماید: یا ایها الذین آمنوا؛ بلکه می‌فرماید یا ایها الناس؛ و همگان می‌توانند به درجه‌ای از خودسازی دست یابند و این هم شامل کافر، مسلمان، سنی، شیعه، یهودی و نصرانی است و رحمت الهی در این ماه مبارک، شامل همگان است. این خیلی مهم است که هر کسی با هر مقدار از گناه و جرم و عمل ناشایست، در این ماه مبارک، به فکر خودش باشد و به داد خودش برسد؛ اگر توجهی به خدا کند، اگر قدمی به سوی خدا و راه خیر و مبارک بردارد، اجر و ثواب مضاعفی دارد. انفاق‌هایی که انسان در این ماه کند، ثواب بسیار زیادی دارد.

تاثیر این خودسازی در ارتباط با خود فرد، دیگران و جامعه چیست؟

طبق فرمایش رسول الله رحمت، مغفرت و برکت خداوند در این ماه زیاد است. یعنی ماهی است که می‌توانیم استغفار و خودسازی کنیم. همه ما متاسفانه به حسب جایگاه، شخصیت و مقامی که در اختیار داریم، به مقادیر متفاوتی گناهکاریم؛ همه آلوده به پلیدی‌ها هستیم. در این ماه مبارک باید فرصت را غنیمت شماریم و نباید غفلت بورزیم.  مبادا به همان غیبت‌ها و تهمت‌ها و دروغ‌ها و امور خلافی که احیانا به آن آلوده بودیم، مداومت کنیم. اللهمَ اجْعلْ صِیامی فـیه صِیـام الصّائِمینَ (خدایا روزه مرا در این ماه، از روزه داران واقعى قرار بده)

باید تلاش کنیم در این ماه عزیز، روزه ما روزه خاص باشد. روزه خاص یعنی غیر از اینکه غذا نمی خوریم، آب نمی‌آشامیم، تمام اعضای بدنمان نیز روزه باشد. در این صورت است که تغییراتی که در راستای خودسازی خود در این ماه پیدا می‌کنیم، می‌تواند ضمن تاثیر بر خودمان، بر جامعه نیز تاثیر مثبت داشته باشد. باید سعی کنیم چشم و دست و قدم و قلم ما از گناه دور باشد و مسیرمان، رنگ الهی داشته باشد. لذاست که تعبیر و تقسیمی از روزه وجود دارد به روزه عوام، روزه خاص و روزه خاص الخاص.

در این ماه چگونه می‌توان بدی‌ها را کنار زد و خصال نیکو و حسنه و خوبی‌ها را جایگزین کرد و با گناهانی همچون تهمت، غیبت و دروغ مقابله کرد؟

اگر ما بتوانیم صوم خاص داشته باشیم، یعنی ضمن حفظ روزه ظاهری، با اراده‌ای که در این ماه قوی کرده‌ایم، نسبت به ایام گذشته تفاوت کنیم. به عبارتی این قدرت را پیدا کنیم که در عین اینکه آب خنک گوارا در کنارمان هست، آنرا ننوشیم. این اراده قوی و قدرت ایمانی که بوسیله روزه گرفتن پیدا می‌کنیم را، باید به سایر امور نیز تعمیم دهیم. یعنی بوسیله این قدرتی که کسب کرده‌ایم، در امتناع از نگاه به نامحرم هم باید سعی کنیم خوددار باشیم و غیبت نکنیم. غیبت هم به این معناست که فردی واقعا یک عیبی دارد و ما آن عیب را نزد شخص یا اشخاص دیگری بازگو کنیم. در غیبت، ما دروغ نگفته‌ایم و واقعیتی را در مورد شخصی بیان کرده ایم، اما آبروی او را برده‌ایم که البته متاسفانه این رذیله حتی در رادیو و تلوزیون ما هم به صورت عادی درآمده است و گویی یک افتخار محسوب می‌شود که آبروی شخصی را مخدوش کنیم و اسرار دیگران را فاش کنیم. سری که دیگران از آن یا بی‌خبرند و یا افراد کمی از آن مطلعند و ما آنرا در رسانه عمومی بازگو و اعلام کنیم. در حالی که همه می‌دانیم اَلغِیبَهُ اَشَدُّ مِنَ الزِّنا.

آبروی مردم، حق الناس است و این آبرو بالاترین چیزی است که برای یک شخص ارزش دارد. در روایات داریم آبروی مومن مانند کعبه است و حفظ حرمت آن، مانند حفظ احترام کعبه اهمیت و ارزش دارد. ما همانطور که آبروی خودمان را دوست داریم، باید آبروی دیگران را نیز دوست بداریم. نمی‌شود هرچیزی را که دلمان می‌خواهد، علیه افراد، تحت عناین مختلف به زبان بیاوریم. اگر دچار این بداخلاقی شویم، گویی العیاذبالله گناهی بدتر از زنا را مرتکب شده‌ایم و هرچه تعداد شنوندگان غیبت ما بیشتر باشد، در واقع خباثت و پلیدی و گناه کارمان، بیشتر و مضاعف است. حال تصور کنید زمانی که آبرو و اعتبار فردی را در رسانه‌ای همچون تلویزیون، در مقابل انظار میلیون‌ها نفر مخدوش کنیم دچار چه گناهی شده‌ایم. آیا این گناه قابل بخشش است؟ نمی‌توان گفت چنین عملی یک غیبت محسوب می‌شود، بلکه این عمل، گناه بسیار عمیق و بزرگی است. لذا یکی از توجهاتی که در این ماه مبارک باید داشته باشیم، توجه به کنترل زبانمان است. زبانی که انسان را می‌تواند کافر یا مسلمان کند، ایمانمان را قوی یا تضعیف کند. بنابراین لازم است که توجه داشته باشیم ماه رمضان، ماه برکت، رحمت، مغفرت و تمرین بندگی و حفاظت از نفس و خودداری است و این گونه است که در این ماه با ممارست و تمرین، نیکی‌ها و خصال حسنه را جایگزین پلیدی‌ها و خصال منفی کرد.

وظیفه علما و روحانیون در مقابله با رفتارهای سوئی همچون تهمت، دروغ و غیبت چیست؟

مقام ثبوت، ایمان و اعتقادی است که در قلبمان است. اینکه ما دائما ادعا می‌کنیم مؤمنیم، انقلابی و چنین و چنان هستیم و صفات خوب را برای خود بیان یا تصور می‌کنیم، مقام ثبوت اینها، عمل صالحی است که انجام می‌دهیم. نمی‌توانیم ادعا کنیم انسان خوبی هستیم ولی در عین حال دروغ بگوئیم، تهمت بزنیم و غیبت کنیم. نمی‌توان دائم ادعای انقلابی بودن داشت و دچار این خباثت هم شد. روزی حاج مصطفی خمینی، آن مجتهد مسلّم، آن فرزند رشید امام خمینی متوجه شد کسی در منزل حضرت امام غیبت کرده است، بسیار ناراحت شد و دستور داد آن مجلس لغو شود و دیگر برگزار نشود. اینگونه بود که سید رو ح الله عزیز، امام شد. بنابراین باید ابتدا مؤمن و سپس انقلابی بود. نمی‌توان ابتدا ادعای انقلابی گری داشت و بعد مؤمن شد. فرد انقلابی، مؤمن و متعهد است. متاسفانه امروزه هرکسی که بیشتر فحش می‌دهد، دروغ می‌گوید، تهمت می‌زند و بیشتر پرخاش و بدگویی می‌کند را می‌گوییم انقلابی است. ما از این مسئله خیلی لطمه خورده‌ایم. متاسفانه خیلی از لطمه‌ها از همین جا به روحانیت وارد شده است و علیه آن بدگویی شده و حرف های ناپسند گفته شده است. ما مردمان بسیار خوبی داریم. الحمدالله همین مردم ۴۰ میلیون رای به دو نفر که ملبس به لباس مقدس روحانیت هستند داده‌اند و این نشانه علاقه مردم به اسلام و روحانیت است. مردم ما خوب و قدردان هستند. ما روحانیون هم باید سعی کنیم خوب باشیم. لازم است که مقداری خودمان را اصلاح کنیم؛ أَ تَأْمُرُونَ النَّاسَ بِالْبِرِّ وَ تَنْسَوْنَ أَنْفُسَکُمْ وَ أَنْتُمْ تَتْلُونَ الْکِتابَ أَ فَلا تَعْقِلُونَ(بقره ۴۴) گاهی ما خوب حرف می‌زنیم، ولی عمل خوبی نداریم و نیاز است که خودمان را اصلاح کنیم. اگرخدای نکرده این مسیر ادامه یابد و غیبت کردن و دروغ گفتن و تهمت زدن باب شود، بدون اینکه اتهامی ثابت شود و آن را در مجامع گسترده و رسانه‌های عمومی اعلام کنیم، دچار گناه بسیار بزرگی شده‌ایم. می‌توان حقایق را بیان کرد بدون اینکه آبروی کسی را زمین ریخت. این ماه فرصت خوبی است برای تمرین بازگشت از چنین رویه‌ای.