ترکیه به عامل تامین منافع روسیه و آمریکا تبدیل شده است/ کردها به دنبال نبرد نامتقارن علیه آنکارا

«قاسم محبعلی» مدیرکل اسبق خاورمیانه وزارت خارجه در تشریح آخرین وضعیت میدانی و سیاسی سوریه پس از حمله ترکیه به عفرین در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا اظهار کرد: قبل از هر چیز باید بدانیم که ترکیه دارای اهداف اعلام شده در عملیات شاخه زیتون است؛ چراکه منطقه عفرین یک منطقه کردنشین و نزدیک‌ترین نقطه به مدیترانه و مرز ترکیه است و خطر پیوند کردهای ترکیه با آنها یکی از دلایل حمله آنکارا به خاک سوریه است. در این راستا آنکارا به دنبال حضور فعال و تثبیت آن در شمال سوریه بوده و یکی از محورهای این سناریو استان ادلب خواهد بود. به‌گونه‌ای که ترک‌ها پس از تثبیت عفرین به دنبال در اختیار گرفتن ادلب هستند و یکی از دلایل آنها بازگشت آواره‌ها به مناطق مذکور است. از منظری دیگر حضور ارتش آزاد سوریه که به عنوان نیروهای جداشده از دولت این کشور به حساب می‌آیند، موجب شده تا پیچیدگی اوضاع میدانی و سیاسی در سوریه برجسته شود.

یکی از دلایل پیوند ارتش آزاد سوریه با ترکیه ریشه‌ها و گرایشات آنها به اخوان‌المسلمین است. از سوی دیگر، ترک‌ها سعی دارند از طریق تقویت ارتش آزاد هزینه را در عرصه میدانی کاهش دهند تا بتوانند با تثبیت مواضع توسط آنها و ارتش کشور خود سطح چانه‌زنی در مذاکرات سیاسی را بالا ببرند و نهایتاً سهم قابل توجهی از پرونده سوریه را کسب کنند.

وی افزود: موضوعی که در چند روز گذشته به شدت نمایان شد، این است که سوریه مجدداً چند پاره شده است. از یک سو ارتش سوریه با القاعده درگیر است و از طرفی دیگر ارتش آزاد، کردها را هدف قرار داده و در سمت دیگر، ارتش ترکیه اقدام به حملات هوایی، زمینی و توپخانه‌ای کرده است. به علاوه اینکه همچنان بخشی از سوریه در دست داعش بوده و القاعده هم درصدد طراحی سناریوی جدید در این کشور برآمده است. لذا بازیگران در سوریه نقش‌های مختلفی را ایفا می‌کنند و همین موضوع نشان می‌دهد که لابی‌گری‌های زیادی در زمین بازی سوریه وجود دارد که تمامی ائتلاف‌ها براساس مصلحت زمان و مکان صورت می‌گیرد.

این تحلیلگر مسائل غرب‌آسیا با اشاره به حضور بازیگران متعدد در صحنه میدانی سوریه، عنوان کرد: نکته‌ای که در تحلیل‌های چند روز اخیر کمتر به چشم می‌خورد، عدم اشاره به توان گروه‌های تروریستی مانند داعش و جبهه النصره است؛ باید بدانیم تا زمانی که القاعده و تروریست‌های داعش در سوریه به صورت قدرتمند فعال بودند، ذره‌بین تمامی مجامع بین‌المللی و دولت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای دخیل در پرونده سوریه روی آنها معطوف بود اما در حالت فعلی که نقش داعش تضعیف شده است، جبهه‌های درگیری تغییر کرده و موجب شده تا شکاف‌ها و پیچیدگی‌های جدید پیش بیاید. از این جهت به دلیل تعدد بازیگران مختلف در زمین بازی سوریه نمی‌توان وضعیت فعلی آن را به صورت صحیح و درست تحلیل کرد.

وی اضافه کرد: آنچه که مشخص است این خواهد بود که وضعیت سوریه با دفع القاعده و داعش حل‌وفصل نمی‌شود و تا زمانی که بازیگران منطقه‌ای و بین‌المللی برای حل‌وفصل بحران سوریه جدیت به خرج ندهند، همین وضعیت ادامه خواهد داشت. به صورتی که بسیاری از مباحث سیاسی که توسط شخصیت‌های کشورهای دخیل مطرح می‌شوند به عنوان ویترین دولت‌ها مخابره می‌شود اما در پشت پرده، جریان‌های دیگری در حال شکل‌گیری است. به‌گونه‌ای که تنها یک روز پس از شروع حملات ترکیه مشخص شد که ایالات متحده و روسیه از این حملات‌ باخبر بوده‌اند و این نشان می‌دهد که متغیرهای پنهان بر مسائل آشکار احاطه دارند.

ممکن است در پرونده سوریه بسیاری از جریان‌ها و طیف‌های داخلی، منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای حضور داشته باشند اما حقیقت این است که دو بازیگر اصلی در این پرونده، آمریکا و روسیه خواهند بود و تا زمانی که به اهداف نهایی خود نرسند از مابقی کشورها به نفع خود استفاده خواهند کرد. از این جهت ورود ترکیه به عفرین مخالفت مسکو و واشنگتن را در بر نداشت بلکه آنها می‌خواهند ببینند که میوه تحرکات ترکیه در سبد کدام کشور قرار می‌گیرد.

محبعلی در پایان خاطرنشان کرد: آنچه که در وضعیت فعلی آشکار است، هزینه‌های لشکرکشی آنکارا به خاک سوریه خواهد بود. باید توجه داشته باشیم که کردها در عرصه میدانی و جنگ بسیار کارکشته و خبره هستند و همین موضوع می‌تواند عملیات نامتقارن و چریکی علیه ترکیه و حتی در درون خاک این کشور را طراحی و اجرا کند. از سوی دیگر، پیوند تاریخی کردهای سوریه و ترکیه هم می‌تواند تهدید دیگری برای آنکارا به حساب بیاید. بنابراین اگر ترکیه نتواند با حفظ آبرو از این پرونده به نفع خود بیرون بیاید و در باتلاق سوریه فرو برود، بدون شک به کشورهای خارجی اعم از اروپا، آمریکا و اعراب منطقه متوسل خواهد شد و این موضوع می‌تواند به عنوان یک سابقه مخدوش در کارنامه ترکیه ثبت و ضبط شود.