داعش ادامه القاعده است/ تفکر بن‌لادن بنیانگذار افراط‌گرایی است
باید نگران تجمیع القاعده و داعش در شرق کشورمان باشیم. چراکه تحرکات داعش در آسیای میانه با توجه به بیعتی که میان عناصر این گروه با القاعده و بعضاً طالبان صورت گرفته است به دلیل این که بن‌لادن و به طور کلی گروه القاعده در پاکستان و آسیای‌میانه قدمت بالایی دارند می‌تواند خطرناک ارزیابی شود.
«محمدرضا فرقانی» سفیر سابق ایران در پاکستان با اشاره به گذشت پنج سال از کشته شدن بن‌لادن توسط نظامیان آمریکا در پاکستان در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا تصریح کرد: مساله‌ای که در پنجمین سال از حمله نیروهای آمریکایی به اقامتگاه اسامه بن لادن رهبر گروهک تروریستی القاعده باید مد نظر قرار گیرد این است که حرکت نیروهای ویژه نیروهای ایالت متحده در جهت کشتن وی صورت گرفت به صورت شکلی نقطه عطفی در مبارزه با تروریسم بود که البته باید آن را در چارچوب ادعای بحث مبارزه با تروریسم بررسی کرد.
وی ادامه داد: نقطه عطف به این دلیل که بن لادن یک جریان فکری و سیاسی را در بین کشورهای اسلامی راه انداخته بود و با توجه به گرایش فکری برای مبارزه با نیروهای خارجی و غربی دست به یک سری از تحرکات رادیکال زد که موجب شد تا حد زیادی مطرح شود. از سوی دیگر باید بگوییم که رسانه‌های غربی با توجه به نیت‌خوانی از جریان القاعده در بعضی از محورها به حمایت از شخص بن لادن و جریان منتسب به وی به صورت غیر مشهود پرداختند. به گونه‌ای که غربی‌ها آن را جریان اصلی تروریسم در منطقه می‌دانستند و پس از کشته شدن بن لادن شاهد بودیم ماشین تبلیغاتی آنها به هدف خود نرسید و در انتهای آن با توسعه تفکرات افراط‌گرایی مواجه بودیم. از این رو به یک‌باره نمایی از تفکرات علیه اهداف آمریکا دیده شد.
اگرچه القاعده همچنان در اذعان عمومی و رسانه‌ها کمتر مطرح می‌شود اما باید دانست که داعش فاز دیگری از القاعده را بنیان گذاشت. به بیان بهتر باید بگوییم که داعش جایگزین القاعده نه تنها در سوریه و عراق شده بلکه در برخی از کشورهای اسلامی شاهد هستیم که با عوض شدن عنوان القاعده، پرچم‌های سیاه رنگ داعش به اهتزاز در آمده و به صورت واضح باید بگوییم که القاعده نیمه گم شده داعش است.
این کارشناس مسائل آسیای مرکزی با اشاره به حضور القاعده در سایر کشورهای غرب آسیا و شمال آفریقا اظهار کرد: در کشورهای اسلامی، آفریقایی و حتی کشورهای مانند اندونزی شاهد این بودیم که سردمداران القاعده اقدام به خط‌دهی رادیکال اسلامی کرده که این روند در حالت فعلی در آسیای‌میانه هم نمایان شده و به صورت یک روال پیوسته در آمده است. به صورتی که «طاهر یولداشف» قبلاً و در زمان حیات بن‌لادن به عنوان معاون بین الملل القاعده اقدام به فعالیت می‌کرد و هم اکنون در داعش به سر می‌برد و دارای جایگاه قابل ملاحظه‌ای در این گروهک تروریستی است.
وی افزود: از این جهت باید بگوییم که سردمداران القاعده پس از کشته شدن بن لادن همگی به سمت داعش رفته به نوعی القاعده راه فعالیت داعش را هموار کرد و سرریز نیرو‌ها از این گروه به سمت آنچه که امروزه دولت اسلامی در عراق و شام خوانده می‌شود منتقل شد. از این حیث باید گفت مدل مبارزه با تروریسم آمریکا که از سال ۲۰۰۱ و در پی به وقوع پیوستن ۱۱ سپتامبر کلید خورد و در سال ۲۰۱۱ با کشتن بن‌لادن بنا به گفته خودشان به اوج خود رسید، پاسخگوی مثبتی در راستای مقابله با پدیده تروریسم نبوده است. لذا ایالت متحده با کشتن بن‌لادن و رها کردن سرشاخه‌های دیگر این گروه به نوعی باعث شد تا تفکرات القاعده وارد فاز جدید شود که نهایتاً خروجی آن را در داعش مشاهده می‌کنیم.
اگر بخواهیم به عملکرد این گروه به صورت گذرا نگاه کنیم می‌توانیم بفهمیم که داعش نه تنها در کشورهای اسلامی بلکه در کشورهای غیراسلامی مانند ترکیه، فرانسه و حتی بلژیک و در آینده در سایر کشورهای اروپایی به فعالیت پرداخته است که این نشانگر این است که طرح‌ریزی و برنامه‌ریزی‌های از قبل صورت گرفته به صورت اندیشه‌ای جدید درآمده که ریشه آن را در حالت فعلی می‌توان القاعده نامید. اگر به مدل عملیات‌ها و اقدام‌هایی که داعش صورت می‌دهد توجه کنیم، می‌توانیم بگوییم که پرونده این گروهک تروریستی پرونده‌ای نیست که بتوان آن را تنها در رابطه با آمریکا، عربستان ، قطر، ترکیه و حتی اسراییل دانست. بلکه آنها در عراق به یک صورت عمل می‌کنند و در سوریه ، آسیای میانه ، شمال آفریقا و قلب اروپا سناریوهای دیگر را رونمایی می‌کند و به تعبیر دیگر در هر منطقه متناسب با شرایط آن رفتار می‌کند. لذا نمی‌توانیم بگوییم داعش همانند القاعده مستقل بوده یا فقط به عربستان متکی است.
فرقانی در پایان خاطرنشان کرد: آن چیزی که در این بین رخ عیان می‌کند این است که باید نگران تجمیع القاعده و داعش در شرق کشورمان باشیم. چراکه تحرکات داعش در آسیای‌میانه با توجه به بیعتی که میان عناصر این گروه با القاعده و بعضاً طالبان صورت گرفته است به دلیل این که بن‌لادن و به طور کلی گروهک القاعده در پاکستان و آسیای‌میانه قدمت بالایی دارند می‌تواند خطرناک ارزیابی شود. به صورتی که القاعده در این منطقه از قدیم الایام حضور داشته و در تمامی سیاست‌ها و خط و ربط‌های امنیتی که در آن منطقه عملیاتی شده و به عنوان حیاط خلوت روسیه تلقی می‌شود، اشراف دارد و از سوی دیگر باقی مانده القاعده می‌تواند با حمایت آمریکایی‌ها و نظامیان حاضر در آنجا که از سوی واشنگتن تا سال ۲۰۲۴ تمدید حضور گرفته‌اند، برای آسیای مرکزی مخاطره آمیز باشد.