حمایت یا سرکوب، سناریوی جدید اردوغان چیست؟

واژه تروریسم و اقدام‌های تروریستی در ظاهر به یک سری از اقدام‌های خرابکارانه گفته می‌شود که برای رسیدن به هدفی خاص اعم از سیاسی، نظامی، ایدئولوژیکی و یا سیطره قومی – مذهبی طرح‌ریزی شده و نهایتاً توسط عده، دسته یا گروهی خاص اجرایی می‌شود.

تروریسم در نگاهی گذرا

فلسفه وجود تروریسم و تبار شناسی اقدام‌های تروریستی، قدمتی به درازای تاریخ دارد که البته هر کشوری در قوانین کیفری خود تعریفی جداگانه از تروریسم را مطرح می‌کند. به عنوان مثال "اداره حفاظت از قانون اساسی دولت فدرال آلمان" تروریسم را تلاشی مستمر و هدایت شده برای رسیدن به اهداف سیاسی می‌داند که ترور، آدم‌ربایی، قتل، بمب‌گذاری و جنایت علیه تمامیت جسمانی افراد را از مصادیق آن محسوب کرده است.

بریتانیا هم تعریفی کاملاً ملموس اما کلی و با پرهیز از توصیف جزئیات برای تروریسم ارائه کرده است. به طوری که قوانین کیفری این کشور تاکید می‌کند که «استفاده از خشونت با اهداف سیاسی، مشتمل بر هر نوع بهره‌بری از خشونت برای ایجاد وحشت در جامعه یا بخشی از افکار عمومی جهان» را تروریسم می‌خوانند که البته اشکال ماهوی وارده بر آن در عدم به کار بردن کلماتی مانند رادیکالیسم, افراط‌گری یا خشونت دولتی سازمان یافته از ایرادات وارده بر این تعریف است.

کنوانسیون اروپایی مبارزه با تروریسم ( The European Convention to Combat Terrorism )  در سکوتی معنادار و برای اینکه وارد هیچ گونه بحث سیاسی نشود، تعریفی از تروریسم ارائه نکرده است و به جای آن صرفاً به فهرست عناوین جرائمی اشاره کرده که از نظر آنها اقدام‌های تروریستی محسوب می‌شود.

ترکیه، خالق و توزیع‌کننده بحران

با تمامی این تفاسیر باید به یک نکته بسیار مهم و کلیدی توجه داشت. این نکته در سه واژه کوتاه خلاصه می‌شود که تمامی رفتارهای کشورهای حامی تروریسم را در بر خواهد گرفت. این سه واژه عبارت است از « منافع – خلق بحران – توزیع بحران».

در حالت فعلی و با ظهور گروهک‌های تروریستی – تکفیری در خاورمیانه، بازار اخبار مربوط به فعالیت‌های آنها هم بیش از گذشته داغ شده است. اما یک نکته‌ای که در سایه این اخبار به آن کمتر توجه می‌شود، اقدام‌ها و تصمیم‌های دولت‌های حامی و حتی به وجود آورنده این گروهک‌ها است.

زمانی که نام "داعش" به میان می‌آید، ذهن‌ها به سمت مثلث شیطنت منطقه‌ای که از ایالات متحده، اسرائیل و عربستان سعودی تشکیل شده است هدایت می‌شود. اما واقیت این است که در قرن حاضر کلمه" منافع" سر آغازی شده است بر میان آمدن کشورهایی که تا دیروز حتی فکر اینکه بشود به آنها عبارت "حامی تروریسم" را اطلاق کرد به ذهن خطور نمی‌کرد.

در این میان « ترکیه» یکی از کشورهایی به شمار می‌رود که داعیه‌دار و مدعی تمدن و قدمت تاریخی و شعور بالای سیاسی در سطوح منطقه‌ای و جهانی است اما متاسفانه همچنان افکار "پان ترکیسم " و " نگرش عثمانیسم" مردم و به خصوص سیاستمداران طمع‌کار این کشور باعث شده تا از آنها به عنوان انسان‌هایی به ظاهر فهمیده و در باطن منفعت‌طلب یاد شود.

انفجار "سوروچ" و تشدید اختلافات داخلی  

اما در پی انفجار عامل انتحاری که هفته گذشته در شهر "سوروچ" صورت گرفت، جاه‌طلبی‌های شهردار پیشین آنکارا که هم اکنون در تدارک تشکیل دولت ائتلافی است، تا حدودی فروکش کرد و ترس وی به جهت از دست دادن صندلی ریاست جمهوری کشورش دو چندان شد.

شاید عده‌ای از عوام یا خواصی که به این ماجرا، سطحی‌تر از یک رخداد سیاسی – امنیتی  نگاه می‌کنند، تاکید کنند که این انفجار هم مانند انفجارهای انتحاری دیگر بوده و ارزش تحلیل و توصیف ندارد. آنچه در این انفجار مهم و حائز اهمیت جلوه می‌کند، مکانی است که این اتفاق در آن رخ داده است. شهر سوروچ، یکی از شهرهای کرد نشین ترکیه محسوب می شود که در استان "شانلی اورفه" در جنوب شرقی ترکیه واقع شده است و از حیث جغرافیایی موقعیتی کاملاً استراتژیک دارد. چرا که این شهر در فاصله کمتر از 20 متری شهر کوبانی قرار دارد و به نوعی نقطه تلاقی ترکیه با کردستان سوریه به شمار می‌رود.

"آک پارتی" و خیزش کردها

در وضعیتی که دولت اردوغان و به خصوص "حزب عدالت و توسعه" توسط احزاب کرد ترکیه و اکثریت این کشور به حمایت و مماشات با داعش و تروریست‌های النصره متهم شده است، انفجار مذکور آن هم در شهری کردنشین که حدود 130 نفر از جوانان و اعضای جنبش‌های کرد حامی کوبانی در آن کشته و زخمی شدند، بی‌شک پیکره آسیب دیده " آک پارتی" را که در انتخابات گذشته ضربه سختی متحمل شده است، بیش از پیش قابل ریزش و سسست خواهد کرد.

این موضوع به قدری برای کردها  تاسف بار بود که "صلاح الدین دمیرتاش"، رئیس مشترک حزب دموکراتیک خلق‌ها طی مصاحبه با روزنامه حریت اعلام کرد که این حادثه به همراه بمبگذاری‌های ساختمان حزب دموکراتیک خلق ها در استان‌های "مرسین" و "آدانا" تماماً توسط عوامل داعش صورت گرفه است و بی‌تردید مسبب تمامی این حوادث شخص اردوغان و سازمان اطلاعاتی ترکیه (میت) خواهد بود چرا که حمایت مالی و تسلیحاتی اردوغان و دولتمردان همراه با وی عاقبت باعث شد تا تروریست‌ها به دامان حامی خود بازگردند اما با هدیه‌ای به طعم خون.

نفت و پ.ک.ک، عوامل اصلی ترکیه برای دفاع از تروریسم

دلایل بسیار زیادی برای اینکه چرا ترکیه و شخص اردوغان نسبت به تروریست‌های داعش و جبهه النصره خصوصاً در سوریه نگاهی مادرانه دارد و اقدام به تغذیه آنها می‌کند، وجود دارد. در ابتدا باید بگوییم که اردوغان به زعم خود بهترین دستگاه و ماشین جنگی را برای مقابله با پ.ک.ک در کوبانی و مناطق کردنشین که بیم خیزش آنها در مقابل تفکر ناسیونالیستی و نئو عثمانی حزب حاکم بر آنکارا می‌رود، پیدا کرده است. به گونه‌ای که تفکر اردوغان و هم قطاران وی که بیشتر به نگرش "آتاترک" شبیه است بر پایه حذف مخالف استوار است که البته این موضوع ریشه در فلسفه امپراطوری عثمانی دارد به طوری که نسل‌کشی ارامنه و حتی پاک‌سازی قومی مسلمانان بالکان از افتخاراتی است که ترک‌ها در سراسر جهان می‌بالند و این نشان از سیاست‌های قرون وسطایی این قوم است که همچنان  این رویه در ترکیه توسط رجب طیب اردوغان دنبال می‌شود.

مساله بعدی بحث خرید نفت عراق و خصوصاً سوریه از عناصر داعش است. عثمانی‌ها از قدیم الایام تاکنون مادی‌ترین اقوامی بوده‌اند که هم اکنون هم این خصلت خود را حفظ کرده‌اند. لذا ترکیه سیاست " از آنها بگیر به خودشان بده " را دنبال می‌کند یعنی نفت را با قیمتی بسیار پایین از رابطان خود با داعش و گروهک‌های تروریستی که ممکن است مستقیم باشد یا غیر مستقیم، دریافت می‌کنند و با قیمتی بالاتر می‌فروشند یا در صنعت و تولید داخلی از آن استفاده می‌کنند که این موضوع صرفه‌جویی ارزی را برای آنها به دنبال دارد و در ازای آن به گروهک‌های تروریستی، اطلاعات نظامی، تسلیحات و نیروی انسانی تزریق می‌کند و یک نوع وابستگی سیستماتیک و تاکتیکی را به وجود می‌آورد.

دوست جدید بهتر از دشمن قدیم

از نگاهی دیگر اهمیت این انفجار به ظاهر تروریستی به حدی است که سرنگونی حکومت بشار اسد که روزی اولویت اول ترک‌ها و به خصوص اردوغان در سیاست خارجی آنها بود، به پله‌های پائین‌تر سقوط کرده و در اولویت‌های درجه سوم و چهارم جای گرفته است. تا جایی که فضای امنیتی ترکیه و ترس اردوغان از نفوذ داعش و تکفیری‌ها در قلب آنکارا و حتی شهرهای توریستی ترکیه، وی را وادار کرد تا با برقراری تماس تلفنی با باراک اوباما از وی درخواست کمک کند که نتیجتاً در این گفت‌وگو مجوز استفاده آمریکا از دو پایگاه نظامی ترکیه که در "اینجرلیک" و "پرینچلیک" واقع شده است، توسط اردوغان صادر شد و قرار بر این شده است تا نیروی زمینی ترکیه هم در این عملیات‌ها شرکت کند.

فرجام سخن:       

دولت اردوغان که در انتخابات اخیر لطمه جدی از حریفان کرد تبار متحمل شد امروز نگران خیزش و ظهور انتقام حامیان کوبانی است و پاسخ این صدای انتقام چیزی جز تغییر تاکتیکی سیاست‌های آنکارا نخواهد بود که البته تغییر محسوسی در این بین به وجود نخواهد آمد. از طرف دیگر، صلح سیاسی با کردها از سوی حزب عدالت و توسعه صورت نگرفته است تا دولتی ائتلافی به وجود آید و ماجرای انفجار مذکور هم، وقفه‌ای بسیار مهم در این مساله به وجود خواهد آورد. نظام تک‌قطبی که اردوغان به دنبال آن است، محیطی بسیار مناسب برای تقویت نظامیان خواهد بود که ناظران سیاسی این مبحث را خطری جدی برای ترکیه و به خصوص اردوغان می‌دانند.

بنابراین می‌بایست منتظر گسترش اقدام‌های تروریستی خصوصاً در شهرهای ساحلی و توریستی ترکیه باشیم. البته شهرهای جنوبی این کشور که هم اکنون محلی امن برای ترانزیت تروریست‌های اروپایی و آسیای مرکزی از سوی دولت ترکیه به سوریه و عراق است، به عنوان یک دروازه ورودی تروریست‌ها به ترکیه محسوب می‌شود و باید منتشر سر ریز آنها به این کشور باشیم چراکه خود کرده را تدبیر نیست.

گزارش: فرشاد گلزاری