کردها متغیری شگفت‌‌ساز در انتخابات پارلمانی ترکیه هستند
اکثریت مردم ترکیه مخالف افراطی‌گری و رویه اردوغان در عرصه سیاسی هستند.اما بیشتر آنها از عملکرد وی در حوزه اقتصاد حمایت می‌کنند.
جعفر حق‌پناه استادیار دانشگاه تهران در گفتوگو با خبرنگار ایلنا با اشاره در پیش بودن انتخابات پارلمانی ترکیه گفت: همان‌طور که می‌دانید در ترکیه نظام پارلمانی وجود دارد. به این معنا که بر اساس قانون اساسی موجود در واقع این پارلمان است که قوه مجریه را تشکیل می‌دهد و احزابی که در پارلمان قدرت را به دست می‌گیرند، طبیعتاً قوه مجریه را هم در دست خواهند داشت.
وی ادامه داد: در ترکیه ما شاهد یک نظام چند حزبی هستیم و طبیعتاً نظام چند حزبی دچار نوعی تکثر می‌شود که ممکن است به شکنندگی دولت‌ها و تقسیم قدرت میان چند حزب منجر شود. تقریباً در بیشتر سال‌ها به جز دهه گذشته این اتفاق رخ می‌داده است و تنها در دهه اخیر بود که حزب عدالت و توسعه به موقعیتی رسید که می‌توانست قدرت را به دست بگیرد یعنی اکثریت مطلق را در پارلمان داشت.
این استاد سیاست منطقه‌ای اضافه کرد: قدرت این حزب که در سایه توانمندی‌های ناشی از توسعه اقتصادی به دست آمده بود، منجر به این شد که به این نتیجه برسند که می‌توانند بلند پروازی‌های بیشتری داشته باشند و گام‌های بلندی را برای تصاحب قدرت بردارند. همین امر باعث می‌شود که این انتخابات از اهمیت بیشتری برخوردار شود و دلیلش این است که علاوه بر اینکه این انتخابات کمک می‌کند که این حزب بتواند در صورت تکرار پیروزی‌های قبلی‌اش قوه مجریه را به دست بگیرد، می‌تواند عامل دیگری باشد برای تثبیت قدرت کامل این حزب به این صورت که هم اکنون حرف بر تغییر قانون اساسی در ترکیه است و در خیلی از مسائل این بازنگری انجام شده است.
وی افزود: بنا بر قانون اساسی فعلی اکثریت دو سوم آرای نمایندگان مجلس می‌بایستی این تغییرات را امضا کنند و باید موافق تغییر دادن قانون اساسی باشند. به گونه‌ای که حزب عدالت و توسعه به دنبال این حد نصاب است. این تغییرات جدید کمک خواهد کرد که رئیس‌جمهوری جدید اختیارات بیشتری داشته باشد و طبعاً این اختیارات به رئیس‌جمهوری منتقل خواهد شد.
حق‌پناه درباره تعداد آرای حزب عدالت و توسعه و احزاب رقیب این حزب بیان کرد: نکته‌ای که در این میان وجود دارد، این است که پارلمان ترکیه طی دوره‌های گذشته به صورت مطلق نمی‌توانسته در اختیار حزب عدالت و توسعه (A.K.P) باشد تا بتوانند تغییرات در قانون اساسی ایجاد کنند. هم اکنون هم پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که حدود 40 تا 45 درصد از کرسی‌ها ممکن است در اختیار حزب عدالت و توسعه قرار بگیرد و باید به یاد داشته باشیم که چند حزب خیلی جدی وجود دارند که به تنهایی ضعیف هستند و نمی‌توانند رقیب جدی برای حزب عدالت و توسعه باشند اما در مجموع این قابلیت بالقوه را در خودشان دارند مانند حزب جمهوری خلق به رهبری «کمال قلیچدار اوغلو» که در شرایط کنونی پیش‌بینی می‌شود که همچنان بتواند بیش از 20 درصد آرا را کسب کند.
این کارشناس مسائل ترکیه تصریح کرد: همچنین حزب ملی‌گرای حرکت ملی به رهبری «دولت باغچه لی» از احزاب توانمند به حساب می‌آید که می‌تواند مانعی برای حزب عدالت و توسعه به وجود آورد تا به حد نصاب خود دست نیابد.
در کنار این احزاب باید به یک متغییر شگفتی‌ساز اشاره کنیم که آن هم کردها هستند و آنها بیشتر در قالب حزب دموکراتیک خلق سازمان‌دهی شده‌اند. البته بخشی از مردم کرد به صورت مستقل به کاندیداهای متمایل به سایر احزاب به ویژه حزب عدالت و توسعه رای می‌دهند. لذا پیش‌بینی می‌شود که در این دوره دست کم حزب دموکراتیک خلق 10 درصد آراء را کسب کند و چنانچه این توفیق را داشته باشد که آرای بیشتری به دست آورد، حتماً نقش کلیدی را در ائتلاف‌هایی که در مجلس آینده رخ خواهد داد، پیدا می‌کند. چراکه اردوغان ناچار است که برای تغییر قانون اساسی به آرای احزاب دیگر توجه کند و این احتمال وجود دارد که بخواهد با کردها ائتلاف کند. از این جهت این انتخابات حائز اهمیت ویژه‌ای برای ترکیه بوده و نخستین انتخاباتی است که بعد از روی کارآمدن اردوغان به عنوان رئیس‌جمهوری برگزار می‌شود و به نظر می‌آید که این انتخابات خالی از تنش نباشد.
وی در پاسخ به این پرسش که آیا حمایت ترکیه از تروریست‌ها و ارسال سلاح به سوریه می‌تواند به عنوان یک پارامتر مهم در راستای کاهش آرای حزب عدالت و توسعه محسوب شود، گفت: در حالت فعلی یک تناقض میان سیاست ترکیه و رفتار رای‌دهندگان وجود دارد. به این معنا که اکثریت مردم ترکیه مخالف افراطی‌گری و رویه اردوغان در سیاست‌های ترکیه هستند اما اکثریت مردم با عملکرد ایشان در حوزه اقتصاد موافق هستند و در انتخابات گذشته بر سیاست‌های اقتصادی وی مهر تایید زدند و دلیلش این است که آنها تحول اقتصادی را در کشورشان و زندگی روزمره‌شان حس کرده‌اند.
حق پناه در انتها خاطر نشان کرد: باید دید که آیا موفقیت ایشان در بحث اقتصادی موثر است یا سیاست‌های خارجی اردوغان. تجربه انتخابات گذشته به خصوص در سال 2013 و 2014 نشان داده است که مساله اقتصاد برای مردم مهمتر است و حداکثر نارضایتی‌شان به اینجا می‌‌انجامد که حزب عدالت و توسعه نتواند اکثریت دو سوم آرا را به دست بیاورد. اما به هر حال انتظار می‌رود اکثریت مردم به حزب عدالت و توسعه رای دهند.
گفتوگو: فرشاد گلزاری