ناکامی نخستین رئیس‌جمهوری رنگین‌پوست آمریکا در مبارزه با نژادپرستی

پیروزی «باراک اوباما» در انتخابات و انتصاب وی به عنوان نخستین رئیس‌جمهوری رنگین‌پوست ایالات متحده، باعثامیدواری اقلیت‌های نژادی به پایان یافتن رویکردهای تبعیض‌آمیز شد. اما وقایع اخیر آمریکا و صدور احکام تبرئه افسران پلیسی که در چند ماه گذشته اقدام به اعمال خشونت و قتل چند سیاه‌پوست کردند، امید این اقلیت‌ها را نقش بر آب کرد.

قتل «مایکل براون» نوجوان سیاه‌پوست اهل فرگوسن، زمینه‌ساز تظاهرات و اعتراض‌های مردم این شهر علیه پلیس و سیاست‌های نژادپرستانه شد. وقوع تظاهرات در این شهر، افکار عمومی جهان را متوجه اعمال خشونت‌آمیز نیروهای امنیتی آمریکا علیه سیاه‌پوستان این کشور کرد. قتل «تامیر رایس» در شهر «کلیولند» ایالت اوهایو توسط یک افسر پلیس تازه‌کار، باعثهمه‌گیر شدن تظاهرات ضد نژاد پرستی در ایالات متحده شد.

بحران کنونی آمریکا، نتیجه توجه نکردن حکومت این کشور به اعتراضات و سرکوب گسترده تظاهرات در ایالت‌های مختلف است. مردم آمریکا انتظار داشتند که افسران پلیس قاتل به صورت عادلانه محاکمه شوند تا این‌گونه رفتارها در میان نیروهای امنیتی نهادینه نشود. اما رای هیئت‌های منصفه مبنی بر بی‌گناه شناختن ضاربان، خلاف خواسته مردم آمریکا بود و بحران کنون را به وجود آورد.

اوباما در حال حاضر با یکی از بزرگ‌ترین مشکلات دوران ریاست جمهوری خود روبه‌رو شده است. برخورد خشن گارد ملی و پلیس آمریکا با معترضان و صدور احکام ناعادلانه، موجب کاهش محبوبیت وی به عنوان یک سیاستمدار سیاه‌پوست شده است. از طرف دیگر، برخوردهای یاد شده مغایر با صحبت‌های مقام های آمریکایی در مورد رعایت حقوق بشر و حقوق شهروندی است. موضع گیری «کمیته ضد شکنجه» سازمان ملل در برابر وقایع اخیر، باعثکاهش اعتبار بین المللی آمریکا در صحنه بین‌المللی شده است.

رنگین‌پوستان آمریکا انتظار داشتند که در دوران ریاست‌جمهوری اوباما، از بند رفتارهای نژادپرستانه برخی مردم و نیروهای پلیس رهایی یابند. اما قتل‌های صورت گرفته توسط نیروهای پلیس در چند شهر این کشور و برخورد نامناسب دستگاه قضایی با عاملان، نشان از ادامه سیاست‌های نژادپرستانه دارد.

مبارزه با نژادپرستی و بازگرداندن حقوق رنگین‌پوستان، یکی از شعارهای اصلی اوباما در مبارزات انتخاباتی سال ۲۰۰۸ بود. شاید با انتصاب چند نفر از سیاه‌پوستان در رده‌های مدیریتی کشور، حل موضعی و کوتاه‌مدت مشکل اقلیت‌های نژادی در ذهن ایجاد شود، اما با بررسی وضعیت سیاه‌پوستان و دیگر نژادها در جامعه آمریکا، متوجه می‌شویم که تغییرات بنیادی در این‌باره اتفاق نیافتاده است و همچنان حقوق این افراد تضییع می‌شود.

تعلق داشتن اوباما به طیف اقلیت‌های نژادی، باعثبالا رفتن انتظار این بخش از جامعه برای دستیابی به حقوق از دست رفته شد. انتخاب اوباما بعد از ۴۳ رئیس‌جمهور سفیدپوست که تغییری در وضعیت اقلیت‌های نژادی ایجاد نکردند، بیان کننده همین موضوع است. بر کسی پوشیده نیست که تمام مردم آمریکا در زمره نژادپرستان قرار نمی‌گیرند و توجه اکثریت جامعه به شعارهای ضدنژادپرستانه اوباما، نشان از خواست مردم این کشور برای پایان یافتن این‌گونه اعمال دارد.

دو سالبیشتر تا پایان دوره دوم ریاست جمهوری اوباما باقی نمانده است. حضور نظامی آمریکا در کشورهای خاورمیانه و شبه قاره هند، صف‌آرایی کنگره در برابر دولت و تغییرات در کابینه با تظاهرات اعتراضی ضد نژادپرستی در آمریکا هم‌زمان شده است. این هم‌زمانی، فشار زیادی بر اوباما وارد می‌کند و باعثمی‌شود تا سال‌های پایانی ریاست‌جمهوری وی در بحران سپری شود. حزب دموکرات نیز از این فشار بی‌نصیب نخواهد بود. انتساب اوباما به این حزب سیاسی، ‌ موجب کاهش محبوبیت آن نیز می‌شود و زمینه را برای تاختن جمهوری‌خواهان فراهم می‌کند.

باراک اوباما برای جاودان ماندن در تاریخ آمریکا، باید در وضعیت معیشتی و حقوقی اقلیت‌های نژادی تغییرات اساسی ایجاد کند. در غیر این صورت، نام نخستین رئیس‌جمهور رنگین‌پوست این کشور در کنار دیگر روسای جمهوری قرار خواهد گرفت که در ضایع کردن حقوق اقلیت‌های نژادی سهیم بوده‌اند؛ هر چند که به نظر می‌رسد برای این تغییر رویکرد زمان کافی ندارد.

گزارش: محسن صالحی‌خواه