اندیشه‌های سوسیالیستی در کشور، نهادینه شده است / بخش خصوصی، دست در جیب دولت دارد
ما باید این نکته را در نظر بگیریم که اندیشه چپ چه سابقه‌ای در ایران داشته و متاسفانه بازار هیچ موضعی نسبت به آن نداشته است.
به گزارش خبرنگار ایلنا، عباس آخوندی در نشست صبحانه کاری در اتاق بازرگانی ایران، صحبت خود را با موضوع جان سختی اندیشه سوسیالیسم و سرگردانی بازار در ایران، آغاز کرد.
وی افزود: ما برای اینکه ایران را توسعه بدهیم باید دوباره دوران ورود مدرنیته را به کشور مورد بررسی قرار دهیم.
وزیر راه و شهرسازی ادامه داد: بعد از شکست از روسیه، مشروطه اتفاق افتاد و درواقع اولین فرهنگ خارجی که مردم ایران با آن آشنا شدند فرهنگ غربی نبود بلکه فرهنگ روسی بود. در آن زمان با توجه به بستر جامعه و فقر، بی‌سوادی و عدم آگاهی مردم سبب شد که اولین حزب درایران به نام سوسیال دموکرات در رشت ظهور پیدا کند و مورد استقبال قرار گیرد.
وی ادامه داد: در سال 1308 قانون حمایت از مصرف‌کننده به تصویب می‌رسد و در سال 1309 قانون دولتی کردن تجارت خارجی ابلاغ می‌شود.
وزیر راه و شهرسازی تصریح کرد: در واقع بن‌مایه اندیشه‌های اقتصادی ما سوسیالیستی است نه متکی به بازار. در همان موقع برخی از رجال فهمیدند که این روش و اندیشه‌ها به درد نمی‌خورد اما به دلیل شرایط سیاسی و اجتماعی آن دوران این قوانین تصویب می‌شود.
آخوندی ادامه داد: در سال 1310 آقای عنایت سبعی که آن موقع کفیل وزارت اقتصاد بود با قانون تجارت ملی مخالفت می‌کند و همین سبب می‌شود که از مقام خود عزل شود. اکنون با گذشت 90 سال از آن زمان هنوز دغدغه‌های ما همان موارد آن زمان است از جمله تعیین نرخ ارز، تعیین قیمت و سایر موارد.
وی ادامه داد: در دوران محمدرضا شاه نیز همین اتفاقات رخ داد به طوری که بخشی از انقلاب سفید ناشی از تفکرات سوسیالیستی بود. به طور مثال اصل اول تقسیم اراضی، اصل سیزدهم مالکیت صنعتی که کارگران را سهامدار کارخانه‌ها می‌کرد و یا اصل چهاردهم که مبارزه با گران فروشی و قیمت‌گذاری دولتی بود. در همان زمان نیز آقای عالیخانی از دولت در اعتراض به این قوانین استعفا می‌کند. در واقع همان زمان نیز جان‌‌مایه این تفکرات به افکار سوسیالیستی برمی‌گشت و جالب آنکه آن زمان نیز بازار به این قوانین هیچ واکنشی نشان نداد و در واقع به طور منفعل عمل کرد.
وی ادامه داد: عالیخانی در خاطرات خود در خصوص شاه می‌گوید، اگر او شاه نبود یک مهندس کشاورزی سوسیالیست در حزب ایران با گرایش چپ بود.
آخوندی با اشاره به منفعل بودن بازار گفت: ما باید این نکته را در نظر بگیریم که اندیشه چپ چه سابقه‌ای در ایران داشته و متاسفانه بازار هیچ موضعی نسبت به آن نداشته است. منفعل بودن بازار نتیجه‌اش این دو اتفاق بود یکی از آنها اصل 44 بود که نحوه تدوین آن خودش از داستان‌های جالب است به طوری که یکی از اصلی‌ترین پیشنهاد دهنده‌های این اصل یکی از افرادی بود که عضو هیات مرکزی حزب توده بود.
وی ادامه داد: به محض ابلاغ اصل 44 هم زمان با آن سهام عدالت نیز تبدیل به سرخط خبرها شد در واقع کسانی که سهام عدالت را عرضه کردند هدفشان کمرنگ کردن سیاست‌های اصل 44 بود اما آن زمان هم نه اتاق بازرگانی و نه فعالان بازار هیچ واکنشی نشان ندادند.
آخوندی با اشاره به دوران دانشگاهی خود گفت: من در سال 85 معلم دانشگاه بودم همان زمان یک فرمی برای ما آوردند که برای دریافت سهام عدالت مشخصات خود را ارائه بدهیم که من همان زمان گفتم این سهام شامل من نمی‌شود که بعد از چند روز فرم را به خاطر اینکه شماره دار بود از من گرفتند و به شخص دیگری دادند. من همان زمان با یکی از دوستانم در سازمان خصوصی‌سازی صحبت کردم و در همین مورد از او سوال کردم.
وی گفت: ما تصورمان این بود که سه میلیون نفر شامل این طرح بشوند اما رفتیم در یک جلسه و این رقم شد 39 میلیون نفر.
وزیر راه و شهرسازی ادامه داد: بستر اینگونه تصمیم‌گیری‌ها ناشی از سرگردانی بازار است. در واقع این تصویری از انفعال بازار است که نتیجه آن واگذاری 30 میلیون دلار سهام بود که می‌بایست اکنون جز انباشت صنعتی ایران باشد.
وی ادامه داد: ضعف نظام بنگاه‌داری ایران نتیجه سکوت بازار و منفعل بودن آن است.
وابستگی اتاق و بخش خصوصی به حاکمیت
وزیر راه و شهرسازی در ادامه با اشاره به قانون هدفمندی یارانه‌ها گفت: این قانون برای اصلاح قیمت حامل‌های انرژی و افزایش بهره‌وری و کارآیی درایران بود که الان به اینجا رسیده‌است که ما هر ماه یک پولی را بین مردم تقسیم کنیم از همان سال اول دولت برای پرداخت این پول با کسری مواجه بود اما جالب‌تر از آن نیز موضع اتاق بود که به جای اینکه مستقل باشد از دولت یارانه تولید می‌خواست که این یعنی وابستگی اتاق و بخش‌خصوصی به حاکمیت.
وی ادامه داد: ما دل‌مان لک زد که اتاق بگوید ما یارانه نمی‌خواهیم و دولت فقط در قیمت‌گذاری دخالت نکند. این آرزو به دل‌مان ماند. در و اقع موضع اتاق با فردی که دنبال یارانه 45 هزار تومانی خود بود یکی بود. این همان خمیرمایه اندیشه سوسیالیستی است حال ما با این تفکر انتظار توسعه اقتصادی را نیز داریم.
آخوندی افزود: اکنون بیشترین درگیری ذهنی من این است که اگر این موضوع به یک سرنوشت روشنی نرسد و همین وضعیت موجود ادامه پیدا کند اقتصاد کشور به کجا خواهد رسید. بخش‌خصوصی که دستش در جیب دولت باشد دیگر بخش‌خصوصی نیست. ما باید این تفکر را نهادینه کنیم.
اتاق بازرگانی ساکت نماند
عباس آخوندی در ادامه به نظام قیمت‌گذاری اشاره کرد و گفت: از لحاظ اجتماعی می‌گویند وضع موجود ناشی از اتفاقات دیروز است. از سال 1308 تا 1394 ما بحث حمایت دولت را داریم. این نشان می‌دهد که عده‌ای منافعشان بر همین بحث است والا تا حالا باید این تعادل بهم می‌خورد. اما عده‌ای خاص در طول این دوران به دلیل منافع شخصی خودشان آن را تصویب کردند.
آخوندی با اشاره به صحبت‌های خود در خصوص حذف سازمان حمایت از مصرف کنندگان گفت: وقتی من این حرف را زدم عده‌ای گفتند این حرف ناشی از عصبانی بودن ایشان به خاطر قیمت‌گذاری بلیت قطار بوده است. اما من اینجا می‌گویم که من آن زمان عصبانی نبودم در واقع به این حرف اعتقاد داشتم اما چرا این حرف را باید من بزنم و اتاق بازرگانی ساکت بمانند.
وی ادامه داد: امروز همه دنبال یارانه تولید، یارانه بهداشت و سایر موارد یارانه‌ای در قانون هستند.
عده ای در عدم شفافیت اقتصادی منافع دارند
عباس آخوندی در ادامه گفت: ما تا به امروز 381 هزار میلیارد تومان بدهی شناسایی کرده‌ایم. من در خاطرات دکتر نیازمند می‌خواندم که آن زمان هم مانند اکنون دولت نمی‌دانست چقدر تعهد دارد. روشن نبودن تعهدات دولت خود داستان جالبی است.
وی ادامه داد: به نظر من عده‌ای در این عدم شفافیت و روشن نبودن منافع دارند. اگر 381 هزار میلیارد تومان بدهی دولت است چرا بدهی‌های دولت به پیمانکاران فقط درشت‌نمایی می‌شود در حالی که این بدهی نهایتا 15 میلیارد تومان باشد. باید این سوال را پرسید آیا این بدهی‌ها که برخلاف منافع این افراد است و نمی‌خواهند آن را شفاف کنند.
وی ادامه داد: کل مطالبات معوق بانک‌ها 1.7 درصد کل سرمایه‌های بانکی ایران است که از سوی دیگر کل پولی که از بانک برای سرمایه‌گذاری صنعتی خارج شده است 120 هزار میلیارد تومان بوده است.
سوالی که من دارم این است که آیا این مطالبات معوق به شکل تصادفی رخ داده است؟
وی افزود: چرا 8 سال است ما به جایی نمی‌رسیم چرا تغییر ساختار بانک‌ها دیده نمی‌شود. من فکر می‌کنم تمام این موارد مربوط به اندیشه‌های سوسیالیستی است.
وزیر راه و شهرسازی ادامه داد: اگر اصلی‌ترین مسئله اقتصاد ایران را بدهی‌های دولت و نظام مالی بدانیم که سبب شده جامعه به سمت رکود پیش برود باید از منابع صندوق توسعه ملی استفاده کنیم. حال باید از این منابع برای بازسازی اقتصاد کشور بهره بگیرم یا به چند پروژه خاص محدود کنیم که من فکر می‌کنم در آخر این‌ها صرف چند پروژه خاص خواهد شد.
وی ادامه داد: بحث بنگاه‌داری در ایران مسئله پیچیده‌ای است بطوری که اکنون مشکلات زیادی را برای بانک‌ها و صنایع ما به وجود آورده به طوری که برخی از بنگاه‌های ما بیش از سرمایه صرف شده خود به بانک‌ها بدهی دارند.
آخوندی تصریح کرد: حال ما در این شرایط به دنبال اقتصاد مقاومتی هستیم و ما خودمان و بخش خصوصی نیز به دنبال رقابت نیستیم و در واقع اندیشه‌های سوسیالیستی حتی در ما نیز نهادینه شده است.
وی افزود: در حوزه اقتصاد در کشور هر اتفاقی که بیفتد بلافاصله تحت تاثیر نظام قیمت قرار خواهد گرفت. حتی در برخی موارد اتاق بازرگانی نیز طرفدار نظام قیمت‌گذاری است به طوری که منافع خود را در گاز یا سوخت ارزان می‌بیند اما بعدا این طرفداری خود را باید در قیمت‌گذاری و سازمان حمایت از مصرف‌کننده پس بدهد و این طرفداری برایش گران تمام خواهد شد.
عباس آخوندی ادامه داد: ما در کشور دارایی‌های فراوانی داریم. این دارایی‌ها می‌توانند ایستگاه راه‌آهن، فرودگاه، جاده‌ها و سایر موارد باشد.
وی افزود: تمام این موارد دارای ظرفیت‌های فوق العاده‌ای برای درآمدزایی و ثروت هستند بطور مثال ایستگاه راه‌آهن در کشور ما یک مرکز خدماتی است در حالی که در همه دنیا این مراکز درآمدزا و تولید ثروت می‌کنند. ما برای استفاده از این ظرفیت باید اول یک نظام مالی قوی را داشته باشیم.