سکوت قانون مدنی در حوزه سالمندان شکسته شود/ ضرورت توجه به طب سالمندی

 به گزارش خبرنگار ایلنا در این مراسم که با حضور چهره‌هایی چون شهیندخت مولاوردی دستیار ویژه رئیس‌جمهوری در حقوق شهروندی و رخشان بنی‌اعتماد، نماینده سازمان ملل، نماینده سازمان بهداشت جهانی، و دکتر جغتایی مشاور وزیر بهداشت در امور توانبخشی،معاون پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی تهران، دکتر ملک‌زاده معاون پژوهشی وزیر بهداشت،دکتر کمال خرازی دبیر ستاد توسعه فناوری‌های شناختی معاونت علمی و فنی ریاست جمهوری،  رئیس دانشگاه علوم  پزشکی تهران، در سالن همایش‌های ساختمان مرکزی دانشگاه علوم پزشکی تهران برگزار شد، مدیریت پروژه دکتر مریم نوروزیان نسبت به آگاهی محدود سطح جامعه نسبت به این بیماری و نیز نیاز به آموزش بیشتر پزشکان متخصص، کارشناسان و سایر متخصصینی که در این حوزه فعالیت می‌کنند، هشدار داد.

در این مراسم که با همت دپارتمان حافظه و نورولوژی رفتار گروه روانپزشکی (بیمارستان روزبه) دانشگاه علوم پزشکی تهران با همکاری دفتر توانبخشی وزارت بهداشت و درمان و دفتر سلامت سالمندان آن وزارتخانه و ستاد توسعه و علوم فناوری های شناختی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری ، برگزار شد، شهیندخت مولاوردی دستیار ویژه ریاست جمهوری در حقوق شهروندی گفت:« خیلی خرسندم که فرصت حضور در افتتاحیه اولین پروژه کشوری راه اندازی کلینیک های اختلالات شناخت و حافظه برایم فراهم شد تا ضمن ارج نهادن بر این کار ارزشمند و به موقع که بی تردید با توجه به وضعیت پنجره جمعیتی کشور که همیشه باز نخواهد بود و به سیاستگذاری درست در این حوزه کمک خواهد کرد ، تاکید کنم که برای سال ۲۰۴۰که جمعیت سالمندان کشور از کودکان بیشتر خواهد بود باید از همین حالا آماده شد و با انجام اصلاحات مورد نیاز در نظامات سلامت و بهداشتی و حقوقی و اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی به پیشواز آن رفت. 

مولاوردی در ادامه تصریح کرد:« جمعیت سالمندی در همه جای جهان و ایران رو به ازدیاد است. از این رو عقل سالم حکم می کند تبعات آن در برنامه‌ها به درستی دیده شود و سیاست‌گذاری درستی در این راستا انجام شود، نه اینکه به مصداق هر چه پیش آید خوش آید دست روی دست گذاشته شود تا کار از کار بگذرد.»‌

دستیار ویژه رئیس‌جمهوری در حقوق شهروندی در ادامه با اشاره به لزوم توجه به طب سالمندی افزود:« توجه به طب سالمندی و تقویت این بخش، با در نظر گرفتن بیماریهای مخصوص این دوره (مثل دمانس و اختلالات شناخت و حافظه و آلزایمر، آب مروارید و پوکی استخوان و ...) باید از سوی نهادهای متولی جدی گرفته شود تا تبعات جبران‌ناپذیر بی‌توجهی به آن در سالهای آینده کاهش یابد.»

وی در ادامه بیان کرد:« سازمانهای بیمه‌گر می‌بایست پوشش کافی و مناسبی برای سالمندان از لحاظ قدرت خرید دارو، انجام عمل‌های جراحی مورد نیاز، تهیه وسایلی از قبیل عصا، ویلچر و سمعک و ... که از ابتدایی‌ و ضروری‌ترین نیازهای سالمندان است در نظر بگیرند.»

لزوم توجه بیشتر به خانه‌های سالمندان

مولاوردی با اشاره به اینکه به رغم اینکه در کشور ما استفاده از خانه‌های سالمندان به نسبت بسیاری از کشورها، محدود است، گفت:«  با توجه به کاهش نفرات خانوار و تغییر سبک زندگی و بطورکلی تغییر ساختار و کارکرد خانواده، نیاز به خانه‌های سالمندان رو به افزایش است و چتر حمایتی خانواده رو به جمع شدن می رود، لذا کیفیت کنونی خانه‌های سالمندان مطابق استانداردها و پروتکل های جهانی باید بهبود و ارتقا یابد تا ترس افرادی که ناگزیر به زندگی در خانه سالمندان هستند کاهش یابد و به آنها احساس آرامش خاطر بدهد. بیشتر ساکنان خانه‌های سالمندان را زنان تشکیل می دهند که علاوه بر بالا بودن سن امید به زندگی در زنان به نسبت مردان، میراث زوجه از زوج مطابق قانون مدنی نیز در این وضعیت موثر است و اغلب موارد فرزندان به راحتی با پرداخت سهم یک هشتمی مادر او را راهی خانه های سالمندان می کنند که بازنگری در این موارد که نص صریح قرآنی هم ندارد ضرورت می یابد.»

دستیار ویژه رئیس‌جمهوری در حقوق شهروندی با اشاره به اینکه مبلمان شهری ما مناسب سالمندان نیست افزود:« معابر و مبلمان شهری نیاز به ایمن‌سازی مناسب دارند تا سالمند بتواند با خطر کمتری تردد کند، فروشگاهها، معابر، اتوبوسها فروشگاه باید به سالمندان همراه با ویلچر و شرایط خاص سرویس و خدمات دهد. حق شهروندی سالمندان است که حضورشان در سطح شهر تسهیل شود و حذف نشوند. این که در وسایل حمل و نقل عمومی جای ویژه‌ای به سالمندان داده شود، در مجامع عمومی به فضاهای امن آنها فکر شود تا خانه نشین نشوند و افسردگی و بیماری های دیگر آسیب های بیشتری به آنها وارد نکند، در یک کلام حق بر شهر و حق بر حمل و نقل عمومی حق شهروندی آنهاست، که این حقوق فصل مشترکشان با زنان و افراد دارای توانایی های خاص هم هست. .بسیار ضروری است که سالمندان به سرویسی آسان برای دریافت خدمات مورد نیازشان دسترسی داشته باشند تا زمانی که فرزندی ندارند یا فرزندانشان وقت کافی ندارند، جهت رفع مشکلات و نیازهایشان بتوانند از مرکزی امن و در دسترس کمک بگیرند.(برای دریافت حقوقشان، دریافت خدمات تعمیر و نگهداری منزل، نیاز به پرستار و ... ) »

 سکوت قانون مدنی در حوزه سالمندان باید شکسته شود

وی در بخش دیگری از سخنان خود به سکوت قانون مدنی در ارتباط با وضعیت سالمندان پرداخته و گفت:« افرادی که دچار بیماری آلزایمر می شوند، طی سه سال اول نشانه مشخصی نخواهند داشت، اما طی همین مدت، در معرض اشتباهات مالی خطرناک و جبران ناپذیری خواهند بود. این افراد متوجه ارزش واقعی اعداد و ارقام نیستند و ممکن است خرید و فروشی ناعادلانه انجام دهند و در نتیجه به مشکلات حقوقی برخورد کنند. اصلاحات قانونی مورد نیاز است تا افراد در رده سنی بالای 80 سال جهت معاملات مالی گواهی سلامت داشته باشند و جلوی کلاهبرداریها و سوء‎‌استفاده‌های احتمالی گرفته شود. در مواردی حتی دیده شده است که متأسفانه سالمند از سوی پرستار و یا حتی خانواده مورد آزار و خشونت قرار می گیرد (دارو نمی دهند یا ضرب و شتم می شود و ...)، در این موارد نیز خلا مداخلات قانونی به شدت دیده می شود. مساله حجر سالمندانی که اختلالات شناختی و حافظه ای دارند در قانون مدنی ایران دیده نشده است. حجر این گروه جمعیتی عمدتا با سفه و جنون یکی پنداشته می شود و جداگانه مدنظر قرار نگرفته است.شاید دلیل آن این باشد که در زمان تدوین قانون مدنی این بیماری شیوع چندانی نداشته و یا به عنوان بیماری شناخته نمی شده است، بر خلاف آغاز زندگی که قانونگذار با پذیرش صغر سن و عدم اهلیت از او حمایت کرده است، در مورد این سالمندان چنین نکرده است و لذا امروزه از کنار سکوت قانون که می تواند به حقوق این بخش از جمعیت جامعه لطمه وارد نماید نمی توان گذشت.باید باب جدیدی در باره جایگاه سالمندان و یافته های علمی مربوط به انواع اختلالات آنان در نظام حقوقی کشور باز شود و قالب های سنتی آن به روز گردد.»

مولاوردی با اشاره به مساله تنهایی زنان سالمند و لزوم توجه به این افراد تصریح کرد:« در همه جای دنیا زنان سالمند نیازمند توجه ویژه هستند، هم آمار مرگ و میر زنان کمتر است و سن امید به زندگیشان بالاست و هم مردها معمولا پس از فوت همسر ازدواج می کنند، اما زنان بعد از مرگ شریک زندگی خود کمتر تن به ازدواج می دهند و تنها می مانند که در برنامه ریزی ها به این اقتضائات باید توجه خاصی داشت.در مسئولیت سابقم در معاونت امور زنان و خانواده تلاشمان بر این بود با حساس سازی و جلب توجه به نیازها و شرایط خاص زنان سالمند ظرفیتهای موجود را شناسایی و مدیریت و هماهنگ کنیم و با دبیرخانه شورای ملی سالمندان و شورای عالی رفاه و سازمان بهزیستی پروژه ها و برنامه هایی را در دستور کار خود قرار دادیم.»

تغییر سیاست‌ها نسبت به زندگی سالمندان

وی با اشاره به لزوم توجه به سالمندان با توجه به افزایش هرم جمعیتی کشور اظهار کرد:« با توجه به روند شتاب بالای پیر شدن جمعیت در ایران می بایست این دوره از زندکی و چالش های ان از جهات مختلف مورد بررسی قرار گیرد تا نگاهها به این دوران نه به عنوان دوره عجز و ناتوانی بلکه به عنوان دوره آرامش و آسودگی خاطر و به زیستن تغییر یابد.این وضعیت مستلزم وضع سیاستها و طراحی برنامه های آینده نگر و چندوجهی با هماهنگی بین بخشی و شبکه های حمایتی است تا سالمندی پویا و فعال را به عنوان هدفی دست یافتنی برای جامعه ایرانی به ارمغان آورد. چند وجهی بودن خدمات مرتبط با سلامت سالمندان که متضمن تمامی ابعاد آن، از جمله جسمی و روانی و اجتماعی و معنوی است، باید به عنوان اولویتی مهم در برنامه ریزیها مدنظر باشد تا سالمندی با تجربیات مثبت و زندگی طولانی تر به همراه فرصت های مستمر برای لذت بردن و مولد بودن تعریف شده و از تجارب و خردمندی و کاردانی این ذخایر ارزشمند در خانواده و جامعه برخورداری بهینه به عمل آمده و زمینه مشارکت فعالانه آنان در فرآیند توسعه پایدار با ترویج ارتباط بین نسلی فراهم گردد.»

مولاوردی در پایان با مثبت ارزیابی کردن توجه به طب سالمندی توسط تیم برگزار کننده این مراسم خاطرنشان کرد:« اینکه تیم حاضر به سرپرستی خانم دکتر نوروزیان سالهاست در زمینه طب سالمندی مشغول تلاش و فعالیت هستند قابل تقدیر و تشکر است. با تلاشهای فراوان اولین گروه دانشجویان این رشته آموزش دیده اند و راه برای فعالیت‌های تخصصی هموارتر از گذشته است.امروزه دیگر اهمیتِ توجه به وضعیت سلامت سالمندان بر کسی پوشیده نیست. کشور طی سالیان آتی، بیش از پیش به متخصصین بیماری‌های سالمندان و طب سالمندی نیازمند خواهد بود و رسیدن به شاخص‌های مطلوب و فراهم آوردن شرایط مناسب برای همه سالمندان، نیاز به سیاست‎‌گذاری درست، تلاش و عزم و اراده جدی دارد. به نظرمی رسد از نظر توجه به حقوق شهروندی سالمندان جای کار بسیار است تا فاصله بین وضع موجود و مطلوب از میان برداشته شود و زمینه های فراوانی هم برای کار و اقدام وجود دارد که از فرصت استفاده کرده و برای همکاری های مشترک اعلام آمادگی می کنم و از اینکه اولین برنامه کاری من با این موضوع مهم تقارن پیدا کرد را به فال نیک می گیرم.»

در این مراسم  جمعی از هنرمندان از جمله رضا کیانیان ، رخشان بنی‌اعتماد، عادل فردوسی‌پور و احترام برومند به عنوان مهمان ویژه حضور داشتند.