نبود آمایش صحیح سرزمینی باعث هدر رفت منابع آبی کشور شده است

به گزارش ایلنا در البرز، علی مراد اکبری امروز در دومین کنگره ملی مهندسی و مدیریت آب و خاک ایران که در پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران واقع در کرج برگزار شد، با اشاره به روند صعودی سه برابر متوسط جهانی میزان فرسایش‌خاک در کشور گفت: ایران یکی از کشورهایی است که میان فرسایش خاکی در آن 16.7 تن در هکتار است که این رقم سه برابر متوسط جهانی است.

وی در ادامه با بیان این که 60 درصد منابع خاک کشور میزان ماده عالی کمتر از شاخص یک دارند افزود: در این راستا طرح لایه حفاظتی خاک، در دولت تصویب شده و در مجلس شورای اسلامی نیز در دست بررسی است.

وی در ادامه با اشاره به تهیه طرح جامع خاک کشور و لزوم عملیاتی شدن این طرح در برنامه ششم توسعه خاطرنشان کرد: در چارچوب این برنامه بایستی سالانه 500 هزار هکتار سهم خاک در طرح ها دیده شود.

اکبری در ادامه با اشاره به موضوع حفاظت کمی و کیفی از منابع آب و پایداری خاک کشور، با بیان این که ارتقای بهره وری آب از اهداف اصلی در زیر بخش آب و خاک کشاورزی است گفت: برای تحقق این هدف، توسعه افقی در کشاورزی دیگر پیگیری نمی شود و به دنبال توسعه عمودی کشاورزی می بایست  به ازای مصرف هر مترمکعب آب میزان بهره وری را بالا ببریم و به همین منظور در سال زراعی جاری یکی از برنامه ها جایگزینی کشت دانه های روغنی به جای کشت گندم خواهد بود.

وی در ادامه با اشاره به مشارکت بهره برداران در مدیریت منابع آبی کشور افزود: نقش حکمرانی آب در کشور ما تا زمانی که در دست دولت است ما را به جایی نمی رساند و مدیریت آب باید به بخش خصوصی واگذار شود و این مدیریت می بایست از محل سدها تا جایی که به دست مردم می رسد انجام شود.

وی در ادامه با بیان این که عدم آمایش درست سرزمینی برای منابع آبی کشور در سالیان متمادی گذشته باعث هدر رفت بسیاری از منابع ابی کشور شده است گفت: به طور مثال می توان نمونه آن را در گیلان مشاهده کرد که سد سفید رود در موقعیتی احداث شد که بارندگی 250 میلی متر داشت و آب آن به منطقه ای برای کشت برنج با میزان بارندگی یک هزارتا یک هزار و 200 میلی متر هدایت شد.

وی در ادامه افزود: همچنین نمونه دیگر آن را می توان در خوزستان دید که آب های شیرین را به زمین‌هایی می برند که نامناسب است در حالیکه در آمایش سرزمین پتانسیل های بالادست و پایین دست در مدیریت منابع آب باید دیده می شد.

معاون آب و خاک وزیر جهاد کشاورزی در ادامه یکی از مشکلات در آمایش نادرست سرزمین را خروج سالانه بیش از 16 میلیارد مترمکعب آب از نقاط مختلف کشور اعم از جنوب، شمال و غرب کشور عنوان کرد و افزود: در مدیریت منابع آب اشتباهات بزرگی در گذشته داشتیم و مشکلات نیز پیش رو داریم که بی توجهی به آمایش سرزمین، نگاه فنی سالارانه و غیرخردمندانه به منابع آب و خاک از جمله آنها است.

وی در ادامه خاطرنشان کرد: برای حل این معضل بایستی در راهبردها تحلیل جمعی داشته باشیم و تغییر فصل کشت، توسعه تحقیقات و بهره گیری از فناوری های نوین و آب مجازی، اصلاح مدیریت یکپارچه، اصلاح روش کشت، کشاورزی حفاظتی، را مد نظر قرار دهیم.

وی در ادامه با بیان این که، نگاه غیرکارشناسانه به برنامه توسعه و توسعه سطح زیر کشت، جدال نابرابر با طبیعت از دیگر این اشتباهات مدیریت آب کشور است گفت: برای حل این معضلات نیازمند به یک آسیب شناسی و ارایه گزارش واقعی از وضعیت آب کشور هستیم تا سهم واقعی عوامل انسانی، سیاست بازی ها، عوامل مهندسی و عوامل اقلیمی مشخص شود.

وی در بخش دیگری با اشاره به وضعیت کشاورزی کشور با بیان این که در حال حاضر سهم بخش کشاورزی در تولید ناخالص ملی کشور حدود هفت درصد است که با اعمال تورم به 16 درصد می رسد افزود: این در حالی است که سهم بخش کشاورزی در کسب و کار کشور 33 درصد است که در این میزان، سهم حمل و نقل، صنایع مرتبط، فرآوری و صنایع تبدیلی و تکمیلی مرتبط با بخش کشاورزی دیده شده است.

وی در ادامه با اشاره به رشد بخش کشاورزی در سال گذشته گفت: این رشد در سال گذشته 5.4 درصد بوده و این در حالی است که رشد دیگر بخش ها از جمله صنعت و خدمات منفی بوده است .

معاون آب و خاک وزیر جهاد کشاورزی در ادامه با اشاره به نقش متخصصان آب و خاک در دست یابی به این رشد افزود: با این رشد عملکرد، در سال گذشته شاهد تولید 80 میلیون تن انواع محصولات کشاورزی بودیم که این عدد در پایان سال زراعی گذشته به 95 میلیون تن رسید.

وی در ادامه گفت: در سال زراعی گذشته بالغ بر 11.5 میلیون تن گندم از کشاورزان خریداری شد که کل تولید این محصول به 14 میلیون تن رسید در حالیکه در سال زراعی 93-92 ، 10 میلیون تن تولید داشتیم.

اکبری با اشاره به اینکه در چندسال گذشته شاهد خشکسالی های شدیدی بوده ایم، خاطرنشان کرد: در سال جاری فقط در نوار غربی کشور شاهد وضعیت مطلوبی هستیم و در 10 استان کشور از یک تا 25 درصد میزان بارندگی و نظام بارش و پراکندگی آن کاهش داشته و در مجموع توزیع فصلی صد درصدی منفی بوده اما نسبت به سال ما قبل حدود 20 درصد مثبت بوده است.

وی در ادامه با اشاره به کاهش بارش ها و منابع آبی و مشکل در کیفیت آب افزود: آمارهای ضد و نقیضی وجود دارد که نشان دهنده عدم انسجام در بحث آماری و ارقام کشور است که بایستی تطبیق شود تا به آمار دقیقی برای تصمیم گیری ها برسیم.

وی در ادامه با بیان این که در این راستا دو طرح بزرگ در معاونت آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی در دست اقدام است گفت: دو طرح ملی سند ملی آب و محاسبه  میزان دقیق آب مصرفی در بخش کشاورزی تا پایان سال جاری پیگیری و اجرایی خواهد شد.

اکبری در ادامه با بیان اینکه طرح محاسبه  میزان دقیق آب مصرفی در بخش کشاورزی به صورت میدانی و عملیاتی در مزارع در دست اجرا است، گفت: این طرح در سال زراعی جاری برای 10 تا 15 محصول شروع شده که قرار است طی 2 سال اعداد واقعی بررسی شود تا بتوانیم به یک انسجام پایه ای و آماری در این خصوص دست یابیم.