بزهکاری همسایه دیوار به دیوار بافت فرسوده
بافتهای فرسوده خرم‌آباد دارای مشکلات ساختاری است که مهمترین آنها شامل، فرسودگی مصالح، برخورداری نامناسب از خدمات شهری، عدم دسترسی مناسب وسایل ماشینی به دلیل تنگ و باریک بودن کوچه‌ها، عدم وجود فضای سبز و بازی کودکان، کمبود فضاهای ورزشی و فرهنگی، کمبود فضاهای درمانی، وجود کوچ‌هایی با شیب بسیار تند مانند سایت پشته، عدم وجود پارکینگ‌های عمومی، پایین بودن کیفیت زندگی در بافت، در آمد پایین اهالی محل است.
به گزارش خبرنگار ایلنا از خرم آباد، بافتهای فرسوده شهری مناطقی هستند که طی سال‌های گذشته تاسیسات روبنایی، زیربنایی، بناها، خیابان‌ها و راههای دسترسی در آنها دچار فرسودگی و ناکارآمدی شده و ساکنان آنها نیز دچار مشکلات متعدد اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و بهداشتی هستند.
به گفته کارشناسان شهرسازی بافتهای فرسوده به 3 گروه تقسیم می‌شوند؛ بافت‌هایی که دارای میراث فرهنگی هستند، بافتهای شهری و بافتهای حاشیه‌ای یا سکونتگاه‌های غیررسمی.
در خرم‌آباد به عنوان مرکز لرستان ۲۸ محله بافت فرسوده دارند. این در حالی است که خرم‌آباد در منطقه‌ای زلزله‌خیز قرار دارد.
در سال‌های اخیر برخی اقدام‌ها از سوی متولیان امر در راه و شهرسازی و همچنین شهرداری برای احیای بافتهای فرسوده در شهر خرم‌آباد صورت گرفته که این اقدام‌ها در برخی نقاط به حال خود رها شد و در برخی نقاط شهر نیز اثربخشی لازم را نداشت و این مناطق در حال حاضر با مشکلات متعددی روبه‌رو هستند.
مشکل مهمی که در بافتهای فرسوده وجود دارد این است که مردم ساکن در این مناطق تمایلی برای نوسازی خانه‌های خود ندارند. در حالی که نوسازی و بهسازی این بافت‌ها، توجه و اهتمام ویژه دولت و شهرداری‌ها و همکاری مردم را می‌طلبد.
بلاتکلیفی برخی بافتهای فرسوده
یک کارشناس ارشد شهرسازی در این زمینه به ایلنا می‌گوید: در برخی مناطق شهر خرم‌آباد که جزو بافتهای فرسوده به شمار می‌روند، سالهاست که مالکان نه تنها اجازه خرید و فروش واحدهای مسکونی خود را ندارند، بلکه اجازه ساخت‌وساز هم ندارند.
«حجت الله کریمیان» می‌افزاید: این بافت‌ها در مناطق پر جمعیتی نظیر خیابانهای حافظ، امت و پل بهداری قرار دارند و بلاتکلیف هستند.
وی به دیگر مناطق حاشیه‌ای شهر هم اشاره می‌کند و می‌گوید: عمر ساخت‌وساز در این محله‌ها کمتر از 40 سال نیست و خانه‌ها بین 40 تا 60 سال قدمت دارند.
بافتهای فرسوده در معرض خطر زلزله
«حمید سامانی» کارشناس شهرسازی نیز در گفت‌وگو با ایلنا اظهار می‌کند: بافتهای فرسوده هم به زیبایی شهری لطمه می‌زنند و هم به شدت در معرض خطر زلزله هستند.
سامانی واحدهای مجاور پل کرگانه و علی آباد، گل سفید و اسدآبادی و برخی واحدهای قدیمی در مطهری و علوی را از بافتهای فرسوده شهر خرم‌آباد عنوان می‌کند و می‌افزاید: ساکنان این واحدها به دلیل نداشتن تمکن مالی یا دلبستگی به خانه‌های قدیمی رغبتی به بهسازی واحدهای فرسوده خود ندارند.
دستگاه‌های متولی باید پای کار بیایند
این کارشناس شهرسازی تأکید می‌کند: دستگاه‌های متولی باید پای کار بیایند و با اعمال سیاست‌های تشویقی و اعطای تسهیلات دولتی کم بهره ساکنان این مناطق را برای نوسازی واحدها مجاب کنند.
سامانی می‌گوید: متاسفانه روند کند و زمان‌بر برخی پروژه‌‌های نوسازی بافتهای فرسوده خرم‌آباد باعث شده که اقدام‌های انجام‌شده تاکنون اثربخشی لازم را نداشته باشند.
اجازه تخریب و نوسازی نداریم
یکی از شهروندان خرم‌آبادی ساکن در میدان آزادی به ایلنا می‌گوید: خانه‌های ما فرسوده و قدیمی هستند و با وقوع یک زلزله 5ریشتری کاملا تخریب خواهند شد.
«اسماعیل سیاهپوش» با اشاره به قرار گرفتن حدود 150 واحد مسکونی قدیمی در محدوده پل بهداری تا بیمارستان شهید رحیمی خرم‌آباد می‌گوید: علاوه بر ما ساکنان کوچه های مجد و شهید سیروس خلیلی 20 سال است که نه اجازه فروش خانه‌های خود را داریم و نه اجازه تخریب و ساخت وساز را به ما می‌دهند.
وی ادامه می‌دهد: برای حل این مشکل به استانداری، شهرسازی، معاونت عمرانی استانداری و شهرداری مراجعه کرده ایم اما فقط می‌گویند در این خصوص جلسه تشکل خواهیم داد و نتایج را به اطلاعتان خواهیم رساند.
ساماندهی بافتهای فرسوده
در این زمینه گفت‌وگویی هم با شهردار خرم‌آباد انجام داده‌ایم. «یحیی عیدی بیرانوند» به ایلنا می‌گوید: ۲۵۸ هکتار معادل 7 درصد بافت شهری خرم‌آباد را بافت فرسوده تشکیل می‌دهد.
وی می‌افزاید: شهرداری در منطقه گل سفید با خریداری بخشی از املاک این منطقه، احیای بافتهای فرسوده را با ایجاد معابر جدید و آسفالت و ایجاد فضای سبز آغاز کرده است.
وی به بازسازی بافت فرسوده منطقه علی آباد خرم‌آباد هم اشاره می‌کند و می‌افزاید: بخشی از املاک این منطقه قبلا خریداری شده و خرید بقیه املاک آن از سوی شهرداری ادامه دارد.
عیدی بیرانوند اضافه می‌کند: خریداری ۱۸ ملک در حاشیه دره کوروش، بخش دیگری از اقدام‌ها در راستای احیای بافتهای فرسوده است.
وی ادامه می‌دهد: اختصاص 2میلیارد تومان برای خریداری املاک و بازسازی بافت فرسوده دره اسدآبادی پیش‌بینی شده است.
لزوم همکاری مالکان بافتهای فرسوده
شهردارخرم‌آباد می‌گوید: در چند نقطه نیز با خرید بخشی از املاک و تبدیل آن به فضای سبز ضمن ارتقای سرانه فضای سبز، از نظر توسعه مبلمان شهری نیز اقدام‌های قابل توجهی انجام گرفته است.
عیدی بیرانوند می‌افزاید: ساماندهی بافتهای فرسوده‌ای که بیشتر در حاشیه شهر واقع شده‌اند، در دستور کار شهرداری قرار دارد.
وی در پاسخ به این سوال که در صورت مخالفت مالکان بافتهای فرسوده چه تمهیداتی صورت می‌گیرد، می‌گوید: مالکان در صورت اجرای طرح تصویب شده باید با ما همکاری کنند.
شهردار می‌گوید: خوشبختانه تا الان مشکلی از جانب مالکان ایجاد نشده است و اگر هم ایجاد شود، از طریق دستگاه قضایی اقدام خواهیم کرد.
استقبال سرد شهروندان
مدیر کل راه و شهرسازی لرستان نیز به ایلنا می‌گوید: اقدام‌های خوبی برای اعطای تسهیلات و انشعابات نوسازی و مقاوم‌سازی بافتهای فرسوده خرم‌آباد صورت گرفته، اما متاسفانه با استقبال اندک مردم روبه‌رو شده‌ایم.
«شهرام ملکی» می‌افزاید: در این زمینه اقدام‌های تشویقی انجام گرفته است. به طوری که شهرداری در صدور پروانه ساخت تخفیف 50 درصدی برای متقاضیان در نظر گرفته است.
جایگاه خرم‌آباد در میزان بافت فرسوده
مدیر کل راه و شهرسازی استان ادامه می‌دهد: شهر خرم‌آباد در لرستان، رتبه دوم بافتهای فرسوده شهری را با 258 هکتار بافت فرسوده و نامقاوم به خود اختصاص داده است.
به گفته این مسئول، رتبه اول در این زمینه به شهرستان بروجرد اختصاص دارد. به گفته این مسئول بروجرد با داشتن 23 درصد بافت فرسوده 44 درصد بافتهای فرسوده لرستان را تشکیل می‌دهند.
ملکی می‌گوید: از ۳۷ محله شهر خرم‌آباد ۲۸ محله بافت فرسوده هستند.
مدیر کل راه و شهرسازی لرستان بیان می‌کند: 258 هکتار از مساحت شهر خرم‌آباد در حالی جزو بافت فرسوده به شمار می‌رود که معابر شهری به ویژه در خیابانهای حافظ، انقلاب و خیابان امام‌خمینی(ره) تنگ و باریک و ترافیک‌زا هستند.
افت فرسوده خرم آباد 7 درصد مساحت قانونی شهر است
اکثریت بافت قانونی شهر خرم آباد به علت محصور شدن از طرف شمال، جنوب، شرق و غرب دارای محدودیت زمین است و در امتداد رودخانه شهر شکل گرفته است.
این شهر با مساحت قانونی 3475 هکتار، دارای 28 محله و نقطه فرسوده با مساحتی نزدیک به 260 هکتار است که نسبت بافت فرسوده به کل مساحت شهر نزدیک 7 درصد است.
علاوه بر نقطه ضعف و تهدید بودن این آمار، می توان بافت قدیمی به این وسعت را، یک فرصت در طرح های توسعه ای و بهسازی شهر قلمداد کرد.
بافتهای فرسوده شهر خرم آباد دارای مشکلات ساختاری است که مهمترین آنها شامل، فرسودگی مصالح، برخورداری نامناسب از خدمات شهری، عدم دسترسی مناسب وسایل ماشینی به دلیل تنگ و باریک بودن کوچه ها، عدم وجود فضای سبز و بازی کودکان، کمبود فضاهای ورزشی و فرهنگی، کمبود فضاهای درمانی، وجود کوچه هایی با شیب بسیار تند مانند سایت پشته، عدم وجود پارکینگ های عمومی، پایین بودن کیفیت زندگی در بافت، در آمد پایین اهالی محل است.
بزهکاری یکی از تهدیدات بزرگ بافت فرسوده شهر است
این کمبودها در بافت های فرسوده سبب به وجود آمدن مشکلاتی مانند، تهدید زلزله، ترافیک داخل بافت، مهاجرت اهالی بومی و با اصالت محل به بیرون بافت می شود.
رشد مهاجرت روستاییان به بافت های فرسوده به دلیل ارزان بودن قیمت مسکن، مشکل فقر، پدید آمدن بعضی آسیب های اجتماعی مانند، دزدی، خرید و فروش مواد مخدر و مشکلات دیگر از دیگر تهدیدات این فضاهاست.
البته باید در نظر داشت این محله ها دارای بعضی نکات مثبت نیز هستند که می توان به عنوان یک فرصت برای اصلاح طراحی و شیوه ساخت و ساز بافت از آن استفاده کرد.
مهم ترین نقاط قوت این بافت ها عبارتند از: صمیمیت و روابط همسایگی بالا بین ساکنان، ارزان بودن اجاره بها و قیمت مسکن، دسترسی آسان به سایر نقاط شهر، تمایل زیاد ساکنان به نوسازی و بهسازی مسکن، بالا بودن میزان تمایل به زندگی در محله، که هر کدام از دلایل فوق، فرصت مناسبی برای سیاست گذاران بخش بهسازی مسکن شهر است.
گزارش از عباس دارایی