داستان ناکامی هنرمندان تئاتر ایران در یک نمایش

ایلنا: جلسه نقد و بررسی نمایش «تکیه بر دیوار نمناک» به نویسندگی آراز بارسقیان و فرشید دولت آبادی به کارگردانی دولت آبادی با حضورعوامل نمایش و جمعی از تماشاگران دوشنبه گذشته 27 خردادماه در تالار مولوی برگزار شد که طی آن سامی صالحی به عنوان مسئول جلسه و علی پورعیسی منتقد به بررسی و تحلیل دراماتیک «تکیه بر دیوار نمناک» پرداختند.

به گزارش ایلنا به نقل از روابط عمومی نمایش،‌ سامی صالحی عضو انجمن نویسندگان و منتقدان خانه تئاتر ابتدا با اشاره به شکل جدید برگزاری جلسات نقد و بررسی نمایشها توسط اعضای این انجمن، رویکرد نقد آنان را رویکردی تخصصی و موضوعی دانست.

او هدف تشکیل کمیته نقد و بررسی تئاتر های روی صحنه را توسط انجمن،حرکت به سمت نظریه پردازی در تئاتر فقیر ایران اعلام کرد و علی پور عیسی هم به عنوان استاد دانشگاه و تحصیلکرده رشته دراماتورژی و نقد دراماتیک از دانشگاه «ییل» آمریکا،در همین راستا افزود که نقد تئاترباید به کشف و خلق اثر جدیدی بیانجامد.

پورعیسی درباره «تکیه بر دیوار نمناک »توضیح داد: این نمایش یک تئاتر درباره تئاتر است. نویسنده با قراردادن بخشی از داستان و تم نمایش «مرغ دریایی» چخوف در دل این تئاتر جلو می رود وبا دنیای دراماتیک چخوف وارد نمایشنامه خود می شود و داستان نمایش خود را موازی جلو می برد.

به گفته او داستان این نمایش که درباره تاریخ مشخصی از از دوران تئاتر ایران است، بیانگر تقابل دو نوع نگاه موجود به تئاتر در ایران در طول همه این سالهاست؛ تئاتر عامه پسند و گیشه ای در مقابل تئاتر آکادمی و روشنفکری.

این منتقد ساختار و ساختمان دراماتیک نمایشنامه را،محکم دانست که در اجرا به انسجام نمی رسد و گفت: بهتربود از ابتدا یک دراماتورژ کنار گروه بود تا این اتفاق نمی افتاد.

او با اشاره به این که دراماتورژ می توانست با ایده های خود، ریتم کار را افزایش دهد و سکونها را کم می کرد، گفت:« این که شما درباره وضعیت تئاتر در دهه مشخصی از تاریخ ایران کار تحقیق و پژوهش انجام داده اید و آن را در قالب یک نمایشنامه ارائه می دهید، جای تقدیر دارد. اما در اجرا این ایده های خوب، راه به جایی نمی برد. اگر یک دراماتوژهوشمند کنار شما بود، ایده های اثر بهتر در اجرا خود را نشان می داد. »

فرشید دولت آبادی یکی از نویسندگان و کارگردان نمایش هم گفت: این نمایشنا مه ای که اکنون مقابل شما روی صحنه است، خلاصه ای دو ساعته از یک نمایشنامه هشت ساعته است با نام «گام زدن بر یخ گذشته» که روایتی از گذشته و حال تئاتر ایران در چهار پرده بود. در پروسه تمرین و رسیدن به اجرا از این چهار پرده، یکی حذف شد.

او موضوع این نمایش را برگرفته از داستان زندگی میر سیف الدین کرمانشاهی یکی از هنرمندان تئاتر دهه بیست ایران دانست و افزود: « اتفاقی که برای شخصیت اصلی این نمایش رخ می دهد در سال 1318 تئاتر ایران در دوره خفقان حکومت رضا شاه پهلوی برای همه هنرمندان و معتقدان به گرایشهای چپ سیاسی رخ داده است و آنان مجبور می شوند سالها در فضای محصور آن زمان پنهانی به فعالیت های فرهنگی و هنری خود ادامه دهند.

کارگردان «تکیه بر دیوار نمناک» تصریح کرد: این نمایش بیانگر تقابل فرهنگ غرب و ایران در دوره های مختلف تاریخ کشور است و سه بخش دارد: اجرای ناکام مرغ دریایی توسط شخصیت اصلی نمایش، تلاش برای راه اندازی مدرسه آکتوری خارج از ساختار قدرت و آموزش تئاتر آکادمی بعد از ناکام ماندن در اجرا و در پرده سوم ناکامی دوباره حسن گلشن شخصیت نمایشنامه که از همه جا رانده و مجبور می شود کارمند بایگانی بانک شود و درحاشیه تئاتر به کار نوشتن در یک مجله هنری بپردازد که این امکان هم در پایان نمایشنامه از او گرفته می شود.

آراز بارسقیان دیگر نویسنده نمایشنامه هم در پاسخ به پرسش های انتقادی منتقد جلسه و برخی از تماشاگران در باره به حاشیه رفتن شخصیت اصلی در نیمه اجرا، توضیح داد: مانسخه اولیه نمایشنامه را که چاپ هم شده،در چهار پرده نوشته ایم و دقیقن در پرده چهارم نشان می دهیم که حسن گلشن شخصیت اصلی نمایشنامه بعد از سپری کردن این مصایب به اجرای یک تئاتر اصیل ایرانی که همین «تکیه بر دیوار نمناک» است می رسد. در طول تمرین و اجرا به دلیل جلوگیری از طولانی شدن مدت زمان اجرا، مجبور شدیم این پرده را حذف کنیم. در واقع ایده آل اجرای این نمایشنامه هشت ساعت بود و ما مجبور شدیم ابتدا آن را به دوساعت و بعد به 90 دقیقه تقلیل دهیم.

فرهاد تجویدی کارگردان و بازیگر تئاتر نیز به عنوان یکی از تماشاگران به تحلیل بازیگری و کارگردانی این نمایش پرداخت و خطاب به کارگردان گفت: تعریف شما از کارگردانی و بازریگری رئالیستی دراین نمایش درست نبود.

ظرافت کارگردانی، گرفتن همه چیز متن: ایده، اندیشه و تم اثر و انتقال و اجرای آن به مخاطب است که ما در این اجرا شاهدش نبودیم.

«تکیه بر دیوار نمناک» تا پایان هفته جاری، اول تیرماه، هر روز ساعت 30/18 در تالار اصلی مولوی به صحنه می رود.