در نخستین کارگاه آموزشی تاریخ شفاهی مطرح شد:
تاریخ شفاهی دفاع مقدس منبعی برای نسلهای آینده
نخستین کارگاه آموزشی تاریخ شفاهی با حضور دو مدرس در این حوزه در موزه دفاع مقدس همدان برگزار شد.
ایلنا: نخستین کارگاه آموزشی تاریخ شفاهی با حضور دو مدرس در این حوزه در موزه دفاع مقدس همدان برگزار شد.
به گزارش ایلنا از همدان، این کارگاه به همت این اداره کل و با همکاری اسناد و کتابخانه ملی منطقه غرب کشور، حوزه هنری و بنیاد شهید و امور ایثارگران همدان و با حضور 40 نفر از علاقهمندان و فعالان این رشته برگزار شد.
در این کارگاه یک روزه ابوالفتح مؤمن از کارشناسان و نویسندگان در این حوزه و سردار حمید حسام از نویسندگان و پیشکسوتان تاریخ شفاهی در استان به ارائه مطالب و آموزشهای لازم در خصوص تاریخ شفاهی دفاع مقدس پرداختند.
در ابتدای این کارگاه ابوالفتح مؤمن مورخان را به سه گروه؛ مغرضین، مورخان درباری و مورخان بی طرف مجزا نمود و افزود: در این بین مورخان بی طرف به دنبال کشف حقایق و بیان واقعیت هستند که نمونه آن را درتاریخ بیهقی می توان مشاهده کرد.
وی در خصوص آغاز تاریخ شفاهی در ایران بیان داشت: تاریخ شفاهی یکی از منابع جدید تاریخ نگاری در ایران است که با انقلاب اسلامی این شیوه جدید متولد شد، اما خود تاریخ شفاهی، مجموعه تلاش هایی است که با بهره گیری از تکنیک ها و ابزارهای خاص خود به جمع آوری و حفظ داده های تاریخی حاصل از تجارب شخصی افراد و گروه های اجتماعی می پردازد این داده های تاریخی در بستری خاص و پذیرفته شده فرهنگی و از تعامل و توافق فی مابین مصاحبه شونده و مصاحبه گر پرسا حاصل میشود.
مؤمن در ادامه بیان داشت: با توجه به تعریف تاریخ شفاهی و اهداف آن که در واقع به گفتار آوردن انباشتههای ذهنی راوی در یک گفتگوی فعال است، طیفی از جامعه که معمولاً کسانی هستند که در تاریخ سنتی و کتبی جای نداشتهاند، در بیان وقایع و رویدادها سهیم میشوند و بسیاری از زوایای ناگفته و ناپیدا در اسناد و مدارک آرشیوی را عیان میشوند.
تاریخنگار در تدوین دادهها با استفاده از شناخت و اشرافیت خود نسبت به موضوع میتواند با بهرهگیری از ابزارها و معیارهای تدوین، که شامل بازنگری محتوایی، نقد دادههای تاریخ شفاهی، مقابله و به خوانش خواندن دیگر روایتهای همسو و همموضوع است و همچنین بهرهگیری از اسناد در دسترس تاریخی، میتواند تاریخ شفاهی یک رویداد را پس از گذراندن از فیلتر نقد و بررسی تاریخی با روشهای علمی تدوین نماید.
البته این تدوین تفاوتهایی با تاریخ کتبی دارد، متن تاریخ شفاهی خصلت گفتاری دارد، یعنی از طریق خواندن شنیده میشود، به همین دلیل تاریخ شفاهی با سنت شفاهی درهم میآمیزد و همین امر اثر را خواندنیتر و شنیدنیتر میکند، البته این سخن بدان معنا نیست که متن تاریخ شفاهی باید در شکل زبان محاورهای آورده شود.
وی از دیگر مشکلات در بخش تاریخ شفاهی را ورود افراد غیر متخصص به عرصه تاریخ نگاری دانست و افزود: در تاریخ شفاهی موضوع مهم دیگری که مورد ظلم واقع می شود فراموش کردن توده مردمی است در حالیکه نقش مردم در این بین کاملا مشهود می باشد و معضل دیگر تاریخ شفاهی مصلحت نگری می باشد چرا که بسیاری از صاحبان خاطرات در قید حیاتند.
اشرافیت بر موضوع شرط اساسی نقد
وی اعلام داشت: در تاریخ شفاهی از سه گونه تاریخ نقل و روایت، خردورزی و تعقل و تاریخ نقدی استفاده می شود که خمیر مایه تاریخ شفاهی تاریخ نقلی است
در تدوین نقد بایستی از سایر رشته ها نیز کمک گرفته شود، ضمن اینکه؛ در نقد اشرافیت مورخ شرط اول است.
مومن خاطر نشان کرد: نقد بایستی موجب رشد و بالندگی شود و با هدف تخریب صورت نگیرد و نیازمند یک بستر می باشد و آن توانایی پذیرش نقد است.
سردار حمید حسام: خاطره، گونههای آن و تمایز آن از سایر
سردار حمید حسام از نویسندگان و پیشکسوتان تاریخ شفاهی در استان اظهار داشت: تاریخ شفاهی دفاع مقدس در ایران اگر چه خواستگاه تاریخی دارد اما در پروسه عمل هرچه بیشتر پیش می رود سایر رشتهها را در خود پیوند میدهد ضمن اینکه؛ تاریخ شفاهی را به خاطره شفاهی تغییر دادهاند.
سردار حسام با بیان اینکه ادبیات می تواند در فرم و متن به کمک خاطره و تاریخ شفاهی بیاید افزود: در بحث خاطره پررنگ ترین موضوع مباحث اعتقادی میباشد.
وی گفت: در تاریخ شفاهی علاوه بر وقایع و رویدادها به دنبال اندیشه ها باشیم چرا که رسوب یک حادثه و یا اندیشه که مقداری از آن قابل بیان است در بخش هایی همچون گذشت زمان، آفت نیسان را در رزمندگان دوران دفاع مقدس ایجاد مینماید.
حسام بیان داشت: اصل در تاریخ شفاهی پرداختن و روش در آن نیز مصاحبه و گفتگو می باشد ضمن اینکه این نوع از نگارش تاریخ دارای دو سبک یک نفره و یا تلفیقی می باشد هرچند بهتر است افراد برای شروع کار سبک یک نفره را انتخاب نمایند.
وی افزود: گام اول مصاحبه و گام دوم در تاریخ شفاهی نگارش و تدوین می باشد و بهترین گزینه این است که یک یا چند نفر مصاحبه را انجام دهند و یک نفر غیر از راوی مصاحبه را پیاده نماید و بهتر است خود نویسنده در مصاحبه حضور داشته باشد.