حکم رییس سازمان «به راحتی» باطل شد/ مدیرکل موزه‌ها هدیه دولت را پس گرفت

به گزارش خبرنگار ایلنا؛ روز اول اسفند، در یکی از خبرگزاری‌ها اعلام شد: درحالی‌که هیات دولت با صدور مصوبه‌ای بازدید راهنمایان گردشگری از اماکن تاریخی را رایگان اعلام کرده، اما به تازگی با دستور مدیرکل موزه‌ها، این حق از راهنمایان گردشگری سلب شده است.

محمدرضا کارگر، مدیرکل موزه‌ها در این باره گفت: "در آیین‌نامه دولت هم مصوب شده وقتی راهنما همراه تور است از بازدید رایگان بهره‌مند شود، وگرنه وقتی بدون گردشگر است علتی ندارد ورودیه  نپردازد. در مصوبه هم ذکر شده راهنمای تور، یعنی شخصی که همراه تور و گردشگر است، ننوشته که راهنما!" او البته تصریح داشت که در صورت نامه‌نگاری راهنمایان معترض به رییس سازمان میراث فرهنگی و صلاحدید او، مصوبه دولت، به شکل دیگری قابل اجرا خواهد بود اما توضیح نداد که اختیارات رییس سازمان برای اجرای مصوبات هیأت دولت "به شکل دیگر" از کجا ناشی می‌شود؟

بازسازی عین به عین یا نوشداروی پس از مرگ؟

هنگامی که در دی ماه سال جاری، بنای تاریخی مهدیه عابدزاده در شهر مشهد تخریب شد و انتقاد فعالان میراث فرهنگی و رسانه‌ها را پی آورد، مسؤولان میراث فرهنگی خراسان بدون اشاره به ناتوانی خود در جلوگیری از تخریب این بنا، از بازسازی "عین ‌به ‌عین" آن خبر دادند. در رویدادی مشابه، خانه تاریخی خلیلیان در شهر بابل در روز دوم اسفندماه توسط هیات امنای انتخابی اداره اوقاف این شهرستان تخریب شد و به دنبال آن، گروهی از مردم بابل در اعتراض به آنچه "تخریب سریالی آثار تاریخی بابل و بی‌توجهی مسئولان این شهرستان" می‌خواندند، مقابل اداره میراث فرهنگی این شهر تجمع کردند.

در همین حال، یکی از خبرگزاری‌ها به نقل از محمدتقی عباسپور، فرماندار ویژه بابل خبر داد: "طی توافق انجام شده بین اداره میراث فرهنگی و گردشگری و اوقاف مازندران، 80 درصد بنای تخریبی خانه خلیلیان طبق المان قبلی مرمت و بازسازی می‌‎شود." او البته اشاره‌ای نکرد که چرا دو اداره یادشده قبل از تخریب خانه خلیلیان به توافق نرسیدند؟

حکم رییس سازمان "به راحتی" باطل شد

چند روز پس از برکناری حسین زارع صفت، مدیرکل میراث فرهنگی خراسان رضوی توسط زهرا احمدی پور، رییس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری - که شایع شد به علت ضعف او در جلوگیری از تخریب مهدیه عابدزاده رخ داده است - و انتصاب مدیرکل جدید، مدیرکل معزول و به گفته خودش مستعفی، پیروزمندانه به جایگاه خود بازگشت و اعلام کرد که رفتنش کوچک‌ترین ارتباطی با تخریب مهدیه عابدزاده نداشته است. در همین باره، گزارش روزنامه خراسان رضوی در 4 اسفندماه حاکی از آن بود که برگرداندن زارع صفت و ابطال حکم معاون رییس جمهور با دخالت مستقیم استاندار صورت گرفته است. سیدجواد حسینی معاون سیاسی استاندار به این روزنامه گفت: "آقای زارع صفت، یک مدیر موفق ما در استان هستند و آقای استاندار نسبت به این قضیه حساس بودند."  

او در توضیح دلایل دخالت استانداری در این ماجرا افزود: "ما داریم مشهد2017 را سپری می‌کنیم و در این سال قرار است 140 رویداد بین‌المللی اتفاق بیفتد که در تمام این رخدادها سازمان میراث فرهنگی به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم نقش‌آفرینی می‌کند. ما حس کردیم تغییر و تحول در این سازمان به کارها لطمه می‌زند. نکته دوم اینکه ماه‌های آخر فعالیت دولت در دور اول را طی می‌کنیم و به این دلیل هم احساس کردیم تغییر و تحول در این دوره به ضرر دولت خواهد بود و نکته بعد اینکه مشهد در ماه پایانی سال وضعیت ویژه‌ای دارد و باید در این مدت حضور هشت میلیون زائر را ساماندهی کنیم که نقش میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در این موضوع هم بی‌بدیل است."

معاون استاندار تصریح کرد: "از سرکار خانم احمدی پور، معاون محترم رییس جمهور تشکر می‌کنیم که به راحتی پذیرفتند که ایشان (زارع صفت) به کارشان ادامه دهند."

دست کشیدن سریع رییس سازمان از تصمیم خود، بازتاب وسیعی در محافل میراث فرهنگی داشت. یکی از خبرنگاران میراث فرهنگی در این باره گفت: "این ماجرا لطمه جدی به اعتبار خانم احمدی پور و بالتبع سازمان میراث فرهنگی خواهد زد که واقعا نگران‌کننده است." یکی از فعالان میراث فرهنگی مشهد نیز در پست تلگرامی خود چنین نوشت: "متاسفانه کسی به خانم احمدپور نگفته بود که خواهرجان،خراسان است اینجا / سخن گفتن نه آسان است اینجا".

با وجود این، رییس سازمان میراث فرهنگی ترجیح داد که در این باره به طور کامل سکوت کند.

ثبت ملی از ما، زحمت تخریب با شما

روز چهارشنبه، 4 اسفندماه، محمدرضا پوینده، مدیرعامل صندوق حفظ و احیای بناهای تاریخی و فرهنگی کشور که برای افتتاح خانه تاریخی صادقی اردبیل به این شهر سفر کرده بود، در جمع خبرنگاران گفت: " یک میلیون سایت و محوطه و بنای تاریخی در سطح کشور وجود دارد که تا به امروز تنها ۳۲ هزار بنا یعنی سه درصد آن در فهرست آثار ملی قرار گرفته است."

روز 8 اسفند نیز، محمدحسن طالبیان، معاون سازمان میراث فرهنگی در گردهمایی مدیران اقامتگاه‌های بوم‌گردی وعده‌ حمایت و مرمت مشارکتی خانه‌های بوم‌گردی به‌شرط ثبت شدن در فهرست آثار ملی را مطرح کرد و گفت: "ما فقط به آن‌هایی که در فهرست آثار ملی ثبت شده‌اند می‌توانیم اعتبار بدهیم. بناهایی که جزو این فهرست نیستند، بودجه‌شان را باید از بخش گردشگری و سرمایه‌گذاری تأمین کنند."

در همین حال، در روز 9 اسفندماه، یکی از خبرگزاری‌ها گزارشی را از حال و روز یکی از 32 هزار اثر ثبت شده کشور و نمونه‌ای از حمایت‌های سازمان میراث فرهنگی از این آثار، منتشر کرد. در این گزارش که به وضعیت اثر ملی خانه صیرفیان اصفهان اختصاص داشت، محمدرضا قانعی، از مرمتگران خانه‌های تاریخی اصفهان درباره وضع این خانه گفته بود: "[وقتی به داخل خانه رفتیم] آینه‌ها تکه تکه شده بودند و معلوم بود که در برخی نقاط خانه از گنج‌یاب استفاده کرده‌اند، زیرا طاقچه‌ها را کنده بودند و حفاری‌ها در عمق انجام شده بود."

او در توضیح چگونگی ورود به این محوطه این بنای ثبت شده اظهار داشته بود: "در محله چهارباغ پائین، روی یکی از دیوارهای یک خانه تاریخی، سوراخ بزرگی دیدیم، به داخل رفتیم تا وضعیت را ببینیم، در نهایت از آن سوراخ متوجه یک خانه تاریخی دیگر شدیم. خانه‌ای که ابزارآلات برای کندن و سرقت بناهای تاریخی در گوشه و کنار آن به چشم می‌خورد."

قانعی با بیان اینکه به نظر می‌رسد تنها قصد مالک این خانه، تخریب بنا و خارج شدن از فهرست ملی است، ادامه داده بود: "با یکی از اعضای خانواده مالک صحبت کردیم، گفت: خودمان یک عتیقه فروش را برده‌ایم و قرارداد بسته‌ایم که تزئینات ارزشمند بنا را جدا کرده و ببرد."

فروش آثار فرهنگی-هنری قانونی شد

روز 9 اسفندماه، مدیر اداره‌کل موزه‌ها اعلام کرد: قانون فروش آثار فرهنگی - هنری مجاز به تصویب رسید و تا یک ماه آینده دستورالعمل آن نیز تصویب می‌شود.

محمدرضا کارگر، تصویب این قانون را راهی برای ایجاد حراجی‌هایی مشابه «ساتبی» و «کریستی» دانست و گفت: دستورالعمل فروش آثار فرهنگی - هنری مجاز تا یک ماه آینده توسط شورای عالی میراث فرهنگی به تصویب می‌رسد که این کمک می‌کند تا بخش خصوصی با مجوزهای لازم بتواند چنین حراجی‌هایی را در چارچوب قانون کاری و حمایت ارگان‌های رسمی برگزار کند.

او که در چهارمین گردهمایی مجموعه‌داران ایران در موزه ملی ایران سخن می‌گفت، در حالی از منزلت مجموعه‌داری و مجموعه‌داران و اهمیت کارهای آنان سخن گفت که برخلاف اعلام قبلی، معاون میراث فرهنگی سازمان و رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، غایبان بزرگ این گردهمایی بودند.

علت ممانعت از ورود بانوان به محوطه ارگ علیشاه بی‌پاسخ ماند

ماجراهای بنای تاریخی ارگ علیشاه تبریز تمامی ندارد. این ارگ که از سالها پیش با ساخت بنای مصلا در مجاورت آن آسیبهای فراوان دید، از حدود دو ماه پیش به سبب گودبرداری برای ساختن پارکینگ طبقاتی در حریم آن دوباره خبرساز شد و نهایتا مسؤولان مصلا پذیرفتند که باستان شناسان به مدت 90 روز در این محدوده کاوش کنند. با این حال، پس از کشف آثار مهم تاریخی در اطراف ارگ، روند حوادث به گونه‌ای دیگر پیش رفت و موافقت اولیه مسؤولان مصلا جای خود را به اقدامات ایذایی علیه گروه باستان شناسی داد.

در تازه‌ترین رویداد، پیمانکار ساخت پارکینگ در جبهه شمالی ارگ علیشاه تبریز روز نهم اسفندماه از ورود بانوان عضو هیات کاوش اضطراری به این محوطه جلوگیری کرد و بلافاصله، علی صدرایی مشاور علمی طرح کاوش‌های ارگ علیشاه اعلام کرد که این اقدام در ادامه کارشکنی‌های دوماهه اخیر برای هیات باستان‌شناسی که موفق به شناسایی آثار ارزشمندی در این مکان و در مدتی کوتاه شده است، صورت می‌گیرد.

او با اشاره به توافق یازدهم بهمن مسوولان مصلای تبریز با ادامه کاوش‌ها به مدت 90 روز افزود: پیمانکار ساخت پارکینگ تاکید کرده است که کاوش‌های باستان‌شناسی باید 20 اسفند پایان یابد. این اقدامات درحالی صورت می‌گیرد که براساس قوانین کشور عرصه ارگ علیشاه متعلق به میراث فرهنگی است و هرگونه دخل و تصرف در آن جرم محسوب می‌شود.

پیمانکار یاد شده توضیحی درباره علت ممانعت از ورود بانوان به محوطه ارگ علیشاه ارایه نداد و مشخص نکرد در هر حالی که هر هفته صدها نفر از بانوان تبریزی برای شرکت در نماز جمعه در مصلای این شهر حاضر می‌شوند، ممانعت از ورود بانوان به محدوده مجاور مصلا مغایر با کدام موازین است؟