باید‌ها و نبایدهای توقف بهره‌برداری از جنگل‌ها در برنامه ششم

هادی کیادلیری در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا در مورد اصلاح ماده 48  لایحه برنامه ششم در ارتباط با تنفس جنگل ها و جلوگیری از بهره برداری از جنگل‌های کشور که پس از در خواست شورای نگهبان دوباره مورد بررسی و اصلاح قرار گرفت و روز گذشته در صحن علنی مجلس تصویب شد، گفت: باید از شورای نگهبان تشکر کرد که به  نظرات کارشناسی توجه کردند و خواستار اصلاح این ماده شدند، البته ماده تصویب شده همچنان از نظر ما ایده‌آل نیست و اشکالاتی دارد، اما می‌دانیم که در اجرای اینگونه طرح‌ها محدودیت‌هایی وجود دارد، بنابراین اصلاحیه انجام شده را با توجه به همه جوانب امری مثبت می‌دانیم.

وی توضیح داد: در ابتدا در این ماده، استفاده از چوب درختان جنگل‌ها با شرایطی برای استفاده در صنعت و تجارت مجاز دانسته شده‌ بود، اما اکنون در طرح اصلاح شده این اجازه داده‌ نشده‌ و تنها به برداشت درختان برای طرحهای عمرانی اشاره شده است. همچنین پیش از این محدودیت زمانی برای توقف بهره‌برداری از جنگل‌ها عنوان نشده بود، اما اکنون مطرح شده که حداکثر ظرف 3 سال بعد از اجرای این مصوبه بهره‌برداری از جنگل‌ها متوقف می‌شود.

رئیس انجمن جنگل‌بانی ایران در ارتباط با نقاط ضعف این ماده اظهار کرد: در تبصره این ماده آمده است که «هر گونه بهره‌برداری چوبی از جنگل‌های کشور از ابتدای سال چهارم برنامه ممنوع است.» از نظر ما با وضعیتی که اکنون جنگل‌های ما دارند، همین الان هم برای توقف بهره‌برداری بسیار دیر است، اما به هر حال می‌دانیم که در اجرای طرح‌ها محدودیت‌هایی وجود دارد و به همین خاطر این مهلت زمانی در نظر گرفته شده‌است.

رئیس دانشکده منابع طبیعی‌وکشاورزی علوم وتحقیقات افزود: همچنین در تبصره این ماده آمده است که «بهره‌برداری از درختان ریشه‌کن، افتاده، خشک سرپا و آفت‌زده غیرقابل احیا تا بیش از ارائه طرح جایگزین و حداکثر تا پایان سال سوم برنامه صرفاً با مجوز سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور مجاز است.» در این باره نیز باید اشاره کنم که اگر درخت خشک سرپا در جنگل نباشد، اکوسیستم نابود می‌شود، این درختان جزو زیرساخت‌های اکوسیستم، تضمین کننده سلامت اکوسیستم و محل زندگی حشرات مفید هستند و قطع و خروج آنها از جنگل مانند این است که تمام حشرات و جوندگان مفید جنگل را نابود کنیم.

وی افزود: همچنین اجازه بهره‌برداری از درختان افتاده و  ریشه‌کن شده زمینه را برای تجاوز بیشتر فراهم می‌کند به این شکل که برخی ممکن است، سبب افتادن درختان شوند تا بتوانند از آنها بهره‌برداری کند، از طرف دیگر تعداد درختان ریشه‌کن شده در قیاس با نیاز کشور قابل توجه نیست، بنابراین چرا باید برای این رقم ناچیز راهی برای سوء استفاده و قاچاق باز کنیم، همچنین از آنجا که این درختان در سراسر عرصه جنگل پخش هستند، سبب می‌شوند که بهره برداران اجازه پیدا کنند تا  در همه جای جنگل حضور پیدا کنند و این امنیت جنگل را به خطر می‌اندازد.

کیادلیری ادامه داد: از سوی دیگر زمانی که می‌خواهیم طرحی را به مجری و بهره‌بردار بدهیم، باید مشخص باشد در مورد چه حجمی از درختان است حال که بحث درختان افتاده وجود دارد، چگونه می خواهند محاسبه کنند که هر سال چه تعداد درخت می‌افتد، که بر اساس آن قرار داد ببندند؟

رئیس انجمن جنگل‌بانی ایران همچنین در ارتباط با تبصره‌ای که«برداشت درختان جنگلی برای طرح‌های عمرانی در صورت داران بودن ارزیابی زیست‌محیطی و شناسه شناسایی با مجوز سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری» را بلامانع می‌داند، عنوان کرد: مگر می‌شود در جنگل طرح عمرانی ایجاد کرد  و مگر تا کنون این اتفاق بدون مجوز رخ می‌داده‌است؟ البته در این تبصره نیز همانند قبل این امر را منوط به مجوز سازمان جنگل‌ها می‌داند، در حالی که این سازمان قوی نیست و نمی‌تواند در برابر وزارتخانه‌های مختلف اعمال نظر لازم را داشته‌باشد. همانطور که تاکنون در موارد مختلف همچون سد شفارود، دیده‌ایم که سازمان جنگل‌ها و سازمان حفاظت محیط زیست نتوانسته‌اند جلوی توقف طرح‌ها را بگیرند.

کیادلیری همچنین در مورد «بهره‌برداری از درختکاری و جنگل‌کاری‌های دست‌کاشت به ‌منظور زراعت چوب با تشخیص و مجوز سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور» اظهار کرد: بهره‌برداری از جنگل‌کاری‌ها مجاز نیست، زیرا جنگل‌کاری‌ها به منظور احیا جنگل‌ها انجام می‌شود.

وی با بیان اینکه خوشبختانه بر اساس این ماده اگر سازمان جنگل‌ها طرح‌های خود را زودتر از 3 سال ارائه دهد، زودتر می‌توان جلوی بهره‌برداری از جنگل‌ها را گرفت، گفت: امیدوارم  اراده‌ای در سازمان جنگل‌ها باشد که بتواند زودتر این طرح‌ها را تدوین کند.

گفتنی است؛ متن کامل و اصلاح شده ماده 48 قانون برنامه ششم به شرح زیر است:

1- هر گونه بهره‌برداری چوبی از جنگل‌های کشور از ابتدای سال چهارم برنامه ممنوع است. دولت در ارتباط با قراردادهای طرح‌های جنگل‌داری مذکور که مدت اجرای آن به اتمام می‌رسد، مجاز به تمدید قرارداد نمی باشد.

تبصره- بهره برداری چوبی در طرح های جنگلداری طی سال های اول تا سوم برنامه توسعه صرفا از درختان شکسته، افتاده و ریشه کن در چارچوب قوانین و مقررات مربوط خواهد بود.

2- دولت مکلف است نسبت به اصلاح آن دسته از طرح‌های جنگل‌داری که مدت اجرای آن تا پایان سال سوم برنامه به اتمام نمی‌رسد، تعیین خسارت کارشناسی نموده و خسارت حاصله را در بودجه سنواتی درج نماید.

تبصره 1- بهره برداری از درختان ریشه کن، افتاده، خشک سرپا و آفت زده غیرقابل احیا تا بیش از ارائه طرح جایگزین و حداکثر تا پایان سال سوم برنامه صرفاً با مجوز سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کشور مجاز می باشد و پس از تصویب طرح و جایگزین صرفاً براساس این طرح صرفاً با مجوز سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور مجاز خواهد بود.

تبصره 2- برداشت درختان جنگلی برای طرح‌های عمرانی در صورت داران بودن ارزیابی زیست محیطی و شناسه شناسایی با مجوز سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری بلامانع است. همچنین بهره‌برداری از درختکاری و جنگل‌کاری‌های دست‌کاشت به ‌منظور زراعت چوب با تشخیص و مجوز سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور مجاز است.

تبصره 3- به منظور تحقق بند 1 دولت مکلف است با اختصاص ردیف اعتبار مستقلی نسبت به پیش بینی اعتبارات و امکانات در بودجه سنواتی جهت ارتقای پوشش کامل و موثر حفاظت از جنگل های کشور، مهار عوامل ناپایداری، جلوگیری از تغییر کاربری، تجاوز و تصرف، مبارزه با قاچاق چوب، استقرار مدیریت پایدار جنگل و اجرای تعهدات اقدام نماید.

تبصره- دولت مکلف شد تسهیلات لازم را جهت توسعه زراعت چوب و واردات مواد اولیه صنایع سلولزی در اختیار صاحبان صنایع و کشاورزان طرف قرارداد آنان قرار دهد.