وزرای علوم از ۵۷ تاکنون

دانشگاه و دانشجو از عرصه های بسیار با اهمیت در اکثزیت جوامع محسوب می شوند. بررسی متولیان اداره دانشگاه ها و مسولان رسیدگی به امور دانشجویی نیز به طبع خود حائز اهمیت خاصی است.

به گزارش ایلنا، بررسی وزرای علوم پس از انقلاب اسلامی برای دست‌یابی به نگاهی ژرف‌تر در حوزه امور دانشجویی و دانشگاه ها، می تواند کارساز باشد؛ از این رو، به نگاهی اجمالی در این زمینه پرداختیم.

علی شریعتمداری
علی شریعتمداری از ۱۳۵۷ تا ۱۳۵۸ وزیر فرهنگ و آموزش عالی در دولت موقت مهدی بازرگان بود. وی همچنین عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی است. دکتر شریعتمداری از اعضای شورای مرکزی حزب مردم ایران بود که پس از انقلاب، دیگر در این حزب فعالیتی نکرد.

وی مدرک کارشناسی فلسفه را از دانشگاه تهران، کارشناسی ارشد را از دانشگاه میشیگان و دکترا را از دانشگاه تنسی دریافت کرده است. وی استاد سابق دانشگاه شیراز و دانشگاه اصفهان است. شریعتمداری هم اکنون عضو هیات علمی دانشگاه آزاد است.

حسن حبیبی
حسن‌ابراهیم حبیبی سیاستمدار نام آشنای ایرانی از سال ۱۳۵۸ تا ۱۳۶۰وزیر علوم و آموزش عالی و پس از آن وزیر دادگستری دولت میرحسین موسوی بود. وی در کارنامه خود اولین معاون اولی رییس جمهور ایران در هر دو دولت اکبر هاشمی رفسنجانی و دولت اولِ سید محمد خاتمی را داشت. حبیبی دارای مدرک دکترای جامعه‌شناسی و حقوق از دانشگاه سوربون بود.

وی همچنین رئیس بنیاد ایران‌شناسی و از جمله حقوقدانانی بود که پس از انقلاب ایران، پیش‌نویس قانون اساسی جمهوری اسلامی را با استفاده از قوانین اساسی سایر کشورها تهیه کرد. وی تا پایان عمر عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی و مجمع تشخیص مصلحت نظام بود.

حسن حبیبی در اولین دوره انتخابات ریاست جمهوری ایران در سال ۱۳۵۸ کاندیدا شد و مورد حمایت حزب جمهوری اسلامی هم قرار گرفت اما با ۶۷۶ هزار رأی معادل ۴٫۸٪ آراء پس از ابوالحسن بنی‌صدر و احمد مدنی در رده سوم قرار گرفت.

وی در انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۳۷۶ هم قرار بود به دعوت حزب کارگزاران سازندگی نامزد ریاست‌جمهوری شود اما با کاندیداتوری سیدمحمد خاتمی توسط سوی جناح چپ، از کاندیداتوری خودداری کرد تا آرای این جریان در برابر ناطق نوری و محمدی ری‌شهری نشکند.

حسن عارفی
حسن عارفی سال ۱۳۶۰ در دولت کوتاه مدت محمدحسن رجائی به عنوان وزیر فرهنگ و آموزش عالی به خدمت پرداخت. دانش‌آموخته دبیرستان هدف و تخصص پزشکی در رشته اطفال - داخلی را از دانشگاه نیویورک و مدرک فوق‌تخصص قلب و عروق و طب دوران‌بلوغ را نیز در آمریکا به پایان رسانده است.

همچنین عارفی عضو پیوسته فرهنگستان علوم پزشکی است. وی همچنین پزشک معالج امام خمینی(ره) و نیز احمد خمینی پسر امام نیز بوده است. او نخستین رییس دانشکده پزشکی دانشگاه تهران و سپس دومین رییس دانشگاه تهران پس از انقلاب بود.

محمدعلی نجفی
محمدعلی نجفی نجفی سیاستمدار اصلاح طلب، مدرس دانشگاه ایرانی و مشاور امور اقتصادی رئیس جمهور ایران از ۱۳۶۰ تا ۱۳۶۳ در دولت‌های دکتر باهنر، مهدوی کنی و مهندس موسوی به عنوان وزیر فرهنگ و آموزش عالی مشغول به فعالیت بوده است.

او که از بنیانگذاران حزب کارگزاران سازندگی، عضو هیئت علمی(بازنشسته) دانشکده ریاضی و علوم کامپیوتر دانشگاه صنعتی شریف و رئیس سابق سازمان میراثفرهنگی، صنایع دستی و گردشگری است. وی از ۱۳۶۷ تا ۱۳۷۶ در دولت های موسوی و هاشمی رفسنجانی وزیر آموزش و پرورش ایران بود. در دولت اول خاتمی از رییس سازمان برنامه و بودجه بود. در ۱۳۸۶ به عضویت در سومین دوره شورای شهر تهران در آمد و در ۲۹ مرداد ۱۳۹۲ به دنبال انتصاب به عنوان معاونت رئیس جمهور از این سمت استعفا کرد.

نجفی یکی از سه وزیر پیشنهادی کابینه حسن روحانی بود که با وجودیکه موافقت نیمی از مجلس را جلب کرده بود، با اختلاف یک رای از مجموع ۲۸۴ رای موفق به حضور در وزارت آموزش و پرورش نشد. بیشتر نمایندگان مخالف وی او را به حضور در جریان اعتراضات پس از اعلام نتایج انتخابات ۱۳۸۸ متهم کردند.

دو روز بعد حسن روحانی طی حکمی وی را به معاونت رئیس جمهور و ریاست سازمان میراثفرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور منصوب کرد. در ۱۰ بهمن ۱۳۹۲، نجفی از ریاست سازمان میراثفرهنگی استعفا کرد و حسن روحانی وی را به عنوان مشاور رئیس جمهور و دبیر ستاد هماهنگی اقتصادی جمهوری اسلامی ایران منصوب نمود. نجفی در تاریخ ۲۹ مرداد ۱۳۹۳ پس از رای آوردن استیضاح رضا فرجی‌دانا از وزارت علوم، سرپرست وزارت علوم شد و نود و پنج روز در این سمت بود.

ایرج فاضل
فاضل از سال ۱۳۶۳ تا ۱۳۶۴ به عنوان وزیر فرهنگ و آموزش عالی در دولت اول موسوی بود؛ او همچنین وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در دولت اول اکبر هاشمی رفسنجانی بود که توسط مجلس سوم استیضاح و برکنار شد و رضا ملک‌زاده جایگزین وی شد.

وی تا خردادماه ۱۳۹۰ عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی بود فاضل فوق تخصص جراحی عروق دارد و هم اکنون استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی است.

محمد فرهادی
فرهادی سیاستمدار اصلاح طلب، پزشک متخصص گوش و حلق و بینی و وزیر علوم، تحقیقات و فناوری جمهوری اسلامی ایران است. او از سال‌های ۱۳۶۴ تا ۱۳۶۸ در دولت دوم میرحسین موسوی وزیر فرهنگ و آموزش عالی بوده است.

وی در دولت اول محمد خاتمی نیز وزیر بهداشت بوده است. از دیگر سمت‌های وی رئیس دانشگاه تهران، رئیس و قائم مقام سازمان هلال احمر، مشاور وزیر و دبیر شورای آموزش پزشکی کشور بوده است. او همچنین ریاست «صندوق حمایت از پژوهشگران کشور» را از سال ۱۳۸۲ تا بهمن ۱۳۸۹ بر عهده داشته است.

حسن روحانی، رئیس جمهور در ۲۸ آبان ۱۳۹۳ پس از عدم اعتماد مجلس به فخرالدین احمدی دانش آشتیانی در نامه ای به علی لاریجانی، محمد فرهادی را به عنوان پنجمین وزیر پیشنهادی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به مجلس معرفی کرد.

قرائت نامۀ معرفی وی بر خلاف گزینه های پیشین با استقبال و واکنش مثبت نمایندگان مجلس مواجه گردید و رأی اعتماد مجلس را بعنوان وزیر علوم، تحقیقات و فناوری کسب کرد.

جلسه بررسی صلاحیت وی روز چهارشنبه ۵ آذر ۱۳۹۳ در مجلس برگزار شد و محمد فرهادی با کسب ۱۹۷ رأی موافق، ۲۸ رأی مخالف و ۱۰ رأی ممتنع از مجموع ۲۳۵ رأی مأخوذه توانست رأی اعتماد مجلس را کسب کرده و وزیر علوم شود.

مصطفی معین
پزشک و استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران، بنیانگذار و رهبر جبهه دموکراسی خواهی و حقوق بشر ایران و همچنین کاندیدای اصلاح طلبان پیشرو در نهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری اسلامی ایران است.

وی در دو دوره در سال‌های ‎ ۱۳۶۸ تا ۱۳۷۲ در دولت اول هاشمی رفسنجانی و سال‌های ‎۱۳۷۶ تا ۱۳۸۲ در دولت خاتمی جمعاً به مدت ۱۰ سال عهده‌دار مقام وزارت علوم بوده‌ است.

وی سابقه ۲۰ ساله عضویت در شورای عالی انقلاب فرهنگی، سه دوره نمایندگی از حوزه‌های تهران، شیراز و اصفهان در مجلس شورای اسلامی و ریاست انجمن آسم و آلرژی ایران و تدریس در دانشگاه را در کارنامه خود دارد.

او در دور اول نهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری با حدود ۴ میلیون رأی در آرای شمارش شده از میان هفت نامزد در رتبه چهارم قرار گرفت. نهضت آزادی ایران، نیروهای ملی مذهبی، جبهه مشارکت از احزاب حامی او بودند.

هاشمی گلپایگانی
محمدرضا هاشمی گلپایگانی از سال‌های ۱۳۷۲ تا ۱۳۷۶ به عنوان وزیر فرهنگ و آموزش عالی در دولت دوم اکبر هاشمی رفسنجانی بود. وی هم‌اکنون استاد دانشگاه صنعتی امیرکبیر است.

وی در دوره چهارم چهره‌های ماندگار همراه با اساتید دیگری مثل فتح‌الله مضطرزاده و پروفسور محمدحسن گنجی به عنوان چهره مانداگار معرفی شد.

میلی منفرد
جعفر میلی منفرد پژوهشگر، استاد تمام مهندسی برق دانشگاه صنعتی امیرکبیر، سیاستمدار اصلاح‌طلب و معاون آموزشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ایران است. وی دارای مدرک دکتری مهندسی برق قدرت از دانشگاه پاریس و عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی امیرکبیر است.

او دارای سوابق مختلف در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در دولت‌های پنجم، هفتم، هشتم و یازدهم بوده و در دولت دوم سید محمد خاتمی، پس از استعفای مصطفی معین در سال ۱۳۸۲ به مدت چندماه سرپرست وزارت علوم، تحقیقات و فناوری بوده است.

میلی منفرد اولین وزیر پیشنهادی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در کابینه حسن روحانی بود که موفق به اخذ رأی اعتماد از مجلس نهم نشد. وی از مجموع ۲۸۴ رأی مأخوذه با ۱۰۵ رأی موافق، ۱۶۲ رأی مخالف و ۱۵ رأی ممتنع موفق به کسب رأی اعتماد از مجلس نهم نشد.

پس از رای عدم اعتماد چندین گزینه از جمله جعفر توفیقی، معصومه ابتکار و مجتبی صدیقی برای سرپرستی وزارت علوم پیشنهاد شدند که سرانجام در تاریخ ۲۶ مرداد ۱۳۹۲ جعفر توفیقی به عنوان سرپرست وزارت علوم، تحقیقات و فناوری منصوب شد.

توفیقی داریان
جعفر توفیقی داریان مهندس، استاد دانشگاه و سیاستمدار اصلاح طلب است. او از سال های ۱۳۸۲ تا ۱۳۸۴ در دولت دوم سید محمد خاتمی پس از مصطفی معین، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری بوده است.

وی مشاور عالی سابق وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ایران است که در آغاز کار دولت حسن روحانی شصت و هفت روز، سرپرست وزارت علوم، تحقیقات و فناوری جمهوری اسلامی ایران بود.

محمدمهدی زاهدی
زاهدی عضو هیات علمی گروه ریاضی دانشگاه تربیت مدرس و نماینده نهمین دوره مجلس شورای اسلامی است. زاهدی از سال‌های ۱۳۸۴ تا ۱۳۸۸ وزیر علوم دولت اول محمود احمدی نژاد بود.

وی تا قبل از وزارت عضو هیأت علمی دانشگاه شهید باهنر کرمان بود ولی در دوره وزارت یا بلافاصله پس از آن، خود را به دانشگاه تربیت مدرس منتقل کرد.

در جلسه دفاع وزیران کابینه، بسیاری از نمایندگان همسو با دولت، از جمله عمادالدین افروغ، نسبت به سابقه علمی وی ابراز تردید کردند. مهم‌ترین سابقه مورد بحث، انتخاب وی از سوی مرکز بین‌المللی زندگی‌نامه‌ها(کمبریج) به عنوان نابغه ریاضی قرن بود.

این در حالی است که مرکز بین‌المللی کمبریج نه تنها هیچ ارتباطی با دانشگاه کمبریج ندارد بلکه موسسه‌ای است که نوعی آگهی سازی می‌کند و در قبال دریافت مبلغ ۱۹۵ دلار هرکسی را به عنوان مرد سال علم معرفی می‌کند.

تعویض روسای دانشگاه‌ها و سلب اختیار انتخاب رییس دانشگاه از اعضای هیات علمی آن، به ویژه پس از انتصاب صدرالدین شریعتی به جای نجفقلی حبیبی به عنوان رئیس دانشگاه علامه طباطبایی و نیز عباسعلی عمید زنجانی به جای رضا فرجی دانا به عنوان رییس دانشگاه تهران باعثبوجود آمدن اعتراضاتی در بین اعضای هیات علمی و دانشجویان شد.

کامران دانشجو
دانشجو از سال های ۱۳۸۸ تا ۱۳۹۲ به عنوان وزیر علوم، تحقیقات و فناوری در دولت دوم محموداحمدی نژاد حاضر بود. دانشجو پیش از این در زمان دولت محمود احمدی نژاد سمت‌های استاندار تهران، قائم مقام و معاون سیاسی وزارت کشور، سرپرست وزارت کشور را بر عهده داشته‌است.

شبهه‌های زیادی در مورد مدرک تحصیلی وی وجود دارد و علاوه بر آن یک مورد سرقت علمی وی نیز توسط نشریه نیچر محرز شناخته شد. برادر او خسرو دانشجو عضو و سخنگوی شورای اسلامی شهر تهران در دوره سوم بود و دیگر برادر او فرهاد دانشجو رییس سابق دانشگاه آزاد اسلامی است.

جعفر توفیقی
سال گذشته بعد از انتخاب حسن روحانی به عنوان رئیس جمهور، جعفر توفیقی به مدت ۶۷ روز سرپرست وزرات علوم در کابینه دولت یازدهم فعالیت کرد.

رضا فرجی‌دانا
اولین وزیر علوم دولت حسن روحانی که به مدت ۸ ماه در وزارت علوم، تحقیقات وفناوری به فعالیت پرداخت. فرجی‌دانا استاد تمام دانشکده مهندسی برق و کامپیوتر دانشگاه تهران، سیاستمدار اصلاح طلب و مشاور رییس جمهور در امور علمی و آموزشی است، او در دولت هشتم به ریاست سید محمد خاتمی، ریاست دانشگاه تهران را عهده دار بود.

رضا فرجی دانا پس از استعفای مصطفی معین در شهریور ۱۳۸۲، توسط سید محمد خاتمی، برای تصدی سمت وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به مجلس ششم معرفی شد، اما با کسب ۸۶ رأی موافق از ۲۲۰ رأی ماخوذه، نتوانست رأی اعتماد لازم را کسب کند. از جمله دلایل مخالفت‌ها، روشن نبودن مواضع سیاسی او، همراه نبودن وی با اصلاح‌طلبان و سیاسی نبودن وی بود.

دوران وزارت او در دولت روحانی با چالش های بسیاری همراه بود. از یک سو انتخاب جعفر میلی منفرد به عنوان معاون آموزشی و جعفر توفیقی به عنوان مشاور ارشد با واکنش منفی برخی از نمایندگان مجلس روبرو شد و ۸۲ نماینده مجلس دراین مورد تذکر کتبی دادند.

به دنبال این انتصاب نمایندگان به طرح سوال از فرجی دانا در صحن علنی مجلس پرداختند و از توضیحات وی قانع نشدند. اما افشای ۳هزار بورسیه غیرقانونی در دولت قبل و از سوی دیگر رسیدگی فرجی دانا به پرونده وضعیت دانشجویان ستاره دار خشم نمایندگان مجلس را به دنبال داشت تا اینکه استیضاح او در مجلس نهم کلید خورد و با موفقیت به نتیجه رسید.

پس از استیضاح فرجی دانا در ۲۹ مرداد ۱۳۹۳، حسن روحانی طی حکمی وی را به عنوان مشاور رئیس جمهور در امور علمی و آموزشی منصوب کرد.

محمدعلی نجفی
بعد از اسیتضاح رضا فرجی دانا، به مدت ۳ ماه سرپرستی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری را برعهده داشت.

محمد فرهادی
فرهادی که در دولت اول میرحسین موسوی وزیر فرهنگ و آموزش عالی بود، در دولت یازدهم بعد از استیضاح فرجی دانا و عدم رای اعتماد مجلس به دو وزیر پیشنهادی دیگر حسن روحانی به عنوان وزیر علوم، تحقیقات و فناوری رای اعتماد دریافت کرد و در حال حاضر در این وزارتخانه مشغول فعالیت است.