اوباما می خواهد با مانوری خیره کننده، رقبای داخلی را مقهور کند

استاد روابط بین‌الملل دانشگاه تهران گفت: دلایل شکست دموکراتها در انتخابات کنگره آمریکا، ناکامی آقای اوباما در سیاست داخلی و نیز سیاست خارجی بود که به کاهش محبوبیت وی به پایین‌ترین سطح خود از ابتدای ریاست جمهوری تاکنون منجر شده است.

حسام‌الدین واعظ‌‌‌‌زاده در گفتگو با خبرنگار ایلنا اظهار داشت: اوباما در ۶ سال ریاست جمهوری خود بسیار ضعیف و منفعلانه عمل کرد. وی راهبرد موثری برای حل مسائل و مشکلات داخلی این کشور نداشته و نتوانسته در عرصه بین المللی نیز قوانین بازی را در بحران اوکراین، روسیه و در برابر ایران رعایت کند بطوریکه آمریکا امروزه بیش از هر زمان دیگر در عرصه داخلی از نظر اقتصادی آسیب پذیرتر شده است. مضاف بر اینکه بی اعتمادی روزافزون مردم به سیاست های داخلی عامل تعیین کننده ای است، بطوریکه بسیاری از اعضای حزب دموکرات - حزب طرفدار دولت کنونی - دیگر امیدی به موفقیت اوباما در سیاست داخلی برای بهبود وضع موجود در دو سال باقیمانده دولتش ندارند.

وی ادامه داد: در عرصه بین المللی نیز، موقعیت و جایگاه آمریکا قابلیت دفاع برای دموکراتها را ندارد اگر چه اوباما در قبال اسرائیل توانست بر تفاوتهای تاکتیکی تاکید کند اما آنهم عمدتا جلوی دوربین های تلویزیونی ست، ولی درعمل، نتوانست مشکلات سیاست خارجی آمریکا را با ایران، عربستان، روسیه بویژه در بحران اوکراین حل و فصل نماید. به گونه ای که در قبال بحران داعش نیز، این کشور هنوز نتواسته به یک راهبرد مشخص و اجماع نهایی برسد لذا امروز نومحافظه کاران آمریکا و نیز تندروها در اسرائیل از نتیجه انتخابات کنگره خشنود هستند.

واعظ زاده تصریح کرد: اگر بخواهیم از منظر تئوریک روابط بین الملل و رفتار سیاست خارجی آمریکا را پیش بینی کنیم، باید گفت با توجه به ایدئولوژی جمهوری خواهان، و نیز دستیابی اکثریت در کنگره، آنها بر اتخاذ موضع " رئالیسم تهاجمی " تاکید خواهند کرد اما با این وجود، موانعی برسر راه است و در صحنه عمل، بر اساس دیدگاه عقلگرایی رئالیسم، امید اندکی برای تندروی بیشتر در سیاست خارجی وجود دارد و اگرچه بطور سنتی، جمهوری خواهان علاقه کمتری برای تعامل، گفتگو و مذاکره دارند و بیشتر بر طبل جنگ می کوبند، اما فضای موجود بین المللی که به علت بحران های پیچیده ای چون مسئله سوریه، داعش، بحران روسیه - اوکراین، بحران اقتصادی اروپا، مسئله هسته ای ایران، بحران غزه، یمن… به مرحله بسیار حساس و خطرناکی رسیده و به جهت وجود این متغیرها، جمهوری خواهان گزینه های بسیار محدودی برای نقش آوری در سیاست خارجی خواهند داشت.

وی افزود: هرگونه بی تدبیری در عرصه سیاست خارجی آمریکا - که ممکن است با فشار جمهوری خواهان و لابی اسرائیل انجام شود - دولت اوباما را با هزینه های غیرقابل جبرانی روبرو کند و این یعنی، قطع امید نهایی دموکراتها از هرگونه امید و حضور موثر برای شرکت در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۱۶ آمریکا و از منظر دیگر، با توجه به رابطه تنگاتنگ و متقابل سیاست داخلی این کشور با سیاست خارجی اش، عرصه بر مانورهای رادیکال تر در روابط بین الملل بر روی دولت این کشور بسته شده است، که آنهم بیشتر بخاطر منابع متزلزل اقتصادی و نیز ارتش آمریکا در شرایط کنونی که توان کافی برای حضور درجنگی چندجانبه راندارد. براین اساس، بنظر می رسد اوباماتلاش نماید برای جلوگیری از هرگونه تغییر در سیاست خارجی خود از اختیار و حق وتو در برابر مخالفت در کنگره استفاده نماید.

واعظ زاده در خصوص علل ارسال نامه اوباما به رهبری ایران پس از احساس خطر و روی کار آمدن جمهوری خواهان اذعان داشت: این نوع نامه نگاری های اوباما، - که البته متن آن بطور رسمی منتشر نشده و از سوی مقامات ایرانی هم تایید نشده است - نشانه اقتدار بین المللی ایران و میزان نقش آوری کشورمان در تحولات و بازی های بین المللی منطقه است و علی رغم فضای تخاصم و تنگناهای امنیتی بین دوکشور، اوباما به مرحله رسیده است که برای حل وفصل مشکلات سیاست خارجی و چه بسا چالشهای جدی داخلی و منزلت دولتش در برابر پیروزی جمهوری خواهان در کنگره، به کمک و همراهی ایران نیازمند است. این نامه، نشانه نیاز آمریکاست و اوباما هم در عرصه داخلی و هم عرصه بین المللی با انتقادهای شدیدی روبروست. بعنوان نمونه، اروپایی ها از سیاست خارجی آمریکا در خاورمیانه راضی نیستند، زیرا بجای برقراری امنیت و ثبات در منطقه و داشتن راه حل مشخصی بویژه در برابر داعش، مانع بزرگ توسعه تجارت و بازرگانی اروپایی ها در این منطقه شده است بنابراین، آمریکا برای بازسازی سیاست خارجی خود نیازهایی دارد مثلاً در عرصه بین الملل، نیاز از باب قوت و قدرت نیست، بلکه از باب ضعف و ناچاری است و آمریکا با کمتر کشوری در منطقه، حتی با دوستانش، برای حل و فصل مشکلات داخلی و خارجی خود، بطور رسمی چنین نامه های راهبردی را مطرح کرده است.

وی تصریح کرد: نکته دیگر آنکه، تحولات داخلی این کشور، و اهمیت تاثیرات سیاست خارجی بر سیاست داخلی آمریکا، باعثشده است اوباما، شخصا هدایت دیپلماسی این کشور را در دست بگیرد و احتمال زیادی وجود دارد تا اوباما در عرصه سیاست های داخلی دست به تعدیل هایی بزند، اما در سیاست خارجی وضع فرق می کند چراکه امریکا در عرصه بین المللی نیازهای فوری دارد و بدون حمایت و همراهی ایران، آن نیازها بطور کامل تحقق نمی یابد لذا نیازهای اوباما آن قدر جدی و فوری - فوتی است که وی واهمه ای از انتقادها، و مخالفت های شدیدی که سیاستمداران آمریکایی از جمله انتقاد " میت رامنی " در نشست شورای اسراییل - آمریکا، برای ارسال این نامه کرده اند، ندارد.

این استاد دانشگاه تهران با اشاره بر نیاز دموکراتها در دفع هجمه های جمهوری خواهان اذعان داشت: سیگنالهای رسمی و غیر رسمی این کشور در خصوص حضور پررنگتر در عراق، افغانستان، لبنان و سوریه و حل مسئله هسته ای ایران، گواهی بر نیازهای راهبردی این کشور است و اوباما درصدد است با یک پیروزی و مانور خیره کننده در عرصه بین المللی، رقبای داخلی دولتش را مقهور و منکوب کند لذا بنظر می رسد اوباما برای پیروزی در این عرصه، ایران را بخش مهمی از راه حل مسئله و برون رفت از تنگناهای پیش روی کشورش می داند و در همین راستا، سیاست بین الملل گرایی اوباما در شرایط حاضر، در دستور کار است همچنین سفر اوباما در چند روز آینده به چین، کشوری که در عرصه های مختلف با آمریکا چالش های جدی اقتصادی و امنیتی داشته، سطح دیگری از مانور بین المللی اوباما در منطقه مهم امنیتی آسیاست بطوریکه اوباما در این سفر بدنبال بهبود روابط با چین است که از آن برای تحت تاثیر قرار دادن پیروزی اخیر جمهوری خواهان در کنگره استفاده می کند.

واعظ زاده در خصوص تاثیر انتخابات اخیر کنگره و سنا بر روی مذاکرات هسته ای ایران بیان داشت: بنظر می رسد، اوباما در سیاست خارجی مستقل تر و بر اساس راهبرد گذشته خود عمل کند اگر چه گفته می شود که درانتخابات میاندوره ای به صورت معمول، حزبی برنده می شود که درقدرت نیست اما رفتار و عمل کشورها و اینکه فضای داخلی و بین المللی چه شرایطی را بر دولت و نظام سیاسی آمریکا تحمیل می کند نیز متغیر مهمی است و در همین رابطه، اگر اوباما در فرصت باقیمانده به توافقی با ایران بر روی مسئله هسته ای دست یابد، و بتواند با کمک ایران به راهبردی مشترک برای حل وفصل مسئله داعش و گرفتاری های بین المللی خود برسد، شاید بتواند گروهی از جمهوریخواهان معتدل و میانه رو را برای پیشبرد سیاست های خود همراه نماید. و این، یعنی موفقیت برای دولت دموکرات اوباما. با این حال، باید منتظر اتفاقات جدیددر عرصه سیاست خارجی آمریکا بود.