حجت‌الاسلام محمد مقدم در حسینیه فاطمه الزهرا(س):
امام صادق(ع) اجازه نمی‌داد دین و فقه ابزار قدرت شود
هیچ بلایی برای یک دین، عقیده و آئین، شکننده‌تر از جهالت و جزمیت نیست / اندیشه دینی اگر وابسته به قدرت شود، بلاهای بسیاری نصیب خود و جامعه می‌کند / اگر جامعه تحمل، رواداری و مدارا نداشته باشد، آن جامعه از نظر فکری می‌پوسد
رئیس سابق مرکز اسلامی هامبورگ تاکید کرد: اندیشه دینی اگر وابسته به قدرت شود، بلاهای بسیاری نصیب خود و جامعه می‌کند. امام(ع) اجازه نمی‌داد دین و فقه و آیین ابزار قدرت شود و افتخار حوزه‌های شیعه نیز بر همین استقلال است.
به گزارش خبرنگار ایلنا، حجت‌الاسلام والمسلمین محمد مقدم شب گذشته در سخنانی در حسینیه فاطمه‌الزهرا(س) با موضوع " نقش امام حعفر صادق(ع) در پاسداری تشیع در دوره استبدادی بنی‌عباس " گفت: امام صادق(ع) شخصیتی هستند که حق عظیمی نه فقط بر شیعیان بلکه برای هر مسلمانی دارند.
هیچ بلایی برای یک دین، عقیده و آئین، شکننده‌تر از جهالت و جزمیت نیست
وی با بیان اینکه یکی از بارزترین و حساس‌ترین نقش امامان شیعه در دوره حیات‌شان، مبارزه با جهل و جمود در عرصه فکری و فرهنگ دینی است، اظهار داشت: هیچ بلایی برای یک دین، عقیده و آئین، شکننده‌تر از جهالت و جزمیت نیست. در نادانی است که همه زشتی‌ها رشد می‌کنند و به نظر می‌آید جهل و جمود در طول تاریخ دست در دست یکدیگر داشته‌اند و ظلم ستمگران در جهل افراد رشد کرده است.
این پژوهشگر مسائل دینی ادامه داد: از رحلت پیامبر(ص) تا دوران غیبت امام عصر(عج)، تلاش امامان شیعه در مدتی ۲۵۰ ساله بیانگر تلاش و جهاد این بزرگواران در مبارزه با جهل و جمود دینی است و یکی از موفق‌ترین و تاثیرگذاران امامان در این مبارزه، امام صادق(ع) بودند و تاریخ بر این مسئله گواه می‌دهد که ایشان از در مبارزه با جهل و جمود دینی موفقیت چشمگیری داشته‌اند تا حدی که مذهب شیعه را متعلق به امام صادق جعفر صادق(ع) است ومبانی فقه شیعه و اسلامی را ایشان تئوریزه کردند.
مقدم افزود: همه امامان شیعی در راه با جهل و جزمیت مبارزه کرده‌اند تا جامعه‌ای روشن‌اندیش به وجود آورند ولی شرایط امام صادق(ع) نسبت به دیگر امامان دیگر بیشتر مهیا بود. امام صادق(ع) توانستند در دوران فترت اموی که شرایط سیاسی به شکلی بود که این حکومت خودسر توان رویارویی با اندیشه امام صادق(ع) را نداشت و از سویی دیگر دوران درگیری‌های سیاسی و قیام عباسیان بود، استفاده تا خلائی که در جهان اسلام وجود دارد یعنی دور ماندن مسلمین از آگاهی و معرفت دینی را پر کند.
رئیس سابق مرکز اسلامی هامبورگ با بیان اینکه دومین دلیل موفقیت امام صادق(ع) عدم ورود ایشان به تنازع‌های آن دوران بود، یادآور شد: تنازع‌ها و قیام‌هایی که در آن دوران صورت می‌گرفت برای رسیدن به قدرت بود و ایشان راضی نمی‌شدند تا در فتنه‌ای که برای دست یافتن به قدرت است، وارد شوند. امام صادق(ع) به خوبی می‌دانستند که شرایط برای قیام سیاسی‌شان فراهم نیست و از طرفی، به دنبال تحصیل قدرت از طریق زور نبودند و نمی‌خواستند مشروعیت خود را از طریق زور غالب کند و سعی می‌کردند به جریانات و تنازعات آلوده نشوند که همین مسئله موجب مقبولیت ایشان می‌شد.
وی با تاکید بر اینکه پایه‌گذار و محور مکتب و مدرسه امام صادق(ع) خودشان بود، تصریح کرد: ایشان شخصیتی بود که همگان در علم، عمل و اخلاقشان اعتراف داشتند و یکی از موفقیت‌ها برای فردی که می‌خواهد جولانی در سیاست، علم و اجتماع داشته باشد، مقبولیت است و مجموع این عوامل موجب شد تا امام صادق(ع) شرایطی ایجاد کند که در دنیای اسلام، تا آن زمان به وجود نیامده بود.
این پژوهشگر مسائل دینی اضافه کرد: مدینه در زمان امام جعفرصادق(ع) به پایگاهی از علم و دانش و مبانی علمی و فکری جهان اسلام تبدیل شده بود و بسیاری از مورخان اعتراف می‌کنند که ایشان شاگردان بسیاری تربیت کردند به طوری که ۴هزار شاگرد از گوشه و کنار جهان اسلام برای حضور در کلاس‌های ایشان شرکت کرده بودند.
مقدم با بیان اینکه باید متوجه بود که شرایط آن روز مانند امروز نیست، ابراز داشت: امروز کافی است فرد فقط به اینترنت وصل باشد تا علم و اندیشه خود را منتشر کند اما شرایط آن روز طوری بود که اگر امام می‌خواستند فکر و اندیشه‌شان را رشد دهند باید شاگردان مبرزی تربیت می‌کردند و سپس آنها را به گوشه و کنار جهان اسلام رهسپار می‌کردند.
رئیس سابق مرکز اسلامی هامبورگ با بیان اینکه حوزه مکتب و تدریس امام فقط به فقه محصور نبود، عنوان کرد: ایشان در عرصه‌های مختلف و علوم گوناگون شاگرد تربیت می‌کردند و علاوه بر نشر مبانی دینی با جهل و جمود دینی نیز مبارزه می‌کردند تا اندیشه دینی از جزمیت محافظت شود.
وی در ادامه به تشریح ویژگی‌های مکتب امام صادق(ع) پرداخت و خاطرنشان کرد: اولین ویژگی مکتب امام صادق(ع)، استقلال است. ایشان سعی می‌کردند جمع علمی مستقل را از خود داشته باشد که این استقلال هم از نظر علمی و هم از نظر فرهنگی و هم از نظر سیاسی و هم از نظر اقتصادی است. ایشان اجازه نمی‌دادند سایه قدرت حاکم و دولت‌ها روزنه‌ای بر این جمع داشته باشند.
اندیشه دینی اگر وابسته به قدرت شود، بلاهای بسیاری نصیب خود و جامعه می‌کند
این پژوهشگر مسائل دینی با اشاره به تلاش‌های منصور دوانیقی حاکم عباسی برای نزدیک شدن به مکتب امام و حمایت حکومتی از این مدرسه تاکید کرد: اندیشه دینی اگر وابسته به قدرت شود، بلاهای بسیاری نصیب خود و جامعه می‌کند. امام اجازه نمی‌داد دین و فقه و آیین ابزار قدرت شود و افتخار حوزه‌های شیعه نیز بر همین استقلال است.
مقدم با طرح این سوال که چرا عده‌ای می‌خواهند این استقلال حوزه‌ها را بشکنند، گفت: وقتی پول از جایی آمد فکر نیز با آن پیوند می‌خورد و قرائت از دین، قرائت حکومتی می‌شود. وقتی مدرسه امام صادق(ع)، استقلال داشت و وابستگی مالی به قدرت نداشت در عرصه فکری هم آزاداندیش می‌شود. وابستگی‌های دنیوی حتی اندیشه را دنیوی می‌کند و دیگر فرد نمی‌تواند آزاداندیش باشد پس حوزه‌های ما نیز باید استقلالشان را حفظ کنند.
رئیس سابق مرکز اسلامی هامبورگ جامعیت را دومین ویژگی مکتب امام جعفرصادق(ع) اعلام کرد و ادامه داد: علوم این مکتب، هم علوم نقلی و هم علوم عقلی و هم علوم انسانی است. این جامعیت در عرصه‌های مختلف حضور داشته و امام می‌خواهند بگویند باید به هر آنچه که نیاز جامعه است، بها داد.
وی با بیان اینکه رواداری و تحمل سومین ویژگی مکتب امام جعفر صادق(ع) است، اظهار داشت: اندیشه‌های مختلف در بحثو گفت‌وگو با اندیشه‌های دیگر هستند که رشد می‌کنند و در مکتب امام، خط قرمزی وجود نداشت و به فرد صرف سوال، انگ زده نمی‌شد.
اگر جامعه تحمل، رواداری و مدارا نداشته باشد، آن جامعه از نظر فکری می‌پوسد
این پژوهشگر مسائل دینی تاکید کرد: اگر جامعه تحمل، رواداری و مدارا نداشته باشد، آن جامعه از نظر فکری می‌پوسد. اینکه فرد به یک فکر و اندیشه اصرار بورزیم، چه نتیجه‌ای دارد؟ هر فکری قابل نقد و قابل اعتراض است و هیچ فردی هم مطلق نیست. جامعه باید پویایی و حیات پیدا کند و اگر گفت‌وشنود در جامعه نباشد و همه افراد فقط مقلد و شنونده باشند آن جامعه می‌میرد.
مقدم با بیان اینکه اگر ما کمترین اعتراض را به مخالفت تفسیر کنیم، معنایش این است که به دنبال جامعه گورستانی هستیم خاطرنشان کرد: آیا این مسئله به نفع جامعه است؟ همه ما دوست داریم جامعه‌ای پاک و ساده داشته باشیم ولی برای این مسئله، شیوه‌اش انگ‌زنی نیست.
رئیس سابق مرکز اسلامی هامبورگ با تاکید بر اینکه مدارا و تحمل بزرگترین دستاورد مکتب امام جعفر صادق(ع) است، یادآور شد: چرا هر کسی حرف جدیدی می‌زند سریعا به وی انگ تکفیر و تفسیق می‌زنیم؟ مگر می‌شود جلوی فکر را گرفت؟ فکر را باید با فکر جواب داد، ما تا زمانی که تحمل نداشته باشیم به جایی هم نمی‌رسیم.
وی اخلاق‌مداری را چهارمین شاخصه مکتب امام جعفر صادق(ع) دانست و اعلام کرد: فقه امام، فقه قرآنی است و فقه قرآنی، فقهی اخلاقی است. متاسفانه اخباری‌گری ناخواسته در برخی از رگه‌های فکری جامعه ما ریشه دوانده است.
این پژوهشگر مسائل دینی افزود: فقه در قرآن قرین به اخلاق است و اخلاق نیز انسانی است پس فقه قرآنی یک فقه اخلاقی است. امام تلاش می‌کرد شاگردانی اخلاقی را تربیت کند. امروز ما بیش از هر چیز دیگری محتاج فرهنگ غنی تشیع هستیم که متاسفانه از آن فاصله گرفته‌ایم.
مقدم تصریح کرد: فکر نکنیم فقط داعش و القاعده به جهل و جمود گرفتار شده‌اند. چرا که ما هم اسیر شده‌ایم و راه مبارزه با این مسئله بازگشت به فرهنگ اصیل اهل بیت(ع) است. شیعه علی(ع) در برابر جهل و جمود می‌ایستد، همانطور که امام علی(ع) ایستاد. شیعه علی(ع) اخلاق‌مدار است همانطور که حضرت علی(ع) و امامان شیعه(ع) پایبند به اخلاق بودند.
