هادی حیدری در غرفه ایلنا:
قصد کارتونیست اصلاح کجیهای جامعه است
ریشه ما در خاک این کشور است/اصلاح گر و اصلاح طلب نمی تواند از بیرون نسخه بپیچد/امیدوارم همه چشم بندها را از چشم برداریم و واقع بینانه با مسائل برخورد کنیم.
ایلنا: ظهر امروز (۱۱آبان) در جریان پنجمین روز برگزاری نوزدهمین نمایشگاه مطبوعات غرفه ایلنا میزبان هادی حیدری کارتونیست روزنامهها و مجلات اصلاح طلب بود.
به گزارش خبرنگار ایلنا، این هنرمند ضمن بررسی فضای عمومی حاکم بر جریان کاریکاتور در مطبوعات کشور، گفت: این ماجرا از چند زاویه قابل بررسی است، اول مربوط به تلاش نسل جدید کارتونیستها طی حدود چهارده سال اخیر است که موجب شده ذهن مردم نسبت به کاریکاتور جدیتر شود و از یک شوخی صرف فراتر برود.
وی ادامه داد: مردم امروز به این نتیجه رسیدهاند که کاریکاتور میتواند به مخاطب تحلیل بدهد و خیلی اوقات بیشتر از چندین متن و مقاله کارکرد داشته باشد. اما از نظر فضایی که به کارتونیستها تحمیل میشود متناسب با شرایط سیاسی و اجتماعی نوسان وجود دارد.
حیدری با اشاره به فضای باز سیاسی در دوران اصلاحات و تاثیر آن بر جریان کاریکاتور در مطبوعات کشور، اظهار داشت: آن زمان موضوعاتی که کارتونیستها میتوانستند به آن نزدیک شوند متنوعتر و دایره خط قرمزها فراختر بود. اما به هرحال طبق شرایط این خط قرمزها تغییر میکند. به عنوان مثال کارتونیست زمانی میتواند درخصوص گرانی ارز و سکه کار کند اما کارتونیست همان نشریه دو روز بعد نتواند درباره این موضوع طرحی بکشد و به همین سرعت خط قرمز تغییر کند.
این کارتونیست ضمن بررسی دلایل ریزش مخاطبان و تاثیرگذاری نشریات تخصصی کاریکاتور طی سالیان اخیر برخلاف حدود یک دهه قبل، بیان کرد: هنر کارتونیستها این است که میتوانند متناسب با شرایط جدید تاکتیکهای جدید اتخاذ کنند، شاید از تعداد نشریات تخصصی کاریکاتور نسبت به سالهای بعد از۷۶ کاسته شده باشد اما کارتونها به بتن روزنامهها رفته و جای اینکه در قالب هفته نامهها و ماه نامههای تخصصی انتشار پیدا کنند به صورت روزانه منتشر میشوند.
وی افزود: طی مدت پس از خرداد ۷۶ روزنامه جامعه با ایجاد ستون ثابت روزانه در نیم تای پایین باعث شد کارتونیستهای بیشتری جذب این فضا شوند که به طبع آن مردم نیز آشنایی بیشتری با مقوله کاریکاتور پیدا کردند.
حیدری در خصوص اینکه آیا کارتونیستها در اتخاذ تاکتیک برای مواجه با شرایط جدید موفق عمل کردهاند یا نه، گفت: ما بر اساس شرایطی که وجود دارد دچار خودسانسوری هستیم اما اتفاقی که افتاده این است که کارتونیستها هرچه بیشتر به استفاده از نمادها رو آوردهاند. هرچقدر فضای اجتماعی و سیاسی به رسانهها و کارتونیستها فشار بیشتری بیاورد آثار این هنرمندان به سمت سمبولیزم گرایش پیدا خواهد کرد و آثار چند لایه خواهد شد.
این هنرمند در پاسخ به این سوال که آیا گرایش به استفاده از نمادها امکان برداشتهای متفاوت و بعضا غلط مانند آنچه برای کارتون «چشم بندان» رخ داد را به وجود نمیآورد، گفت: دقیقا، یکی از آفتها همین برداشت پذیر کردن اثری است که کشیده میشود. یکی از اتفاقاتی که پیرو همین برداشتهای متفاوت رخ میدهد این است که شاید جامعه را به سویی ببرد که وقتی برداشتی مخالف نظر خود از اثری دارد سعی کند نظر متفاوت را تحمل کند.
وی ادامه داد: شاید یکی از حسنها این باشد که ما یاد بگیریم نظرات مخالف را تحمل کنیم اما وقتی برداشت توهین به قومیتها، برداشت توهین به شخصیتهای مذهبی یا سیاسی و در نمونهای که اشاره شد به رزمندهها شود آفت است ولی به هر حال ما باید از این دوره عبور کنیم.
حیدری درباره اینکه آیا طی یک دهه اخیر شاهد بالاتر رفتن روحیه تحمل نظر مخالف در فضای عمومی جامعه بوده است یا نه، اظهار کرد: واقعیت در میان مسئولان نه، مسئولین ما باید به نقطهای برسند که باور کنند هرکس در مقام اجرایی در کشور قرار میگیرد باید منتظر نقدهای منتقدانش باشد.
وی با بیان اینکه به هرحال این افراد جزو نخبگان کشور محسوب میشوند، ادامه داد: به همین دلیل مردم به اعمال و رفتار این افراد نگاه میکنند این فرهنگ انتقاد ناخوداگاه در بتن جامعه هم گسترش پیدا میکند. مردم هم به تناسب همین روحیه را دارند اما کلیت بحث کاریکاتور امروز در میان مردم جا باز کرده است و احساس مسخره شدن توسط یک نقاشی به آنها دست نمیدهد.
این کاریکاتوریست همچنین درخصوص تاثیر بحران بالا رفتن قیمت کاغذ بر روند هنر کارتون در مطبوعات، گفت: یکی از مهمترین تاثیرات بالا رفتن قیمت کاغذ این بود که به عنوان مثال مجلهای مثل خط خطی که تازه داشت پا میگرفت و انتشار آن مرقوم به صرفه میشد که با چهار برابر شدن قیمت کاغذ تمام برنامهها بهم خورد.
وی افزود: ما وقتی رسانهای را راه اندازی میکنیم دیگر خودمان تنها نیستیم نمیتوانیم یک شبه تصمیم بگیریم که دیگر مجله را منتشر نکنیم. باید مخاطب را نیز درنظر بگیریم به او احترام بگذاریم، به همین دلیل چارهای نداریم جز استفاده از کاغذی با کیفیت پایینتر و اینکه نحوه چاپ را تغییر دهیم.
حیدری همچنین درخصوص کوچ برخی از هنرمندان این حوزه از کشور و تاثیر مهاجرت بر آثار آنها، بیان کرد: وقتی هنرمند از فضای جامعه جدا میشود آثارش بیشتر ذهنی میشود. چون هنرمند از فضا و محیطی که در آن قرار دارد انرژی و ایده و روح میگیرد و آن را در اثر خود منعکس میکنند.
وی ادامه داد: قصد هنرمند کارتونیست اصلاح و نقد با زاویه دید اصلاح ناراستیها است به همین دلیل باید در دل جامعه خود باشد. اصلاح گر و اصلاح طلب نمی تواند از بیرون نسخه بپیچد، بارها شده با مخاطبانی برخورد داشتهام که فکر میکردند من از کشور خارج شدهام اما وقتی میبینند که در کشور حضور داریم نگاه آنها نیز متفاوت و بسیار محبت آمیزتر میشود.
حیدری با بیان اینکه به هرحال ریشه ما در خاک این کشور است و اگر قرار باشد از ایران برویم چه کسی باید بماند تا خطرات را گوشزد کند در اشاره به کارتون معروف به چشم بندان که مسائلی به وجود آورد، تصریح کرد: به نظرم رسانههایی که آتش این ماجرا را تهیه دیدند کم لطفی کردند. شما با ساختن ذهنیت سراغ جمع آوری امضا میروید، درحقیقت فکر فردی را که میخواهد واکنش نشان بدهد را از قبل طراحی کردهاید.ای کاش این طرح را در یک فضای باز به رای مخاطبان میگذاشتند و نظر و برداشت آنها را جویا میشدند.
وی در پایان، گفت: برداشت بسیاری این بود که تمام هیاهوها برای بستن روزنامه شرق بود، من هم در واکنشی که همان ساعتهای ابتدایی نشان دادم گفتم که نباید به خودمان اجازه بدهیم که حتی لحظهای فکر توهین به رزمندگان دفاع مقدس در ذهن ما خطور کند چه برسد به توهین عملی، چه برسد به من که در این صورت اول به خودم توهین کردهام چون پدرم رزمنده است. اما خوشبختانه ذهنهای بیدار خانوادههای شهدا. شعرای جنگ و بسیاری دیگر همان روزهای نخست از ما دفاع کردند و این موج به سمت خود موج آفرینان برگشت، امیدوارم همه چشم بندها را از چشم برداریم و واقع بینانه با مسائل برخورد کنیم.