«لو» و ۳ (a+b) نقد شدند

ایلنا: نشست نقد و بررسی نمایش‌های «لو» و ۳ (a+b) با حضور «امیرعلی نجومیان»، «حبیب‌الله درخشانی‎»، «علیرضا نراقی» و عوامل نمایش‌های «لو» و ۳ (a+b) ساعت ۱۶: ۳۰ عصر روز دوشنبه سوم مهرماه در تالار استاد امیرخانی خانه هنرمندان ایران برگزار شد.

به گزارش ایلنا به نقل از روابط عمومی مجموعه تماشاخانه ایرانشهر، در ابتدای این نشست نجومیان با اشاره به اینکه هدفش از نقد و بررسی این دو نمایش، یافتن جایگاه آن‎‌ها در دل تئا‌تر معاصر جهان است، گفت: نقطه پیوند «لو» و ۳ (a+b) جنگ است. جنگی که قهرمان با یادآوری خاطراتش رنج می‌کشد و فضاهای ذهنی او برای بیننده به نمایش در می‌آید.

وی ادامه داد: این دو نمایش مرا به یاد هنر اکپرسیونیزم دهه بیست انداخت. این مکتب هنری سعی در به جسمیت درآوردن سوژه‌های ذهنی داشت و روند این دو نمایش نیز به همین ترتیب است. آنچه امروز در تئا‌تر معاصر جهان روی می‌دهد، شکل گسترش یافته همین فرایند ذهنی است که «هانس تیه‎س له‌مان» منتقد تئا‌تر در کتابی که آن را در سال ۱۹۹۹ منتشر کرد، نام «تئا‌تر پست دراماتیک» را به آن داد.

نجومیان افزود: طی پانزده سال گذشته این تنها کتابی است که با عنوان «تئا‌تر پست دراماتیک» به بررسی وضعیت تئا‌تر معاصر پرداخته است. ویژگی‌های «لو» و ۳ (a+b) با نکاتی که در این کتاب مطرح شده قابل توجه است. این دو نمایش اگر کاملا پست دراماتیک نباشد، در مسیر آن حرکت می‌کند.

این نظریه‌پرداز تئا‌تر در ادامه درباره ویژگی‌های تئا‌تر پست دراماتیک گفت: در اوایل قرن ۲۰ ساموئل بکت، پی‌تر هانتکه و هاینر مولر نمایشنامه‎نویسانی بودند که از تئا‌تر دراماتیک به سمت تئا‌تر اکپرسیون و پست دراماتیک رفتند.

وی ادامه داد: در این نوع نمایش بازنمایی دنیای بیرونی یا داستان‌گویی وجود ندارد بلکه اتفاق در لحظه است. «لو» و ۳ (a+b) گرچه داستان‌گویی دارد اما به جای بازیابی گذشته، نوعی ساخت یا شکل‎گیری موقعیت روحی و روانی شخصیت‌ها را در صحنه می‌بینیم.

نویسنده کتاب «درآمدی بر پست‌مدرنیسم در ادبیات» تصریح کرد: در تئا‌تر پست‌دراماتیک المان‌هایی مانند نور، میزانسن، حرکت، صدا، ژست، بدن، صداهای انسانی و محیطی در صحنه، بازیگر اصلی می‌شوند در حالی‌که در تئا‌تر کلاسیک این عوامل در خدمت داستان‌گویی هستند. در «لو» و ۳ (a+b) نیز همین اتفاق می‌افتد. صدا، نور و بدن در این دو نمایش به نحوی برجسته‌سازی می‌شود که هویت می‌یابد و بیننده همراه با بازیگر تحت تأثیر قرار می‌گیرد.

وی ادامه داد: یکی از تفاوت‌های این دو نمایش با تئا‌تر پست دراماتیک این بود که تماشاگر حضور فعال نداشت و ارتباط یک سویه بود. در ۳ (a+b) فضای عاشقانه و داستان‌سرایی اهمیت دارد اما «لو» فضای ذهنی و گسسته‌تری دارد. هر دو تحت خطر جنگ و جدایی هستند و تعادل وجود ندارد.

نجومیان درباره عنصر زمان و بدن در دو نمایش «لو» گفت: زمان از آغاز اجرای این نمایش به هم ریخته و متلاشی است و تا پایان فضا و صحنه با تقسیم‌شدن به سه مرحله، نشان‌دهنده زمان می‌شود.

وی ادامه داد: «له‌مان» می‌گوید در تئا‌تر کلاسیک درام بین بدن‌ها روی می‌دهد اما در تئا‌تر پست دراماتیک اتفاق یا با بدن، یا روی بدن یا به بدن روی می‌دهد. در اینجا خود بدن موضوع دراما می‌شود. این ویژگی در ۳ (a+b) بی‌تر از لو به چشم می‌آید.

این مدرس دانشگاه خاطرنشان کرد: ما در اینجا با نمایش‌های داستانی آوانگارد روبه‌رو نیستیم بلکه مخاطب یک شیوه جدید تئاتری هستیم که از پرفورمنس، نمایش سایه، شیوه پست دراماتیک و کارهای خلاقانه بهره گرفته است.

در ادامه نراقی درباره بهره‌گیری از سایه بازی گفت: این هنر تا ۷۰۰ سال پیش در ایران رواج داشت اما به دلیل تکیه بر عنصر وهم و خیال ممنوع شد. تماشاگر در این نوع نمایش خود را دخیل نمی‌کند چون به عنوان عنصری واقعی نظم دنیای خیال را به هم می‌زند. به نظر من علت مشارکت نکردن مخاطب هم با نمایش ۳ (a+b) همین است.

در پایان این جلسه عوامل نمایش «کلودیا سوراچه» سرپرست گروه تئا‌تر موتا ایماگو، کارگردان و بازیگر نمایش ۳ (a+b)، «ریکاردو فازی» نویسنده و بازیگر نمایش ۳ (a+b) و «گلن بلک‌هال» بازیگر نمایش «لو» با نجومیان، درخشانی و نراقی به بحث و تبادل نظر در خصوص مباحث مطرح شده پرداختند.