بررسی پرونده رمان بختیار علی و ماجرای سرقت ادبی/کیان‌افراز: از مترجم هم شکایت می‌کنیم
در شرایطی که مدیر نشر نیماژ نسبت به شکایت نشر افراز در ارتباط با انتشار رمان «جمشیدخان عمویم...» رای منع تعقیب گرفته است، مدیر نشر افراز از پیگیری این پرونده و شکایت از مترجم متهم خبر داد.
به گزارش خبرنگار ایلنا، ماجرای انتشار رمان «عمویم جمشید خان» نوشته بختیار علی، نویسنده اهل کردستان عراق در ایران، ماجرای پر سروصدایی بود؛ آن‌چنانکه این رمان در نشر افراز و با ترجمه رضا کریم‌مجاور؛ نویسنده و مترجم کرد کشورمان به انتشار رسید اما با استناد به مدارک، نسخه دیگری از این ترجمه با پاره‌ای تغییرات، به نام مترجمی دیگر در نشر نیماژ به انتشار رسید.
نمونه‌ای از مقابله‌ها در فضای مجازی:
این اتفاق، واکنش‌هایی را از هر دو سو به همراه داشت که طی یادداشت‌هایی در فضای رسانه‌ای و مجازی منتشر شدند. اما متعاقب با این حواشی، نشر افراز با استناد به نمونه‌هایی از هر دو نسخه، از نشر نیماژ به دادسرای فرهنگ و رسانه شکایت کرد و بعد از ارجاع مدارک به کارشناس دادگستری، بروز سرقت ادبی تایید می‌شود.
نظر کارشناس دادگستری و رای به سرقت ادبی
در متن ارسالی ازسوی کارشناس دادگستری آمده است: «نظر به مفروضات عینی و مطابق با اصول و مبانی کارشناسی کپی‌رایت، در ترجمه کتاب مورد دعوی (چاپ شده از سوی نشر نیماژ-متهم پرونده) از متن ترجمه شده توسط آقای رضا کریم‌مجاور (چاپ شده از سوی نشر افراز-شاکی پرونده) استفاده نامتعارف و تقلید غیرمجاز، و به عبارتی دیگر، سرقت ادبی صورت گرفته است.»
این نظر کارشناسی به شعبه چهارم دادسرای فرهنگ و رسانه ارسال می‌شود اما رای بازپرس پرونده در قرار نهایی، برائت متهم است. چراکه مدیر نشر نیماژ به بندی از قراردادش با مترجم خود در ارتباط با کتاب موردنظر اتکا کرده که مطابق با آن، مسئولیت کیفری و مدنی ترجمه مورد نظر، با مترجم است و نه ناشر.
در بخش پایانی قرار نهایی آمده است: «با توجه به اینکه متهم در پاسخ اظهار داشت اینجانب با آقای---(مترجم) قرارداد منعقد نموده‌ام و ایشان مسئولیت کیفری و مدنی مربوطه را پذیرفته است باتوجه به محتویات پرونده و ارائه قرارداد ازسوی متهم که دلالت بر این دارد، اثر موضوع شکایت از سوی آقای ---(مترجم) تهیه شده است و اینکه شکایتی از مشارالیه بعمل نیامده بنظر اتهام انتسابی متوجه متهم نباشد. فلذا بلحاظ فقد دلیل در احراز انتساب بزه و عدم احراز سوء نیت متهم در انتشار کتاب به استناد اصل برائت و ماده 265 قانون آیین‌دادرسی کیفری قرار منع تعقیب متهم موصوف صادره و اعلام می‌گردد.»
مطابق با روال قانونی، پرونده فوق به دادگاه ارجاع داده نشده است و از نظر قانون، ناشر در انتشار کتاب مربوطه متهم شناخته نشده است. اما نباید فراموش کرد که این رای، به معنای رد نظر کارشناس دادگستری مبنی بر رخ دادن سرقت ادبی نیست! و از سوی دیگر نشر نیماژ در طول این مدت، نسبت به انتشار و برگزاری مناسبت‌هایی مانند رونمایی‌های مختلف از کتاب مورد نظر، فعال عمل کرده است.
نشر افراز از مترجم متهم شکایت می‌کند
اعظم کیان‌افراز مدیر و صاحب‌امتیاز نشر افراز در گفت‌وگو با ایلنا، درباره اقدام بعدی در این پرونده گفت: «قطعا از شخصی که به عنوان مترجم با نشر مورد نظر قرارداد بسته است، شکایت خواهیم کرد و تا به حقوق قانونی خود نرسیم، از پیگیری این پرونده منصرف نخواهیم شد.»
وی افزود: توقع ما این است که در چنین شرایطی، مراکز قدرت‌مند‌تری در داخل مجموعه ارشاد به موضوع ورود کنند و مانع از تداوم بی‌قانونی شوند. اینکه تنها بخواهیم به یک شعبه شورای حل اختلاف مراجعه کنیم، مشکلی را حل نمی‌کند.
مدیر نشر افراز توضیح داد: شکایت و پیگیری قضایی برای ما، بسیار زمان‌بر و هزینه‌بردار است. ما نیازمند شعبه قضایی اختصاصی هستیم که بتواند رای قطعی دهد. این نیاز خصوصا در دوره‌ای که با رشد تخلفات و کپی‌برداری‌ها روبرو ایم، ضرورت بیشتری پیدا کرده است.
وی تاکید کرد: به نظر من باید شعبه‌ای از دادگاه فرهنگ و رسانه در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دایر شود تا ناشران، مولفان، مترجمان و فعالان در سایر گرایش‌های فرهنگی و هنری، بتوانند در کوتاه‌‌مدت شکایت خود را مطرح و حق‌شان را از معارضان قانون کپی‌رایت بگیرند.
افراز با اشاره به روند طولانی رسیدگی به پرونده‌ها در این دادگاه، اظهار داشت: از زمانی که ما شکایت خود را از ناشر ارائه کردیم تا زمانی که قرار نهایی صادر شد، نزدیک به 7 ماه طول کشید. حالا باید با ارائه شکایت از مترجم، 7 ماه دیگر صبر کنیم تا ببینیم رای نهایی چه خواهد بود.
مدیر نشر افراز گفت: این در حالی است که ناشر موردنظر در طول این مدت، از انتشار و فروش کتابی که طبق کارشناس دادگستری در آن سرقت ادبی رخ داده، دست نکشیده و نمی‌کشد. این اتفاق روی فروش ترجمه اصلی از رمان «عمویم جمشید خان» که توسط رضا کریم‌مجاور انجام شده و نشر افراز آن را به انتشار رسانده، تاثیر منفی می‌گذارد و به ما خسارت می‌زند.
