از «تروریسم اسلامی» ترامپ تا «ادامه کارزار» توسط اوباما

روز گذشته مراسم تحلیف «دونالد ترامپ» در کلیسای سنت جونز واشنگتن برگزار شد و چهل‌وپنجمین رئیس جمهور ایالات متحده پس از سوگند خوردن بر انجیل آبراهام لینکلن وارد کاخ سفید شد. مراسم در حالی برگزار شد که صدها نفر از مخالفان رئیس جمهور ۷۰ ساله آمریکا در ایالت‌های واشنگتن و نیویورک دقیقاً در مقابل دیدگان نیروهای پلیس دست به آتش زدن سطل‌های زباله و شکستن شیشه‌های ایستگاه‌های اتوبوس کردند که البته تعدادی از آنها بازداشت شدند و این روند تا پس از پایان مراسم و حتی در زمان اجرای رژه تحلیف ادامه داشت.

بدون تردید و با بررسی منحنی سخنان و اظهارنظرهای ترامپ این مفهوم به ذهن می‌رسد که وی در تمامی محورها و در سطوح گوناگون اعم از سیاست خارجی و سیاست داخلی قابلیت تثبیت خط‌مشی‌های خود را ندارد. به صورتی که تنها با گذشت چند ساعت پس از اعلام خبر پیروزی وی در روز انتخابات، سخنان وی در مورد جلوگیری از ورود مسلمانان به خاک آمریکا توسط تیم رسانه‌ای ترامپ از سایت وی حذف شد. این روند ادامه داشت تاجایی که ترامپ در اظهارنظرهای بعدی خود مواضع آرام‌تری نسبت به مسلمانان اتخاذ کرد اما به ناگهان در نطق تحلیف خود مسلمانان با تروریست‌ها در یک سطح ارزیابی شدند.

اصل ماجرا این است که روز گذشته (۲۰ ژانویه ۲۰۱۷) دقیقاً در زمانی که چشم‌های دنیا به لب‌های ترامپ دوخته شد و تمامی خبرنگاران در حال مخابره کردن سخنان وی بودند؛ برای اولین بار در یک دهه اخیر و به طور کلی در تاریخ چندصد ساله ایالات متحده، چهل و پنجمین رئیس جمهور آمریکا از واژه «تروریسم اسلامی» آن هم در مراسم ادای سوگند و ورود به کاخ سفید استفاده کرد.

اینکه تا چه حد بحث مبارزه با تروریسم توسط دولت ترامپ و خصوصاً سه ضلع اصلی کابینه آن یعنی وزارت‌دفاع، وزارت‌خارجه و سازمان سیا پیگیری خواهد شد موضوعی است که باید پس از ورود وزرای وی به وزارتخانه‌های خود دنبال کرد؛ اما این‌که لفظ تروریسم اسلامی توسط چه کسی به ترامپ خط‌دهی و القاء شده است یا اینکه خودش آن را از قبل به عنوان محور سخنرانی انتخاب روز تحلیف انتخاب کرده است، موضوعی است که نه تنها توسط مخاطبان اخبار حوزه بین‌الملل بلکه می‌بایست توسط دولت‌های اسلامی حاکم بر غرب آسیا، آسیای میانه و حتی آفریقای شمالی به زیر ذره‌بین برده شود و حتی نسبت به آن واکنش ایجاد شود.

چراکه خاورمیانه و به دنبال آن جغرافیای شمال آفریقا به همراه کشورهایی مانند افغانستان توان ورود مجدد نظامیان آمریکایی و حتی پیاده‌سازی سناریوی جدید را ندارد. چراکه به نظر می‌رسد با توجه به عدم داشتن سابقه سیاسی و دیپلماتیک از سوی ترامپ، تیم مشاوران وی چنین موضوعی را برای نطق تحلیف وی انتخاب کرده‌اند که بدون تردید متفکران و استراتژیست‌های محافظه‌کاران در این تیم حضور داشته‌اند.

از جهتی دیگر ترامپ اعلام کرد که به دنبال ایجاد مناسبات و رابطه با کشورهای جدید هستیم که البته نامی از آنها به زبان نیاورد اما برآوردها نشان می‌دهد که «روسیه» هدف این سخنان ترامپ بود که طی مراسم تحلیف به آن اشاره کرد. ارتباط کاخ سفید با کرملین تا جایی برای ترامپ اهمیت دارد که «رکس تیلرسون» از سوی وی به عنوان وزیر خارجه انتخاب شد. گزینه‌ای که از دست ولادیمیر پوتین مدال افتخار دریافت کرده و روزی رئیس هیئت مدیره شرکت اکسان موبیل بوده است. لذا با تمامی این تفاسیر میل به سمت مسکو بیش از دوران اوباما نمایان می‌شود.        

تا به این جای قضیه متن پیش‌رو حول محور مراسم تحلیف ترامپ می‌گردید اما جالب این است که آخرین سخنان باراک اوباما بعد از مراسم تحلیف در هنگام سوار شدن به هلیکوپتر دولتی آمریکا، معادله و حداقل فضای سیاسی را تا حدود زیادی تغییر داد. به صورتی که وی در آخرین سخنان خود اعلام کرده بوده که وقتی روند کار را شروع کردیم، آن را با ایمان راسخ به مردم آمریکا برای تغییر دادن کشور در پیش گرفتیم؛ تغییر از بالا به پایین نبود بلکه از پایین به بالا بود. وی در بخشی از اظهارات خود برای برجسته کردن اقدام‌های دموکرات‌ها در هشت سال گذشته گفته بود که دموکراسی ما بناهای یادبود ما نیست، شما هستید.

اما قسمت مهم از اظهارات اوباما به اینجا ختم نمی‌شود و آنچه که سخنان وی را به موازات مراسم تحلیف ترامپ برجسته می‌کند، جمله‌ای با این عنوان بود: «این کارزار در اینجا تمام نمی‌شود اینجا یک توقف‌گاه کوچک از ادامه داستان بازسازی آمریکا  است».

در نگاه کلی شاید همگان معتقد باشند که این سخنان اوباما تنها در حد یک اظهار نظر ساده و زود گذر باشد اما واقعیت این است که اوباما تنها سه روز قبل از مراسم تحلیف ترامپ در آخرین کنفرانس خبری خود اعلام کرده بود که «من همچنان یک شهروند آمریکایی هستم. برای دموکرات‌ها که در انتخابات اخیر شکست خوردند، بسیار مهم است که تشخیص دهند سیاست درست چیست. در دموکراسی بعضی اوقات می‌برید و بعضی اوقات می‌بازید».

این اظهارات اوباما به علاوه آخرین سخنان وی پس از مراسم تحلیف نشان می‌دهد که اوباما در صدد است تا برای پیروزی دموکرات‌ها رسم‌الخط و راهبرد جدید ترسیم کند. ممکن است واژه‌هایی که وی در کنار هم چیده است موجب شود تا مخاطبان و مفسران این تعبیر را داشته باشند که قرار نیست اوباما وارد کارزار سیاست در آینده شود اما به صورت واضح باید گفت که دموکرات‌ها در ساختار سیاسی ایالات متحده به عنوان یک جریان مهم و ثابت به حساب می‌آیند که البته اوباما توانست با برقراری مناسبات مجدد با کوبا آن را برجسته کند.

همچنین وی اعلام کرده بود که ترامپ با ورود به کاخ سفید به پیچیدگی سیاست‌های آمریکا پی خواهد برد که این بحث می‌تواند به عنوان یک کُد مهم در پرونده‌هایی مانند به هم ریختگی غرب آسیا و مبارزه با تروریسم به همراه برقراری توازن میان جناح‌های مختلف جمهوری‌خواهان در اختیار ترامپ قرار گیرد.  
گزارش: فرشاد گلزاری