توسعه کردستان باید مطالبه عمومی مردم بشود
فرماندار سنندج معتقد است: اگر می‌خواهیم استان کردستان به توسعه واقعی برسد، لازم است مردم به معنای واقعی توسعه‌طلب شده و این موضوع برای آنها مطالبه عمومی شود.
به گزارش ایلنا، محمدابراهیم زارعی آشنا به سیاست و فرهنگ است؛ او که خدمات خود را با معلمی آغاز و ادامه می‌دهد دانشیار دانشگاه بوعلی سینا در رشته تخصصی باستان شناسی گرایش دوره اسلامی است.
او در شهرستان قروه متولد شده و جزو مدیران بومی استان کردستان به شمار می‌رود.
زارعی معتقد است: در اوایل انقلاب ما در مرزهای کردستان شاهد حضور دشمن بعثی و نیروهای ضد انقلاب بودیم؛ همین مسئله باعث شد به این مرزها با حساسیت بیشتری توجه شود؛ اما امروز و در شرایط فعلی، این مرز نه یک تهدید، بلکه فرصتی است که می‌توان با بهره‌گیری از آن به بازارهای منطقه‌ای و بین‌المللی دست یافت.اقلیم کردستان تمایل زیادی به خرید کالا از ایران دارد و ما می‌توانیم با ارائه خدمات و کالای خوب به این منطقه، باعث توسعه صادرات و رونق تجاری خود شویم.
مشروح گفت‌وگوی دکتر زارعی را در ادامه می‌خوانید:
استان کردستان از چه ظرفیت‌هایی برای توسعه و سرمایه‌گذاری بهره‌مند است؟
کردستان معادن بسیار بزرگی در حوزه طلا، سنگ آهن، آهک، گچ، مرمر دارد؛ معادنی که ممکن است در نقاط دیگر ایران یافت نشود. کوه‌های استان کردستان، برف‌گیر بوده و سرچشمه بسیاری از رودخانه‌های کشور هستند. سرچشمه سدهای منجیل، شهید کاظمی، گاوشن، آزاد و ... از کردستان آغاز می‌شود. ما از آب خوبی در سطح استان برخوداریم و به لطف همین نعمت؛ وضعیت کشاورزی در استان مطلوب است. کشاورزی کردستان در دو بخش متمرکز می‌شود؛ در بخش غربی استان به لحاظ توپوگرافی و وضعیت جغرافیایی کوهستانی که دارد، عمدتاً باغداری رایج بوده و در بخش شرقی نیز دشت‌های ما، یعنی بیجار، قروه، دهگلان، اغلب گندم‌خیز بوده و به برکت تولیدات این بخش استان، در رتبه سوم یا چهارم کشوری تولید گندم قرار داریم.
سنندج و کردستان امروز چه شرایطی از منظر توسعه دارند؟
با توجه به توپوگرافی استان، نظام تا جایی که توان داشته برای استان کردستان کار کرده است؛ با این حال نواقص زیادی در سطح استان دیده می‌شود. زمانی ما حتی یک روستای برق‌دار نداشتیم و امروز کمتر نقطه‌ای در کشور از نعمت آب، برق، گاز، تلفن و ... بهره‌مند نیست. ما در استان کردستان حتی تمام فاضلاب‌ها را هدایت کرده‌ایم. اما در حال حاضر ضعف‌های کردستان می‌تواند دلایل متعددی داشته باشد. ما در ابتدای انقلاب، با حضور گسترده ضد انقلاب در منطقه مواجه بودیم؛ حضور این گروه‌ها که مورد هدایت و حمایت بیگانگان بودند، باعث شد ما نتوانیم از فرصت‌های موجود در ایامی که دلار هفت تومان بود، استفاده کنیم. همه امروز می‌دانند که استان کردستان یکی از بهترین استان‌ها برای سرمایه‌گذاری است. این استان از نیروی انسانی توانمند و تحصیل‌کرده خوبی برخوردار است؛ سرمایه‌گذاران می‌توانند با جذب این نیروهای متخصص و ارزان در حوزه‌های مختلف، با کمترین هدررفت، به بالاترین بهره‌وری دست یابند. همچنین این استان در زمینه‌های مختلفی مانند صنعت، معدن، کشاورزی و ... فرصت‌های خوبی در اختیار سرمایه‌گذار بگذارد. ما حتی به دلیل تعداد زیاد نیروی تحصیل‌کرده در رشته نرم‌افزار و IT، به چند سرمایه‌گذار پیشنهاد ایجاد برج IT در استان دادیم. به جای ساخت یک پاساژ که در آن صد نفر، عرضه‌کننده سیستم‌ها و لوازم جانبی IT و مخابرات باشند، می‌توان با ایجاد یک برج IT، دویست نفر را به کار گرفت و فرصت توسعه را فراهم کرد.
تأثیر آموزش نیروی انسانی در روند توسعه چیست؟
متأسفانه توسعه بیش از حد آموزش عالی باعث شده، امروز همه به دنبال مدرک باشند و با افزایش سطح مدرک، ورود به برخی مشاغل را در شأن خود نبینند؛ در حالیکه صنعت امروز ما نیاز به تکنسین دارد. براساس آمار، ایران معادل سه کشور آلمان، انگلیس و فرانسه استاد و دانشجو دارد. در فرهنگ برخی از شهرها مانند یزد یا همدان، کارمندان حتی اگر استاد دانشگاه باشند، زمان آزاد خود را به حضور در یک شغل صنعتی و آزاد می‌گذرانند. یکی از مشکلات کشور ما، فقدان آموزش برای کارآفرینی و تربیت کارجو است. به نظر من باید با تعریف دو واحد کارآفرینی در دوره دبیرستان یا دانشگاه، مشخص کنیم که منظور از کارآفرینی چیست و چگونه دانش‌آموز یا دانشجو باید خلاقانه به دنبال مسیرهایی برای ایجاد فرصت‌های شغلی باشد. باید ذهن نیروی جوان را برای کارآفرینی و ایجاد خلاقیت در حوزه اشتغال تربیت کرد.
استان کردستان در چه بخش‌هایی نیازمند سرمایه‌گذاری است؟
در حال حاضر یکی از طرح‌هایی که به دنبال اجرای آن در سطح سنندج و استان هستیم، توسعه خانگی دارهای قالی است. ما نمی‌خواهیم کارگاه‌های بافندگی فرش راه انداخته و صد نفر را پای قالی‌ها بنشانیم، می‌خواهیم هرکس در خانه خود؛ اما با نقشه‌هایی از پیش تهیه‌شده و طرح‌هایی که بازار خوبی داشته باشند. صنعت دامپروری در استان کردستان، شناخته شده است و پشم تولیدی از این دام‌ها، به عنوان کالای درجه یک در سطح ایران شناخته می‌شود؛ فرآوری این پشم در استان قیمتی حدود 40 هزار تومان خواهد داشت، در حالیکه ما امروز این پشم را به قیمت 500 تومان می‌فروشیم. متأسفانه تجارت ما هنوز سنتی است و نداشتن تاجر فرش خوب در سطح استان باعث شده نتوانیم تا به امروز این صنعت را توسعه دهیم. یکی از دلایل ناکامی ما در بسیاری از عرصه‌های تجاری، نداشتن تاجر تراز اول است. یکی از بزرگ‌ترین مشکلات ما در استان، خام‌فروشی است. ما در همه حوزه‌ها نیازمند احداث و ایجاد صنایع تبدیلی هستیم. در این مورد حرکت‌هایی صورت گرفته، اما هنوز فعالیتی که شرایط را متحول کند، اتفاق نیفتاده است. ما به دنبال حضور سرمایه‌گذار در منطقه هستیم؛ اما شرایط مواصلاتی استان، یکی از موانعی است که سرمایه‌گذار را مأیوس خواهد کرد. کردستان، فرودگاه نداشته و در این زمینه نیازمند حضور جدی سرمایه‌گذاران هستیم. ما از حضور هر سرمایه‌گذاری در منطقه استقبال می‌کنیم، اما زمانی که سرمایه‌گذاران وارد منطقه شده و شرایط را بررسی می‌کنند، نبود راه‌های مواصلاتی او را از دسترسی به بازارهای فروش دلسرد می‌کند. محصولی که تولید خواهد شد، باید بتواند وارد بازارهای رقابتی منطقه شده و برای سرمایه‌گذار سوددهی داشت باشد. باید در نظر داشت، آنچه باعث شده سرمایه‌گذار به سراغ کارهای تولیدی نرود، اتفاقی است که در سطح ملی برای اقتصاد ما افتاده و کردستان نیز به تبع کل کشور و البته بیش از استان‌های برخوردار، از این مسئله متضرر شده است.
سرمایه‌گذاران در این استان با چه مشکلاتی روبرو هستند؟
یکی از موانعی که اجازه رشد و توسعه این صنعت را به استان نداده، نبود راه‌های مناسب مواصلاتی زمینی، ریلی و هوایی است. هنوز هم بسیاری از خودروهایی که وارد استان می‌شوند، به خاطر نبود جاده‌های مناسب، ناچار از سرعت خود کاسته و با احتیاط بسیار بیشتری اتومبیل خود را می‌رانند؛ این مسئله در توسعه سراسر استان تأثیر منفی داشته است. تا زمانی که راه‌های ارتباطی به استان با این مشکلات همراه باشند، ما از تفکر توسعه همگانی در منطقه محروم خواهیم بود. نبود مراودات ما را از همه دور کرده و به دورمان حصار خواهد کشید. زیرساخت‌های ما در این زمینه ضعیف است. پوشش جنگلی و دریاچه‌ای این منطقه بی‌نظیر و بکر است. ما محوری داریم که شمال غرب کشور را به جنوب غرب می‌رساند؛ قسمت زیادی از این محور از استان کردستان می‌گذرد و توسعه آن می‌تواند فضای بسیار خوبی در اختیار سرمایه‌گذاران و صنایع استان بگذارد؛ اما این مسیر سال‌های سال است که رها شده و کسی در فکر توسعه و بهبود زیرساخت‌های آن نیست. توسعه راه‌ها، موجب گسترش ارتباط و بالا رفتن امنیت خواهد شد. متأسفانه علی‌رغم وجود ظرفیت‌های بسیار بالای استان، شبکه حمل و نقل ما بسیار ضعیف است و باید به فکر تقویت آن باشیم.
قوانین موجود چه تأثیری بر روند سرمایه‌گذاری می‌گذارند؟
یک‌سری از قوانین ما به شدت نیازمند اصلاح هستند. سود زیاد بانک‌های ما باعث شده، سرمایه‌گذاران تمایل بیشتری به حفظ سرمایه خود در صندوق‌های بانک و یا سرمایه‌گذاری در حوزه زمین و مسکن داشته و کمتر به سراغ کارهای ریسک‌پذیری همچون صنایع تولیدی بروند. سرمایه‌های ما بیش از حد نیاز، وارد صنعت ساخت و ساز و مسکن شده و همین مسئله باعث ایجاد مشکلاتی همچون ایجاد و توسعه حاشیه‌نشینی، افزایش تورم و قیمت مسکن و رکود در این حوزه شده است. سرمایه‌گذاران ما به جای ورود در حوزه‌های تولیدی، به سراغ حوزه‌های زودبازده رفته و از ایجاد فرصت‌های شغلی و ایجاد رونق اقتصادی غافل شدند. خوشبختانه دولت توانست با مهار تورم 50 درصدی به زیر 5 درصد، کار بزرگی انجام دهد.
دولت برای حضور بخش خصوصی در این استان باید چه کند؟
زیرساخت‌های مورد نیاز توسعه باید توسط دولت ایجاد و یا بهبود پیدا کند. بله، ما موقعیت مناسبی برای سرمایه‌گذاری در زمینه معادن، مواد و کانی‌های معدنی، فرآوری صنایع و تولیدات کشاورزی، میوه‌جات و صیفی‌جات، صنایع تبدیلی و ... داریم؛ از نیازهای ضروری سرمایه‌گذار در استان هم زمین، آب، برق، گاز و ... است که ما می‌توانیم چنین خدماتی را به آنها ارائه کنیم؛ اما زمینه با توجه به زیرساخت‌های موجود مهیا نیست. دولت برای توسعه این مناطق و تسهیل روند سرمایه‌گذاری، باید وارد عمل شده و با اصلاح وضعیت زیرساخت‌ها، شرایط را برای حضور سرمایه‌گذاران فراهم کند. توسعه، مطالبه عمومی مردم است و تا زمانی که نخواهیم اتفاق نخواهد افتاد.
ایجاد مناطق آزاد بانه و مریوان چه اثری در اقتصاد استان خواهند داشت؟
قطعاً تصویب طرح مناطق آزاد بانه و مریوان، سرمایه اجتماعی کردستان را چند برابر خواهد کرد. در دوره‌ای این طرح در دولت تصویب شد، اما در مجلس رأی نیاورد. پس از رد این طرح در مجلس، مردم بسیار ناراحت شدند. این منطقه ظرفیت و استعداد زیادی برای فعالیت تجاری دارد، ایجاد منطقه آزاد، باعث پایداری امنیت استان شده و از نظر روحی و روانی نیز انگیزه زیادی به مردم کردستان خواهد داد. متأسفانه میانگین درآمد در استان کردستان، در پایین‌ترین سطح کشوری قرار دارد؛ مردم علی‌رغم بهره‌مندی از نعمات فراوان در استان، از سطح رفاه مطلوبی برخوردار نیستند. منطقه آزاد سطح روابط اجتماعی و اقتصادی را در منطقه افزایش داده و حتی در اقتصاد ملی نیز اثرگذار خواهد بود. با بهبود شرایط اقتصادی و توسعه استان، با هجمه تبلیغات ماهواره‌ها نیز مقابله خواهد شد. من به عنوان یک کارگزار معتقدم نمایندگان استان باید این مسئله را به شکلی جدی پی‌گیری کرده و به دنبال تصویب این طرح باشند. استاندار ما تلاش‌های خوبی در این زمینه انجام داده است. این طرح، ضمن تقویت همگرایی ملی بخشی از اقتصاد کشور را متحول خواهد کرد. باید تلاش کنیم تا کل کشور را به یک توسعه متوازن برسانیم. در حال حاضر با توجه به تلاش‌های مقامات اجرایی استان، نمایندگان و ریاست محترم مجلس، فوریت این طرح در مجلس به تصویب رسیده است.
هم‌جواری با مرز عراق و ترکیه، چه نقشی در افزایش سطح صادرات استان خواهد داشت؟
در اوایل انقلاب ما در مرزهای کردستان شاهد حضور دشمن بعثی و نیروهای ضد انقلاب بودیم؛ همین مسئله باعث شد به این مرزها با حساسیت بیشتری توجه شود. اما امروز و در شرایط فعلی، این مرز نه یک تهدید، بلکه فرصتی است که می‌توان با بهره‌گیری از آن به بازارهای منطقه‌ای و بین‌المللی دست یافت. اقلیم کردستان تمایل زیادی به خرید کالا از ایران دارد و ما می‌توانیم با ارائه خدمات و کالای خوب به این منطقه، باعث توسعه صادرات و رونق تجاری خود شویم. اگرچه طی سال‌های اخیر، حضور داعش، باعث شده سطح مراودات مرزی بین دو طرف کاهش یابد، اما مطمئناً با بازگشت ثبات امنیت به عراق و سوریه، ما فرصت خوبی خواهیم داشت تا از این دروازه برای صادرات محصولات خود به عراق، سوریه، ترکیه و ... استفاده کنیم. ایجاد بازارچه‌های مرزی در بانه و مریوان و تبدیل این شهرها به منطقه آزاد قطعاً زمینه خوبی برای تعاملات تجاری و ورود به بازارهای جهانی ایجاد خواهد کرد. شاید اگر این مرز در سایر نقاط جهان بود، زمینه برای توسعه و رونق اقتصادی آن، مدت‌ها پیش فراهم شده بود؛ اما هم‌جواری و همسایگی با کشورهایی همچون عراق، سوریه، ترکیه و ... باعث شده مرزهای ما از نظر موقعیت امنیتی، با حساسیت‌های بیشتری مورد توجه قرار بگیرد. همان‌طور که مقام معظم رهبری در مورد اقتصاد مقاومتی فرمودند، این اقتصاد درون‌زاست. ما باید کالایی تولید کنیم که به عنوان نام ایران برند بوده و طرفدار داشته باشد. ما بهترین میوه‌جات، صیفی‌جات و ... را داریم؛ اما نداشتن زیرساخت‌های مناسب مانند صنایع تبدیلی، بسته‌بندی، سردخانه‌ای، حمل و نقل و ... باعث می‌شود نتوانیم از این فرصت‌ها به شکل مطلوب استفاده کنیم.
ارزیابی شما از وضعیت صنعت توریسم در این استان چیست؟
یکی از ظرفیت‌هایی که در استان کردستان کمتر مورد توجه قرار گرفته، صنعت توریسم، به ویژه گردشگری فرهنگی و طبیعت‌گردی است. این منطقه پوشش جنگلی و دریاچه بی‌نظیر و بکری داشته و مردم آن بسیار مهمان‌پذیر هستند و از حضور مسافران در این استان استقبال می‌کنند؛ البته شرایط زیرساخت‌های موجود در استان برای توسعه این صنعت کافی نبوده و باید کمبودهای موجود از جمله فضا، وضعیت راه‌ها و ... را جبران کرد. علاوه‌بر این کردستان از جاذبه‌های فرهنگی بالایی به ویژه در حوزه موسیقی بهره‌مند است و سنندج می‌تواند به‌عنوان پایتخت موسیقی غرب ایران شناخته شود. کردستان به لحاظ حفظ سنت‌ها و آیین‌های بومی، ذخیره‌گاه فرهنگی ایران است؛ تئاترهای خیابانی زیادی در سطح استان اجرا شده و نحوه پوشش، تاریخ، زبان، صنایع دستی و ... بخشی از فرهنگ این منطقه است که حفظ و توسعه آن، به ما در جذب گردشگر کمک خواهد کرد. روستاهایی مانند سیروان، فضای بکری داشته و روستاگردی می‌تواند بخشی از برنامه‌های توریستی استان باشد. فرش و گلیم‌های دست‌بافت، نازک‌کاری و .. از جمله صنایع دستی استان محسوب می‌شوند که برخی از آنها مانند فرش، در نوع خود برند هستند. تبدیل این پتانسیل‌ها به فرصت‌های توسعه، نیازمند برنامه‌ریزی منسجم و بهبود وضعیت زیرساخت‌هاست. در استان محصولات خوبی برای ارائه به گردشگر وجود دارد، اما باید زمینه را برای حضور توریسم در منطقه مهیا کرد. وقتی راه وجود نداشته باشد، ما حتی امکان صادرات نداشته و محصولاتی مانند فرش به قیمت‌های بسیار ارزان هم فروش نخواهد رفت. همچنین ما در زمینه توریسم‌درمانی، در حال راه‌اندازی بیمارستانی به نام کوثر در شهر سنندج برای این مسئله هستیم. ممکن است بسیاری از توریست‌های ما که از سلیمانیه و عراق وارد ایران می‌شوند، امکان حضور و سفر به تهران را نداشته باشند؛ ایجاد فضای خدماتی مناسب مانند هتل، حمل و نقل عمومی، رستوران، بازارهای فصلی، صنایع دستی، مراکز درمانی و ... می‌تواند در خدمت گردشگران حاضر در استان باشد.
ارتباط درون استان بین مدیران چگونه است؛ چرا که این همگرایی باعث تلاش برای توسعه خواهد شد.
استاندار فعلی کردستان، شخص بسیار فرهیخته، زحمتکش و دلسوزی بوده و رابطه خوبی بین ایشان و فرمانداران سطح استان برقرار است. همه تلاش می‌کنند با هدایت ایشان به عنوان نماینده عالی دولت در کردستان، هماهنگ با سیاست‌های دولت حرکت کرده و زمینه را برای توسعه همه‌جانبه منطقه فراهم کنند. مردم کردستان، فرهنگ‌دوست بوده و خواستار افزایش فعالیت‌های فرهنگی از جمله سینما، تئاتر، موسیقی، شعر و ... در سطح منطقه هستند. خوشبختانه در حال حاضر مطابق با اصل 15 قانون اساسی، در دانشگاه کردستان زبان کردی تدریس شده و روزنامه‌های متعددی به این زبان چاپ می‌شود. دولت در این زمینه بسیار خوب عمل کرده و توانسته خواسته‌های فرهنگی مردم را جواب دهد. باید توجه داشت این سطح رضایت مردم، در افزایش حس وحدت و انسجام ملی اثرگذار است.