عید مردگان ، گستراندن سفره ای به سادگی دلهای مردم دشت شالی
کد خبر :
۳۵۸۸۵۷
عید مردگان که به جشن مردگان نیز گفته می شود و از جمله آئینهای ویژه و سنتی در مازندران است که از دیرباز و از گذشتگان به نسل‌های جدید منتقل شده است،
ایلنا: در قلب زندگی ماشینی امروزی همچنان تپش هایی از آیین ها و رسوم کهن مازندران را می شنویم تپش هایی از نوع حضور مردم برای پاسداشت و حفظ میراث گذشتگان ، آیین عید مردگان را می توان از آن جمله سنت ها نام برد .
عید مردگان که به جشن مردگان نیز گفته می شود و از جمله آئینهای ویژه و سنتی در مازندران است که از دیرباز و از گذشتگان به نسل‌های جدید منتقل شده است، در واقع عید مردگان آئین ویژه دیگری است که ایرانیان به آن اهمیت فراوان می‌دهند و برگزاری این جشن در مازندران اهمیت ویژه دارد، این عید به جشن مردگان نیز معروف است.
روستای سقندیکلا
جنگلی سرسبز با درختانی سر به فلک کشیده که رودخانه‌ای زیبا از کنار آن می‌گذرد و طبع عاشقانه می‌پروراند، لطافت هوا و زمینهای حاصلخیز، باغهای مصفا، چشمه ای جوشان و صدای امواج زیبای زندگی، اینها بخشی از زیبایی های یک روستای مازندرانی است.
«سقندیکلا» آن خانه‌های گلی و سقف‌های حلبی است که استادان با سلیقه دلنواز خود زینت داده و شاهکار خود را در این روستای طرب‌انگیز که اقتدار و بزرگی مردمانش را آشکار می سازد به نمایش گذاشته‌اند.
صبح‌ها هنگام سپیده‌دم و ظهر ها در موقع تابش شدید آفتاب و عصرها هنگامی که روز، آماده رفتن شده است و جای خود را به شب می‌سپارد؛ بانگ ملایم و زیبای مؤذن و آواز عاشقانه او سالهاست که در روستا طنین‌انداز می‌شود.
سقندیکلا روستایی است که هیچیک از دلنوازی‌های خود را از دست نداده است و همیشه با آغوشی باز و لبخند، میهمانان خود را به آغوش می‌کشد و پذیرای قدمهایشان است، روستایی که سالهاست با آغوشی باز میهمانان را بر سینه پر مهر خود می‌فشارد.
روستای روشنی که بر کران جنگل و رود آرمیده است و جنگلهای وسیع و درختان رنگانگ و پر شاخ و برگ را در دستهای خود احاطه کرده است.
در کوچه‌های کهنه و قدیمی آن، یاد مردانی است که سالها با دستانی پینه‌بسته و پاهای ترک برداشته کوله‌بار زندگی را به دوش می کشیدند و زنانی که با پاهای برهنه قدم در قدم مردهایشان دشت و مزارع را می پیمودند و در میان گل و لای زمین‌ها پا فرو می‌بردند و با کمری خم‌شده، دسته‌های شالی را در گل فرو می‌بردند.
روستای روشنی که آن مردان و زنان نیکو، دست در دست یکدیگر و با یاری ایزد منان، خانه ها و کوچه پس کوچه‌های این روستارا بنا نهادند و اکنون که سالها می گذرد، آن بنیان الهی همچنان بر آستان شرافت و قداست روستا جای دارد و بازتاب آن، روح بلند و بی‌پروایی است که در مردمانش جاری است.
این مردمان خوشسیرت و خستگیناپذیر، در محیطی آرام دست در دست هم برای سرافرازی خود و فرزندانشان در تلاشند؛ نیکو سرشتانی که از درونشان انسانهای واقع‌بینی پدید آمدند که حافظ میراث این روستای بافرهنگ هستند و در واقع " هیچگاه چیزی را تنها برای خودشان آرزو نمی کنند بلکه آرمان نهایی آنها سربلندی سرزمین مادریشان است."
روستایی که سالهاست که آداب و رسوم اجداد و پیشینان خود را که ریشه در باورها و اعتقاداتشان دارد را به اجرا در می آورند.
عید مردگان،یادگاری از گذشتگان
آیین‌ها و سنت‌های گذشته، آثاری از تمدن و فرهنگ هر جامعه و ملت محسوب می‌شوند، به همین سبب پاسداشت این آیین‌ها سبب حفظ ارزشها و هویت یک ملت می شود، لذا مردم مازندران با برپایی این آیین ها گامی بلند را در جهت حفظ ارزشها و باورهای گذشته دارد که در همه این رسوم و آیینهای مذهبی و سنتی، ارج نهادن به ارزشهای والای انسانی، یکتاپرستی و وحدانیت نیز به چشم می خورد.
اما از دیرباز، آیین و سنت هایی در روستای سقندیکلا وجود دارد که ریشه در دورترها داشت و تاکنون به عنوان مراسمی کهن و قدیمی همچنان نسل به نسل گشته و تا به امروز در بین ساکنین این روستا و روستاهای همجوار در حال اجراست.
این مراسم به عنوان یادبودی برای اموات روستا و قرائت فاتحه‌ای برای آنان که به عنوان عید مردگان معروف است، یکی از مراسم به‌جای مانده از گذشته است که هر ساله معمولا بعد از ۱۴ عید روستاهای سقندیکلا، رودبارکلا، کلقوچال و دزدک با هماهنگی بزرگان محل در آرامستان امامزاده محمد رودبارکلا برگزار می‌شود، این سنت از جمله آیین های کهن و اسطوره ای مازندران است که ریشه در باورها و اعتقادات مردمان پیشدادی دارد.
این آیین، ریشه‌ای کهن و قدمتی به اندازه یک قرن و شاید بیشتر دارد و یادگاری است از گذشتگان که ریشه تاریخی و نشأت‌گرفته از فرهنگ و باورهای مردم این منطقه دارد.
مراسم از صبح آغاز می‌شود، بدین صورت که اهالی روستا و روستاهای همجوار و میهمانان به‌اتفاق بزرگان بر سر مزار مردگان گرد هم می آیند و با ذکر فاتحه، مراسم را آغاز می‌کنند، در ادامه شکل اصلی مراسم تلاوت قرآن و سخنرانی انجام می‌شود.
مهمتر اینکه این مراسم تبدیل به محفلی برای بررسی مشکلات و ارائه راهکار برای برون‌رفت از معضلات منطقه است، این مسئله بدین جهت عنوان می‌شود افراد صاحب منصبی که در این مراسم حضور دارند ، فرصت مغتنمی است تا طرح مشکلات برای رفع موانع اقدامات اساسی صورت بگیرد.
هنرمندی زنانه در آیین عید مردگان
می توان نقش آفرینان اصلی آیین عید مردگان را زنان دانست چرا که زنان روستای سقندیکلا با پخت غذاهای محلی به استقبال مهمانان این عید می روند.
میزبانانی که با داشته های خود در منازل بساط پدیرایی فراهم می کنند و گوش به زنگ ندای متولی مسجد برای بردن غذاهایی که پخت کردند، می شوند.
سینی های بزرگ مملو از غذا بر سر بانوان روستای سقندیکلا است که این بار درمسیر منازل روستاییان به سمت آرامگاه محل خودنمایی می کند.
سینی ها کنار هم بر سر مزار اموات چیده می شود تا سفره اطعام دهی به نیت مردگان گسترده شود .
میهمانان ، بر خوان عید مردگان
آیین عید مردگان را می توان از آن دست رسوم و سنت قدیمی روستای سقندیکلای ساری دانست که تمام اهالی روستا در آن شرکت می کنند .
آیینی که تمامی خانوارهای روستا ی سقندیکلا و روستاهای همجوار از قبیل، رودبارکلا،کلقوچال و دزدک در آن مشارکت می کنند آنهم نه به دعوت مسوولی بلکه بنا به خواستی که از دل بر می آید.
خواسته ای که از دل بر آید لاجرم بر دل نیز می نشیند و برگزاری این آیین باعث شده تا حتی اهالی این روستاها ساکن در شهر نیز برای حضور در آیین به آرامگاه محلشان مراجعه بکنند .
سهم های کودکانه در عید مردگان
کودکانی که اجل به آنان مهلت نداد و عمرشان به آن حد نرسید تا بتوانند از لذات دنیوی بهره ببرندو عید مردگان آنجایی است که تا سهمی از آن لذتها به آنان برسد.
بخشی از خوشی های دوران کودکی به تنقلات و تخم مرغ های آب پز خلاصه می شود ، خوشی هایی که همگان از آن خاطراتی را داریم.
تنقلات، شیرینی‌های محلی، گردو و تخم مرغ آب‌پز ، خوراکی هایی که به نیت کودکان مدفون در این آرامگاه توزیع می شود .
چرا که اهالی این روستاها به نیت کودکانی که در آرامگاه دفن شده‌اند، به همراه خود برده و آنجا در بین کودکان تقسیم می‌کنند.
سفره ای به پهنای سادگی دلهای مردم دشت شالی
بعد از ادای نماز جماعت ، سفره طعام برای میهمانان این آرامستان که از صبح همه به اتفاق هم آنجا جمع شدند تا با قرائت قرآن و فاتحه آن را به درگذشتگان و تمامی کسانی که دراین مکان ارام گرفته اند هدیه کنند ، پهن می شود سفره ای به سادگی دلهای پیرمردان و ریش سفیدان آن جمع که سالها با پای برهنه و دستان ترک خورده در این روستا عمرشان را سپری کردند ، سفره ای به سادگی دلهای پیر زنانی که چادر همت به کمر بسته دوشاوش مردان تلاش می کردند.
رنگ سفره ی این مراسم به رنگ آبی بیکران آسمان است ، یکرنگ وبی آلایش که در کنار قبور غیور مردان و جوانان رشید و والامقام که دوشادوش هم در این مقبره خفته اند پهن می شود.
بعد از گسترانیدن سفره ، سینی های غذا که پارچه هایی از رنگین بر آن کشیده شده جلوی مهمانان گذاشته می شود تا تناول کنند زنان روستا نیزتا اتمام صرف غذا هر کدام بر روی قبر عزیز سفر کرده خود رفته و فاتحه می خواند.
و گاهی در این بین صدای لالایی مادرانی به گوش می رسد که کودکان و خردسالانشان زیر این خاک خفته اند و گوشه ای دیگر نوای خواهر، همسر، مادر ...عده ای نیز سر در گوش هم کرده و نجوا می کنند .
قسمت جالب این مراسم این است که فقط مردان از ناهار مراسم تناول می کنند زنان در گوشه ای از این آرامستان به نظاره می نشینند تا بعد از صرف غذا سینی های خود را برداشته و از جمع خارج شوند.
بعد از اتمام صرف غذا روحانی مجلس اعلام قرائت فاتحه می کند و بدین ترتیب مراسم با ذکر فاتحه به روح اموات مراسم خاتمه پیدا کرده و همه به سوی منازل خود حرکت می کنند.
این آئین سنتی و اسطورهای از مراسم و جشنهای کهن مردم منطقه است که با گذشت زمان همچنان با شکوهی خاص برگزار می شود، حضور میهمانان از روستاهای اطراف، شهرستان‌ها و حتی دیگر استان‌ها، این جشن و آئین ایرانی را زیباتر و پر رونق‌تر میکند.
ریشسفیدان محل، برگزاری این مراسم را بیش از صد سال عنوان کردند با این تفاوت که در گذشته کشتی لوچو و دیگر بازیهای محلی از برنامه‌هایی بود که همراه با همین مراسم اجرا میشد .
به گفته آنان در گذشته به دلیل عدم تمکن مالی سفره های عید مردگان از رنگانگی و تنوع غذای امروزی برخوردار نبود بلکه همه یک یا دو نوع غذا پخت می کردند به شیوه ای که امروز برگزار می شود تا آرامستان حمل می کردند و تعداد زیادی از افراد حاضر در این مراسم از یک ظرف غذا تناول می کردند و همگی دستشان را در یک کاسه از آب که در کنار سفره گذاشته می شد می شستند
و به این مسئله اذعان داشتند همان مقدار کم غذا بر سفره عید مردگان به اندازه بزرگی دلهای مردم آن روزگار صفا و صمیمت داشت شاید همین سادگی و صفا و صمیمیت بود که این سنت و آیین تاکنون ادامه پیدا کرد.
روستای سقندیکلا با بیش ۱۸۰ خانوار در بخش کلیجانرستاق ،در ۲۱ کیلومتری جنوب شرقی در بخش مرکزی ساری در مناطق کوهپایهای و جنگلی در کنار روخانه زارم‌رود واقع شده است.
امامزاده سلیمه خاتون(س)، امامزاده درویشپلی(ع) و چشمه آب معدنی «بادو» ، جنگل و رودخانه از مناطق دیدنی و گردشگری این روستا محسوب می‌شود که در یک منطقه کاملاً جنگلی و باصفا واقع شده‌اند
گزارش: زهرا شریفی
نرم افزار موبایل ایلنا
