علوم انسانیِ اسلامی قابل تحمیل به دانشگاه‌ها و محیط‌های علمی نیست

به گزارش خبرنگار ایلنا، حجت الاسلام والمسلمین رضا غلامی، رئیس شورای سیاستگذاری کنگره بین‌المللی علوم انسانیِ اسلامی در آغاز به کار سومین کنگره که از صبح امروز در مرکز همایش‌های بین‌المللی سازمان صدا و سیما آغاز شده است، اظهار داشت: امروز انشاءالله شاهد یک رخداد بزرگ و کم نظیر علمی در ایران و بلکه جهان اسلام خواهیم بود که در آن، حاصل زحمات مراکز علمی و تحقیقاتیِ انقلابی و دلسوز اعم از حوزوی و دانشگاهی، در قالب ده‌ها مقاله علمی و پژوهشی در هفت کمیسیون تخصصی ارائه خواهد شد.

وی با اشاره به اینکه موضوع تحول مبنایی در علوم انسانی، و شکل گیری و تکامل علوم انسانیِ اسلامی، یکی از اهداف جدی انقلاب و نظام جمهوری اسلامی به شمار می‌آید، گفت: گرچه طی سال‌های گذشته، بخش مهمی از مدیران نظام آن طور که سزاوار بوده است، نه درک صحیح و عمیقی از این موضوع فوق مهم داشته‌اند، و نه به طریق اولی به این مسأله کلیدی اهتمام جدی ورزیده‌اند، لکن دستیابی به علوم انسانیِ اسلامیِ قوی و تحول آفرین، همواره دغدغه اصلی شمار کثیری از روشنفکران متدین و انقلابی در حوزه و دانشگاه بوده است؛ چنانکه باید گفت، این کنگره بزرگ و انواع فعالیت‌های اقماری آن، محصول همین دغدغه به شمار می‌رود.

حجت الاسلام والمسلمین غلامی ادامه داد: اهداف الهیِ انقلاب و نظام اسلامی و در رأس این اهداف، خروج از اسارت و بردگیِ نظام سلطه، و پیشرفت همه جانبه و جهشی ایران عزیز، و در گام بعد، رسیدن به تمدن نوین اسلامی که امروز جزء آرمان‌های دست یافتنی ملت‌های مسلمان به حساب می‌آید، بدون بهره‌مندی از علوم انسانیِ اسلامی تکامل یافته، یعنی مغزافزار کارآمد مدیریت جامعه اسلامی، محقق شدنی نیست و جای تعجب است که عده‌ای از سر کم آگاهی، دست یابی به الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت را خارج از مسیر علوم انسانیِ اسلامی، و یا رسیدن به تمدن نوین اسلامی را، بدون توجه به لازمه اصلی آن، یعنی علوم انسانیِ اسلامی جستجو می‌کنند.

رئیس شورای سیاستگذاری کنگره بین المللی علوم انسانیِ اسلامی خاطرنشان کرد: باید توجه داشت، تا زمانیکه علوم انسانیِ سکولار و غربی از دانشگاه‌ها و محیط‌های علمی ایران و همچنین دنیای اسلام اخراج نگردد و برنامه وسیع و خزنده نفوذ و سلطه‌گری قدرت‌های استکباری بر کشورهای اسلامی، از طریق علوم انسانیِ سکولار خنثی نشود، صحبت کردن از پیشرفت حقیقی یا تمدن نوین اسلامی، شعاری بیش نیست.

وی در ادامه تصریح کرد: نباید از نظر دور داشت که علوم انسانیِ غربی با مسدودسازی باب آزاداندیشی، ایجاد انحصار در منابع معرفت‌شناختی و تراشیدن و نصب انواع بت‌ها، و مجبور کردن علماء و مدیران به سجده کردن در برابر این بت‌ها، امکان دیدن واقعیت‌های انسانی و اجتماعی را از جامعه علمی ما و کشورهای اسلامی سلب کرده و بین تولیدات علمی و حقیقت، فرسنگ‌ها فاصله ایجاد کرده است.

حجت الاسلام والمسلمین غلامی با بیان این مطلب که علوم انسانیِ غربی در این ۳۷ سال، با ارائه توصیفات و تحلیل‌های سطحی و متوهمانه از مسائل انسانی و اجتماعی ایران و پیچیدن نسخه‌های غلط، کشور ما را بار‌ها از مسیر صحیح منحرف کرده، اظهار داشت: هم اکنون نیز تکیه کردن به این علوم انسانی، که ناکارآمدی خود را حتی در خود جوامع غربی و عالَم مدرن به وضوح به اثبات رسانده است، چیزی جز افتادن در مسیر شکست و ناکامی نیست.

وی افزود: ‌‌نهایت غلط فهمی است اگر کسانی تصور کنند، علوم انسانیِ اسلامی یعنی کنار زدن مزیت‌ها و نقاط قوت علوم متعارف در قلمروهای حقیقی آن. حقیقتاً چه کسی تاکنون علوم انسانیِ اسلامی را اینگونه تعریف کرده است؟ آیا اینگونه توصیف کردن علوم انسانیِ اسلامی به جز تخریب این علوم و تداوم بخشی به حیات مصنوعی علوم انسانی ِسکولار، هدف دیگری را نیز دنبال می‌کند؟ آیا بهتر نیست اصحاب علوم انسانیِ سکولار و اعضاء حلقه بسته روشنفکری سکولار در دانشگاه‌ها، یکبار هم شده به جای تخریب و تکفیر طرف مقابل، عالمانه افکار رقیب خود را به نظاره بنشینند؟

رئیس شورای سیاستگذاری کنگره بین‌المللی علوم انسانیِ اسلامی ادامه داد: علوم انسانیِ اسلامی در بستر آزاداندیشی به شکوفایی می‌رسد و فضاهای بسته و کلیشه‌های شبه علمی که جریان روشنفکری سکولار با نگاهی کاملاً ایدئولوژیک در بوجود آوردن آن نقشی اساسی دارد، تنفس علوم انسانیِ اسلامی را با سختی روبرو می‌کند. علوم انسانیِ اسلامی نمی‌خواهد خود را در قفس مدل‌های علمیِ تجربی که اغلب گرفتار پارادوکس قانون گراییِ به ظاهر علمی و نسبی گرایی معرفتی می‌باشند و طبعاً بُرد بسیار محدود و حتی کم بینایی آن‌ها برای کشف واقعیت و رساندن انسان و جامعه انسانی به گوهر حقیقت بر کسی پوشیده نیست، زندانی کند؛ و لذا تمام تلاش آن، مصروف خلاص شدن از این شرایط سخت و غیرقابل تحمل است.

حجت الاسلام والمسلمین غلامی بیان کرد: از طرف دیگر، گرچه رشد خطی علم فی نفسه خوب است لکن اگر قرار بر تحمیل کلیشه‌های علمی به دانشگاه‌ها، آن هم در عرصه علوم انسانی (نه علوم پایه، فنی، مهندسی و پزشکی) و بستن باب آزادی علمی در دانشگاه‌ها باشد، لاجرم باید با عنصر حقیقت جویی در دانشگاه‌ها خداحافظی کرد و به تبدیل دانشگاه به ماشین لوکس نظام سرمایه و سلطه، که در قرن‌های اخیر شاهد آن هستیم، کاملاً تن داد.

وی با تاکید بر اینکه اساساً علوم انسانیِ اسلامی قابل تحمیل به دانشگاه‌ها و محیط‌های علمی نیست، گفت: نه اینکه ما نخواهیم تحمیل کنیم، بلکه امکان تحمیل آن بر اساس ذات علوم انسانیِ اسلامی وجود ندارد. حرف اساسی در رواج علوم انسانیِ اسلامی، لزوم مجاهدت برای گشودن باب آزاداندیشی است.

رئیس شورای سیاست گذاری کنگره بین المللی علوم انسانیِ اسلامی اضافه کرد: اگر جریان روشنفکری سکولار که در این ۳۷ سال به رغم قرار گرفتن در موضع اقلیت، همواره دانشگاه‌های کشور در عرصه علوم انسانی را، علنی یا پنهانی در قبضه خود قرار داده است، دست از مواجهه مستبدانه با علم بردارد و حتی گوشه‌ای از باب آزاداندیشی را باز کند، علوم انسانیِ اسلامی به طور طبیعی در رگ‌های دانشگاه‌های کشور جاری شده و به سرعت رشد می‌کند. بنابراین، امروز مبارزه اصلی، نه برای قراردادن دستوری علوم انسانیِ اسلامی به جای علوم انسانیِ سکولار، بلکه برای گشوده شدن باب آزاداندیشی در دانشگاه هاست.

حجت الاسلام والمسلمین غلامی با بیان این مطلب که کنگره علوم انسانیِ اسلامی در این سال‌ها نقش خود را نه فقط به عنوان یک مراسم و یک حرکت گفتمان ساز، بلکه به عنوان یک طرز تفکر و مکتب علمی و اجتماعیِ روشن پیدا کرده است، گفت: لذا هم اکنون این کنگره آثار قابل توجهی را در مسیرسازی برای حرکت علمی و حتی تا حدی مدیریتی کشور داشته که مشاهده آن چندان هم دشوار نیست. در عین حال، کنگره علوم انسانیِ اسلامی دارای اقماری است که اهمیت هر یک از این اقمار اگر از این مراسم علمی دوسالانه بیشتر نباشد، کمتر نیست.

وی ادامه داد: سرمایه گذاری هدفمند برای ایجاد خط حمایت از جریان نظریه‌پردازی در عرصه علوم انسانیِ اسلامی در حوزه و دانشگاه که به لطف الهی با توفیقات فراوانی روبرو بوده است تنها یکی از این اقمار به شمار می‌آید. کتاب نظریه که امروز انشاء الله شاهد رونمایی آن خواهیم بود، کتابی است در عالیترین سطح علم و تحقیق برای ایجاد یک میدان رقابتی قوی بین پژوهشگران برجسته، و همچنین کتابی است برای هموار ساختن مسیر انتخاب و معرفی مداوم نظریه‌های بر‌تر در حوزه علوم انسانیِ اسلامی که انتشار آن خود شاهد توفیق اولیه کنگره در این عرصه است. همچنین ایجاد مرکز ایده‌پردازی و نوآوری به منظور شناسایی و جذب جوانان مستعد و نخبه در جوار مرکز رشد دانشگاه امام صادق (ع) که هرچند در بدو راه است و نهال آن محتاج رسیدگی است، لکن امیدهای زیادی را برای ایجاد خط شناسایی و پرورش نیروی انسانی نخبه بوجود آورده است.

حجت الاسلام والمسلمین غلامی با اشاره به اینکه امسال، مراسم اختتامیه کنگره نیز مانند دوره قبل با برگزاری آیین اعطاء دومین جایزه جهانی علوم انسانیِ اسلامی پیوند خورده است، عنوان کرد: بنا بر پیش بینی‌ای که شده است، انشاءالله سه شنبه یعنی ۱۲/۸/۹۴، به سه تن از نظریه پردازان برجسته علوم انسانیِ اسلامی جایزه جهانی علوم انسانیِ اسلامی اعطاء خواهد شد. علاوه بر این، در مراسم اختتامیه، افتخار داریم از مقام عالیِ علمی و مدیریتی مرحوم حضرت آیت الله محمدرضا مهدوی کنی رحمه الله علیه نیز خصوصاً به خاطر بنیانگذاری دانشگاه امام صادق (ع) به عنوان نخستین دانشگاه علوم انسانیِ اسلامی در ایران قدردانی کنیم.

وی در پایان با تاکید بر اینکه کنگره بین المللی علوم انسانیِ اسلامی یک حرکت جوشنده از متن حوزه و دانشگاه، و برخاسته از جریان روشنفکری انقلاب اسلامی است و به هیچ کس و هیچ مجموعه خاصی تعلق ندارد، اظهار داشت: این کنگره یک فعالیت مشارکتی با حضور نزدیک به ۳۰ مرکز علمی و تحقیقاتی است که با اراده قوی، هم فکری، هم افزایی و از همه مهم‌تر، به میدان آوردن امکانات علمی چه در کارهای فراوان پژوهشی و آموزشی که خود رأساً بدان اشتغال دارند و با وجود افتادن سایه تنگناهای مالی بر روی آن‌ها، امیدهای زیادی به آن کار‌ها بسته شده، و چه در این حرکت تعاملی خاص، به رسالت الهی‌شان در جهت اعتلای کلمه الله می‌پردازند و بابت این فعالیت‌ها هیچ چشم داشتی جز رضایت حضرت ولی الله الاعظم ارواحنا فداه و نایب بر حق ایشان حفظه الله تعالی ندارند.