تجارت آزاد، اکسیر صلح و رفاه / کشورهای منطقه، شرکت سرمایه‌گذاری مشترک تاسیس کنند
ایران و عراق و همچنین سایر کشورهای منطقه می‌توانند با توسل به الگوهایی همچون "نفتا" و "جامعه زغال سنگ و فولاد اروپا" به سوی همگرایی، صلح و رفاه مادی ملت‌های منطقه خاورمیانه گام بردارند.
سه موافقتنامه همکاری‌های گمرگی، مالیاتی و سرمایه‌گذاری متقابل با حضور طیب نیا، وزیر اقتصاد کشورمان و هوشیار زیباری، وزیر دارایی عراق به امضا رسید. طیب‌نیا پس از مذاکره با همتای عراقی خود با بیان این که حجم مبادلات اقتصادی ایران و عراق با احتساب ترانزیت و توریسم حدود 12 میلیارد دلار است گفت: به سادگی می‌شود این رقم را به 20 میلیارد دلار رساند و در آینده نزدیک به این هدف خواهیم رسید. هوشیار زیباری نیز طی سخنانی با تبریک به دولت و ملت ایران به خاطر موفقیت در مذاکرات هسته‌ای، توافق حاصله را معقول، مفید و به نفع ایران و کشورهای منطقه ارزیابی کرد.
موافقتنامه‌های تجاری، گامی به سوی تجارت آزاد
موافقتنامه‌های امضا شده روز گذشته میان ایران و عراق شامل "اجتناب از اخذ مالیات مضاعف" ، "همکاری‌های گمرگی" و "تشویق و حمایت از سرمایه‌گذاری متقابل" است. موارد فوق می‌تواند به گسترش همکاری‌های اقتصادی دوجانبه بدل شود. اما نزدیکی‌های سیاسی، فرهنگی و اجتماعی ایران و عراق به گونه‌ای است که دو کشور می‌توانند با از میان بردن مزرهای اقتصادی به قراردادی برای تجارت آزاد دست پیدا کنند. در این خصوص پیمان نفتا، می تواند الگویی مناسب باشد. موافقتنامه نفتا ابتدا میان آمریکا و کانادا شکل گرفت و سپس مکزیک نیز به آن پیوست. طبق موافقتنامه نفتا تمام محدودیت‌های بازرگانی و سرمایه‌گذاری میان آمریکا، کانادا و مکزیک به تدریج از میان رفت و بسیاری از تعرفه‌های تجاری در چارچوب مفاد نفتا، میان این سه کشور حذف شد.
ایران و عراق نیز از بسیار جهات از پتانسیل‌های تبدیل شدن به منطقه‌ای آزاد اقتصادی برخوردار هستند. تداوم این امر و پیوستن سایر کشورهای منطقه می‌تواند به گسترش همگرایی منطقه‌ای و تضمین صلح و امنیت یاری برساند.
نگاه به تجربه اروپا نیز شایان توجه است. از آنجا که در طول تاریخ اختلافات نژادی و مذهبی میان اروپاییان به نبردها و اشغال نظامی سرزمین‌های یکدیگر منتهی می شد ، پس از جنگ جهانی دوم تصمیم برای از بین بردن احتمال جنگی دیگر به انگیزه‌ای برای همگرایی و تشکیل اتحادیه‌ای میان کشورهای اروپایی بدل شد. اما جالب اینجا است که این احساس و انگیزه در ابتدا نه از طریق تاسیس یک نهاد سیاسی بلکه با ایجاد "جامعه ذغال سنگ و فولاد" توسط آلمان غربی ، فرانسه ، ایتالیا ، هلند ، بلژیک و لوکزامبورگ و از طریق معاهده پاریس (1951) بروز و تجلی پیدا کرد.
پس از تجربه جامعه ذغال سنگ و فولاد ، "جامعه اقتصادی اروپا" در سال 1957 با توافق نامه رم بین همان شش کشور تشکیل دهنده جامعه ذغال سنگ و فولاد ، ایجاد شد که به "بازار مشترک" موسوم گردید. جامعه اقتصادی اروپا در واقع منشاء اتحادیه اروپا است. به تدریج سایر کشورهای اروپایی نیز به جامعه اقتصادی اروپا پیوستند. پس از آن به مرور جامعه اقتصادی اروپا متحول شد و از یک سازمان تجاری به نهادی سیاسی ، اقتصادی مبدل گشت که با عملکردش صلح ، همگرایی ، رفاه و پیشرفت را در منطقه ای که همواره در آتش نبردهای مذهبی و نژادی می سوخت ، تضمین نمود.
ایران و عراق و همچنین سایر کشورهای منطقه می‌توانند با توسل به الگوهایی همچون "نفتا" و "جامعه زغال سنگ و فولاد اروپا" به سوی همگرایی، صلح و رفاه مادی ملت‌های منطقه خاورمیانه گام بردارند.
پیوندهای اقتصادی چنان ملت ها را به هم نزدیک می سازد و منافع اقتصادی چنان ایدئولوگ ها را پراگماتیک می سازد که جنگ‌های مذهبی و مکتبی و نژادی را در چشم همگان به نبردی برای هیچ و پوچ مبدل می کند. برای ایجاد صلحی ساختاری و پایدار در خاورمیانه می باید پیش از یک توافقنامه سیاسی صلح ، برای تشکیل یک بازار مشترک و آزاد کوشید. بازاری که محصول یک معاهده فراگیر تجاری باشد. حضور ایران نیز در چنین بازاری در کنار ارزش‌های صلح‌جویانه ، با توجه به ابزارها و پتانسیل‌های منطقه‌ای ایران ، قطعا گامی در جهت منافع ملی و به سود ظرفیت‌های تولیدی و تجاری کشور می باشد.
ایران و عراق به دلایل عدیده سیاسی، اجتماعی، تاریخی و اقتصادی می‌توانند پیشگام این مسیر باشند.
مواردی همچون "اجتناب از اخذ مالیات مضاعف" ، "همکاری‌های گمرگی" و "تشویق و حمایت از سرمایه‌گذاری متقابل" می‌تواند گام نخستین در این مسیر باشد.
بهمن آرمان: ایران و کشورهای منطقه شرکت سرمایه‌گذاری مشترک تاسیس کنند
بهمن آرمان، اقتصاددان در گفتگو با ایلنا در این خصوص پیشنهاد جالب توجهی دارد. وی معتقد است: اگر ایران و عراق و همین طور کشورهای جنوب خلیج فارس با سرمایه‌گذاری مشترک، یک شرکت سرمایه‌گذاری بزرگ تاسیس کنند می‌تواند کارآیی بیشتری داشته باشد. تحقق چنین ایده‌ای برای ما بسیار با اهمیت است. من تاسیس یک شرکت سرمایه‌گذاری مشترک را بسیار مناسب می دانم زیرا امر باعث می‌شود محدودیت‌های بازار کشورهای منطقه نیز مرتفع شود. از سوی دیگر بازار سرمایه و بورس کشورهای جنوب خلیج فارس دارای ارتباط مسقیم با بورس اوراق بهادار جهانی هستند که از طریق این شرکت سرمایه‌گذاری مشترک در کنار نزدیکی با کشورهای منطقه، ما نیز می‌توانیم با بورس‌های معتبر جهانی پیوند داشته باشیم. بورس کشورهای جنوب خلیج فارس برعکس بورس ایران، بسیار پویا هستند. بورس ابوظبی، قطر و عربستان در محاسبات جهانی گنجانده می‌شوند. بورس تهران بورس مناسبی نیست زیرا عملا قئاعد بین‌المللی بر آن حاکم نیست. حجم بورس عربستان حدود 500 میلیارد دلار است. در حالی که بورس ایران در حدود 80 الی 90 میلیارد دلار است. از این رو تاسیس یک شرکت مشترک سرمایه‌گذاری بزرگ، ایده اجرایی مناسب‌تری است.
گزارش: مهدی الیاسی ، محمد نوحی