نسخه تعزیه‌ای متعلق به دوران صفویه رونمایی می‌شود
شورای سیاستگذاری هفدهمین جشنواره نمایش‌های آیینی سنتی با برگزاری نشست رسانه‌ای درباره جزئیات برگزاری این رویداد توضیحاتی ارائه و بر ضرورت دایر شدن رشته تحصیلی نمایش‌های آیینی سنتی تاکید کردند.
به گزارش خبرنگار ایلنا، داوود فتحعلی بیگی (دبیر هفدهمین جشنواره نمایش های آیینی سنتی) در این نشست که اداره آن برعهده پیمان شیخی بود، اظهار کرد: در جشنواره پیش رو گروه‌هایی پذیرفته شدند و عده‌ای هم امکان شرکت در جشنواره را به دست نیاوردند. به این دلیل که ارتباط آنها با سرچشمه‌ها قطع بود و دسترسی چندانی نداشتند. به این معنا که سالنی وجود ندارد تا اگر کسی خواست با این شیوه آشنا شود و آموزش ببیند راهی داشته باشد.
داوود فتحعلی‌بیگی: زمان راه‌اندازی رشته تحصیلی نمایش آیینی سنتی است
او افزود: برطرف کردن خلاء مکان دائمی برای اجرای آثار نمایشی آیینی وسنتی یک هشدار جدی است که همه باید به آن توجه کنند و مراقب این میراث معنوی باشند. وقتی می‌گوییم میراث یعنی آنچه از پدران به یادگار مانده و متعلق به یک ملت است بنابراین همه وظیفه دارند از این میراث نگهداری کنند و زمینه آموزش آن را فراهم آورند.
این پیشکسوت نمایش‌های آیین‌سنتی با طرح این پرسش که آیا وقت آن نشده به بحث آموزش توجه بیشتری داشته باشیم؛ اظهار کرد: راه‌اندازی یک مدرسه اختصاصی یا رشته تحصیلی نمایش‌های آیینی سنتی زیر نظر آموزش عالی کشور یک ضرورت است. ما در شرایطی قرار داریم که پیشکسوت‌های این عرصه هر روز از دست می‌روند و جایگزینی برای آنها نداریم. ما در حالی به سراغ برگزاری دوره هفدهم می‌رویم که در این مدت چند تن از عزیزان این عرصه همچون احمد علامه‌دهر که در زمینه سیاه‌بازی دردانه بود؛ چندی قبل از بین ما رفتند.
این هنرمند بیان کرد: امیدوارم سازمان میراث فرهنگی رشته نمایش‌های آیین سنتی را در دانشکده خود دایر کند و وزارت علوم هوشیارانه با این موضوع مواجه شود.
دبیر هفدهمین جشنواره نمایش های آیینی سنتی همچنین به افزایش استقبال از این رویداد اشاره کرد و گفت: در سال‌های نخست افراد معدودی نسبت به مشارکت در جشنواره توجه داشتند و مثلا از بین گروه‌های شبیه‌خوانی فقط آقای هاشم فیاض در جشنواره شرکت می کرد و دوستان دانشگاهی اصولا از مشارکت اکراه داشتند؛ اما این روند تغییر کرده است.
او افزود: باید حواس‌مان باشد این راه که به سرچشمه‌ها می‌رسد؛ گم نشود. این راه باید توسط اساتید روشن شود که جز تدریس در دانشگاه میسر نیست.
حمیدرضا اردلان: کشور بدون آیین، معرفت حیات اجتماعی را از دست می‌دهد
حمیدرضا اردلان (دبیر بخش سمینار جشنواره نمایش‌های آیینی سنتی) با ارائه گزارشی توضیح داد: در حالی به پنجمین دوره برگزاری بخش سمینار رسیدیم که شاهد افزایش مقالات و فعالیت‌های پژوهشی هستیم. ما در این دوره 30 سخنرانی خواهیم داشت که 10 سخنرانی توسط پژوهشگران میهمان خارجی انجام می‌شود.
او با معرفی تعدادی از پژوهشگران خارجی حاضر در جشنواره ادامه داد: میهمانانی از کشورهای هند، بلژیک، آلمان، اتریش، اندونزی، فنلاند، لهستان و افغانستان در این دوره به ارائه مقاله‌ها و سخنرانی درباره آیین‌ها می‌پردازند. تعدادی از این افراد نظریه‌هایی درباره نسبت آیین‌های کهن و کاربردهای آن در جهان معاصر مطرح میکنند.
دبیر بخش سمینار جشنواره خاطرنشان کرد: انیستیو گرتوفسکی یکی از میهمانان حاضر در این بخش است که کارگاه‌های آموزشی با موضوع «بدن انسان به مثابه یک درام برانگیخته» در تهران و منطقه آزاد اروند برگزار میکنند. ناشنوایی گوش انسان در دوران معاصر یکی دیگر از موضوعاتی است که توسط مدرس اتریشی ارائه می‌شود. بررسی رابطه سینمای بالیوود و کارکرد آیین‌ها در این سینما یکی دیگر از مواردی است که مطرح می‌شود.
اردلان؛ بخش مقالات سمینار را بسیار حائز اهمیت توصیف کرد و گفت: امسال 10 مقاله علمی در جشنواره ارائه می‌شود که جای خوشحالی دارد. چراکه در دوره‌های ابتدایی به سختی شاهد ارائه دو یا سه مقاله با محوریت نمایش آیینی سنتی توسط پژوهشگران بودیم. امید سهرابی یکی از پژوهشگران جوان است که طی جستجوهای خود به عروسکی کهن برخورده است که در جیرفت کشف شده و این مقاله تاریخ تئاتر عروسکی ایران را به صدها سال قبل بازمی‌گرداند.
او افزود: کارگاه‌هایی به مناطق محروم مانده مانند آبادان و خرمشهر می‌روند که شش کارگاه از بهترین کارگاه‌های آموزشی را شامل می‌شود.
دبیر بخش سمینار هفدهمین جشنواره نمایش های آیینی سنتی خاطرنشان کرد: جامعه‌ای که آیین ندارد معرفت حیات اجتماعی خود را از دست می‌دهد. به این ترتیب که نمی‌تواند شادی‌ها و اندوه‌‌هایش را با هم قسمت کند. همین عامل موجب افزایش جرم، جنایت در کشور خواهد شد. دست درازی به اموال عمومی در رقم‌های نجومی به دلیل اضمحلال آیین‌های جمعی صورت می‌گیرد و ما باید با بها دادن به این سنت‌ها از چنین روندی جلوگیری کنیم.
ناصربخت: جشنواره در مسیر برگزاری ملی گام برمی‌دارد
محمدحسین ناصربخت با اشاره به جوان شدن نسل شرکت‌کنندگان در جشنواره گفت: طی سالیان اخیر جوانان حضور فعال‌تری در این رویداد داشتند و امسال استقبال بیشتری صورت گرفته است. این جریان به مفهومی که ما سال‌ها به دنبال آن بودیم کمک زیادی می‌کند و تئاتر ملی در این دوره جلوه دارد. گروه‌ها با الهام از نمایش‌های آیینی آثاری به صحنه بردند که با جریان روز تطابق دارد.
او با تاکید بر اینکه رویکرد پژوهشی در تمامی بخش‌های جشنواره دیده می‌شود؛ ادامه داد: جشنواره نمایش‌های آیینی سنتی در این هفده دوره امکانی فراهم آورده آیین‌های فراموش شده استان های سراسر کشور بازیابی شوند و نکته جالب این است که در مجموع 1070 هنرمند از سراسر کشور در برگزاری این دوره مشارکت کردند.
ناصربخت با بیان اینکه امسال جشنواره هر چه بیشتر به سمت ملی شدن حرکت کرده است؛ اظهار کرد: برگزاری جشنواره در سطح ملی یکی از آرزوهای ما بود که در این دوره گام مهمی در این جهت برداشتیم. چراکه به معنای واقعی علاقه داشتیم شور و شادی برگزاری این رویداد در سراسر کشور برپا شود و خوشبختانه شهر کاشان امسال از روز ششم به ما اضافه می‌شود و شهرهای آبادان و خرمشهر نیز در این دوره مشارکت میکنند.
این پژوهشگر همچنین به یکی از ویژگی‌های دوره هفدهم جشنواره آیینی سنتی اشاره کرد و گفت: دربخش انتشارات بسیار فعال عمل شده و تعدادی کتاب پژوهشی در اختیار علاقه‌مندان قرار می‌گیرد. همچنین چند سند تاریخی برای اولین بار رونمایی خواهد شد که تاریخ نمایش‌های ایرانی را تغییر می‌هد ازجمله تعزیه‌ای که متن آن در دفتر سیزدهم تعزیه ما منتشر شده که به سال 1135 هجری قمری بازمی‌گردد. رونمایی از این سند اثبات فرضیه اجرای تعزیه در دوران صفوی است که حتی جشنواره هفدهم را به نوعی تاریخی می‌کند.
پیمان شریعتی: ابتدا باید یک رویداد ملی موفق برگزار کنیم
پیمان شریعتی (دبیر اجرایی جشنواره آیینی سنتی) با بیان اینکه یکی از متنوع‌ترین جشنواره‌های مرکز هنرهای نمایشی برگزار می‌شود؛ اظهار کرد: مجموعه اداره کل هنرهای نمایشی از برگزاری این رویداد لذت می‌برند چون وقتی شما با آمار 68 درصدی مشارکت استان‌ها مواجه هستید لذت زیادی می‌برید. به قطع می‌گویم این جشنواره نه تنها نحیف‌تر نشده بلکه نسبت به ادوار گذشته از بخش‌های متنوع‌تری تشکیل می‌شود.
او افزود: در دوره‌های قبل حسرت حضور جریان دانشگاهی را داشتیم اما در این دوره با نسلی از گروه‌های تئاتری مواجه هستیم که در زمینه تئاتر آیینی سنتی پایان نامه دارد و تنوع آثار ارائه شده در این بخش به حدی بود که ضرورت ایجاد بخش مرور تئاتر دانشگاهی را ایجاب می‌کرد که اتفاقی امیدبخش است.
شریعتی همچنین از آماده‌سازی بسته آموزش نقالی خبر داد و گفت: این بسته آموزشی در حال تدوین است که به همت کانون نمایش‌های آیینی و اداره کل هنرهای نمایشی جمع‌آوری شده و شامل اجرای نقالان بزرگ کشور می‌شود. این بسته برای حفظ و آموزش نقالی اهمیت بسیار زیادی دارد که قطعا برای گسترش به استان‌های سراسر این کشور ارسال خواهد شد.
دبیر اجرایی جشنواره آیینی سنتی همچنین درباره حذف عنوان بین‌المللی از این رویداد توضیح داد: ما همواره با برگزاری جشنواره های متعددی رو به رو هستیم که عنوان بین‌المللی را یدک می‌کشند اما جدول آنها از حضور گروه‌های درجه یک خالی است. بر همین اساس شورای سیاستگذاری جشنواره به این نتیجه رسید که ما ابتدا باید بتوانیم یک رویداد ملی موفق داشته باشیم و سپس گام‌هایی برای بین‌المللی شدن برداریم.
او افزود: امسال دو اثر میهمان خارجی داریم که برای حضور در سمینار دعوت شده اند اما در کنار آن اجرای پژوهشی خواهند داشت. یکی از این گروه‌های معتبر کشور اندونزی به اجرای نمایشی سنتی خواهد پرداخت که تماشای آن را به تمام علاقه‌مندان توصیه می‌کنم.
شریعتی همچنین درباره اجرای عمومی آثار راه‌یافته به جشنواره توضیح داد و گفت: اینکه تصور کنیم تماشاخانه سنگلج تنها محل اجرای چنین نمایش‌هایی است یک تصور غلط به نظر می‌رسد و ما از همکاری تمامی سالن‌های نمایشی استقبال می‌کنیم. در دوره جدید تصمیم این است که آثار تولیدی استان‌ها با حمایت اداره کل هنرهای نمایشی بلافاصله پس از اتمام جشنواره در شهرهای خود اجرای عمومی دریافت کنند. همچنین گروه‌های تهرانی از همین حالا در نوبت اجرا هستند که آنها نیز مورد حمایت اداره کل هنرهای نمایشی خواهند بود.
مسئولان برگزاری هفدهمین جشنواره نمایش‌های آیینی سنتی در ادامه این نشست به پرسش‌های خبرنگاران حاضر پاسخ گفتند.
جشنواره از دست‌آوردهای خود حمایت می‌کند
محمدحسین ناصربخت، در پاسخ به سوال خبرنگار ایلنا مبنی بر شائبه‌های ایجاد شده درباره سفارش و حمایت ویژه مسئولان برگزاری از بعضی هنرمندان و گروه‌های خاص توضیح داد: ما این نکته را شفاف اعلام می‌کنیم که گروه‌ها و هنرمندانی که خودمان پرورش دادیم را به راحتی رها نمی‌کنیم و قطعا مورد حمایت جشنواره هستند.
او افزود: نباید این رویکرد را یک نوع رانت تلقی کرد چون حمایت جشنواره از دستاوردهایش محسوب می‌شود. این هنرمندان به‌ویژه در شرایط سخت تئاتر کشور و فقدان امکانات لازم نباید به حال خود رها شوند.
عضو شورای سیاستگذاری جشنواره نمایش‌های آیینی سنتی تصریح کرد: اما نباید فراموش کنیم حتی اگر دبیر جشنواره هم از اختیارات خود برای معرفی گروهی استفاده کند، بازبین‌ها و داوران مستقل عمل میکنند و اغماض در کار نیست.
مهدی شفیعی، مدیرکل هنرهای نمایشی، داوود فتحعلی‌بیگی، دبیر جشنواره، پیمان شریعتی، دبیر اجرایی جشنواره آیینی سنتی، محمد حسین ناصربخت، مهدی حاجیان، مدیر دبیرخانه جشنواره، کیوان نخعی، مدیر روابط عمومی اداره کل هنرهای نمایشی در این نشست حضور داشتند.