سهم بالای نمایشگاه در گردش مالی نشر حکایت از عدم توازن دارد

محمود آموزگار(دبیر اتحادیه‌ی ناشران و کتابفروشان) حضور پررنگ تشکل‌ها در اداره‌ی بیست و هفتمین نمایشگاه کتاب تهران را تجربه‌ای نو دانست و گفت: ما از تجربه‌ای که طی سالهای پیش به دست آوردیم دریافتیم که دولت و به خصوص وزارت ارشاد اسلامی به تنهایی نمی‌تواند بر مشکلات حوزه‌ی نشر فائق آید و نیاز است تشکل‌های خصوصی نشر به صحنه بیایند. از طرف دیگر تشکل‌های نشر با یک پراکندگی روبرو هستند و عدم توازن بر فعالیت‌ها‌ی نشر و تمرکز ۷۵ درصدی آن در تهران ازجمله دلائل این پراکندگی است و این کار را مشکل‌تر می‌کند. بنابراین به وزارت ارشاد پیشنهاد دادیم که از حضور تشکل‌ها در اداره‌ی نمایشگاه کتاب بیشتر استفاده شود و اعلام آمادگی کردیم که مدیریت واحد و یک پارچه‌ی نمایشگاه را برعهده بگیریم. پس از آن طی قراردادی حدود تکالیف و مسئولیت‌های تشکل‌ها در نمایشگاه مشخص شد.

وی دستاوردهای این مشارکت را بسیار مهم دانست و به خبرنگار ایلنا گفت: من فکر می‌کنم بزرگترین دستاورد این مسئله تمرین همکاری و همگرایی تشکل‌ها بود که بتوانند دور هم جمع شوند و با هم تبادل نظر کنند و هدف نهایی هم رسیدن به یک تشکل واحد سراسری نشر است تا بتواند یک بازوی قوی از سوی بخش خصوصی برای کمک به دولت برای رفع مشکلات نشر باشد. امسال تشکل‌ها در نشست‌ها نیز نقش فعالی داشتند و موضوعات مطرح شده مسائل جدیدی را مد نظر قرار دادند. این نشست‌ها مسلما بی‌تاثیر نیست. برای نمونه ضوابط نشر در سال ۸۹ تدوین شد با این حال کمتر کسی از مفاد آن اطلاع داشت اما امروز تقریبا همه با آن آشنایی نسبی دارند.

وی در ادامه درباره‌ی نقش تشکل‌ها در حل مشکلات ناشران گفت: ما قبل از نمایشگاه نامه‌ای به آقای شجاعی صائین نوشتیم و تقاضا کردیم مشکلات حوزه‌ی نشر بررسی شود و پس از آن به صورت مستمر جلساتی تشکیل شد و این مشکلات در این جلسات طرح و بررسی شدند. در ایام نمایشگاه هم نشست‌هایی برپا شد و این مشکلات و نتایج این جلسات با صاحبنظران مطرح شد که نتایج این رایزنی کلی در قالب یک متن منسجم به مرکز توسعه‌ی کتاب و کتاب خوانی اعلام خواهد شد.

آموزگار ضمن اشاره به مباحثمهمی مثل کپی رایت که در نشست‌های حاشیه‌ی نمایشگاه کتاب مطرح شدند، گفت: البته باید بگویم صرف صحبت کردن از یک موضوع اهمیت چندانی ندارد، بلکه رسیدن به یک نتیجه‌ی مطلوب مهم است. اما مطرح کردن این مشکلات دستاوردهای مهمی داشت و باعثشد یک گام به جلو برداریم و آسیب‌ها و فواید مسئله‌ای مثل کپی رایت را بهتر درک کنیم و به شناخت درستی از آنها دست یابیم.

وی افزود: با همه اینها نمی‌توان ادعا کرد که کار تشکل‌ها در نمایشگاه کتاب بدون نقص بود. حتما نواقصی وجود داشته که بیشتر هم در بخش نرم‌افزاری دیده می‌شد مثلا برخی از آیین‌نامه‌ها مر بوط به سال‌های قبل است و بازبینی و روزآمد شدنشان ضروری است و این مشکلاتی را پیش می‌آورد؛ اما مهم این است که ناشران می‌توانستند این نواقص را به راحتی با نمایندگان خودشان مطرح کنند. اتحادیه ناشران و کتابفروشان به هر حال مأمن وخانه ناشران خصوصی است و آنها جای دیگری ندارند تا مشکلاتشان را مطرح کنند.

وی در ادامه اضافه کرد: یکی از کارهایی که امسال برای کمک به دوستان ناشر بخش خصوصی انجام شد، تمایز قائل شدن بین اجاره‌بهای غرفه‌های بخش خصوصی از دولتی بود به این معنا که ناشران خصوصی اجاره بهای کمتری نسبت به ناشران دولتی پرداخت کردند. در روزهای پایانی هم ما موفق شدیم موافقت رییس نمایشگاه را برای تبلیغات داخل سالن بگیریم؛ اما زمان کم مانع از برنامه‌ریزی بهتر برای استفاده از این امکان بود و بخش خصوصی آنچنان که باید و شاید ازتبلیغ در فضای داخل سالنها بهره نبرد و این کار به نمایشگاه سال آینده موکول شد.

آموزگار در ادامه درباره نقاط ضعف نمایشگاه کتاب امسال گفت: درباره‌ی نقاط ضعف و قوت نمایشگاه کتاب اعتقاد داریم که باید نمایشگاه را به طور کلی سنجید. ما این نقاط ضعف و قوت را در شورای عالی برنامه ریزی مطرح کردیم و هدفمان در نمایشگاه بیست و هفتم بالا بردن کیفیت بود و نه صرفا پرداختن به کمیت. یکی از بخش‌های مهم که به مسئله کیفیت نمایشگاه کمک می‌کرد، دخالت تشکل‌های نشر در اداره‌ی نمایشگاه و برگذاری نشست‌های بسیار با موضوعاتی که از مشکلات جدی حوزه نشر حکایت می‌کرد و همچنین برپایی غرفه هایی برای تبادل رای.

وی درباره‌ی تاثیر نمایشگاه کتاب بر گردش مالی صنعت نشر گفت: نمایشگاه امسال نقش مهمی در گردش مالی حوزه‌ی نشر داشت تا جایی که طبق آمار ارائه شده حدود ۴۵ درصد از کل گردش مالی سالانه حوزه‌ی نشر در نمایشگاه کتاب انجام شد. که این آمار کمی نیست و البته حکایت از یک عدم توازن دارد زیرا ناشران و کتاب فروشان باید بتوانند در تمام طول سال گردش مالی مطلوبی داشته باشند و این نباید محدود به ده روز نمایشگاه کتاب شود. یکی از اقداماتی که می‌تواند در این زمینه راه را هموار کند، حل مشکل معافیت مالیاتی ناشران و کتابفروشان است. زیرا اگر این مشکل حل شود بخشی از بار فروشگاهی نمایشگاه به کتابفروشان منتقل می‌شود و نمایشگاه می‌تواند به کار اصلی اش بپردازد و ضمن عرضه و معرفی آثار جدید، فرصتی برای ملاقات و تبادل نظر نویسندگان و فرهیختگان و ناشران ومخاطبان فراهم کند و حقوق و مشکلات نشر در طی آن مطرح شود.

وی در ادامه درباره‌ی حل مشکل معافیت مالیاتی ناشران و کتابفروشان گفت: آیین نامه‌ی معافیت مالیاتی در مواردی مخالف آشکار متن قانون بود و برای حل این مشکل ما طی نامه‌ای که دیروز برای وزیر ارشاد ارسال کردیم، اصلاح ماده ۱۲ آئین نامه‌ی معافیت مالیاتی فعالیت‌های چهارگانه فرهنگی و هنری، انتشاراتی و مطبوعاتی را کتبا درخواست نمودیم که قرار است به زودی در هیات وزیران این آئین‌نامه اصلاح شود که به موجب آن تشخیص مصادیق مشاغل تحت شمول فعالیت ‌های چهارگانه(با توجه به اینکه شرط برخورداری فعالیت‌های مزبور از معافیت مجوز وزارت ارشاد است) به وزارت ارشاد محول گردد. همچنین یک تبصره نیز به این ماده اضافه کردیم که طی آن ارشاد می‌تواند وظیفه صدور مجوزها را به مراجع دیگر تفویض کند.

آموزگار در پایان درباره‌ی ناشران و کتابفروشی‌هایی که پیش از تصویب این آئین‌نامه متضرر شده‌اند؛ گفت: این آئین نامه اگر در هیات وزیران طرح و تصویب شود می‌تواند به پرونده ‌های بازی که از سالها پیش در این زمینه تشکیل شده و هنوز مختومه نشده اند نیز تسری یابد. تسری یافتن قانون کاربری فرهنگی مصوب شورای اسلامی شهر تهران به سایر مناطق کشور نیز ازجمله تصمیماتی است که در کنار اعمال معافیت مالیاتی، از هزینه ‌های تاسیس کتاب فروشی در سراسر کشور خواهد کاست.