رئیس مجلس شورای اسلامی:
به هر علمی نمیتوان پسوند اسلامی بودن داد
هدف ما باید این باشد که بگوییم میخواهیم براساس علوم انسانی اسلامی مانند جامعهشناسی یک نظام اجتماعی بر پایه اسلام بنا کنیم. نباید اینگونه تلقی شود که آوردن اسم اسلام در علوم به معنای خاتمه کار است.
ایلنا: علی لاریجانی(رئیس مجلس شورای اسلامی) معتقد است؛ هرچند تلاشهایی که برای ایجاد علوم انسانی اسلامی میشود؛ بسیار خوب است اما باید دقت کرد که به هر علمی نمیتوان پسوند اسلامی بودن داد.
به گزارش خبرنگار ایلنا، رئیس مجلس که در دومین همایش علوم انسانی اسلامی سخن میگفت، با اشاره به اهمیت علوم انسانی گفت: تحولات در علوم انسانی یک موضوع زمانی و شعاری نیست و باید آن را دائم بررسی کرد. زیرا مشکلترین بخش در علوم، علوم انسانی است.
وی ادامه داد: در علوم انسانی ما با مباحثی روبرو هستیم که دارای جوانب مختلفی و اختیارات بسیاری در حوزههای فردی و اجتماعی است و تفاوت عمدهای با علوم دیگر همچون ریاضی و فیزیک دارد. به طور مثال ما در علوم تربیتی رفتار انسان را بررسی میکنیم که کار بسیار مشکلی است و این سختی و مشکل در سایر علوم اجتماعی و انسانی وجود دارد.
وی ادامه داد: در بین این علوم به دلیل آنکه ارتباط با انسان دارد حتماً نقش جهانبینی را باید مدنظر داشت. زیرا نگاه فردی که جهان بینیاش انسان را اختصاصاً الهی میداند با نگاه فردی که جهانبینیاش انسان را فردی وحشی میداند متفاوت است. لذا باید در علوم انسانی یک تعقل و تأمل جدی درباره انسان وجود داشته باشد.
رئیس مجلس با اشاره به اینکه توجه به علوم انسانی در قرنهای مختلف و بخصوص از قرن ۱۷ میلادی به بعد بسیار جدی شده است، گفت: توجه علوم انسانی و دغدغه این علوم منحصر به ما نیست. اینکه برخی تصور کنند امروز اگر روی این علوم حساسیتی وجود دارد فقط منحصر به ماست درست نیست زیرا اهمیت علوم انسانی زیاد است و این حساسیت برای ما بیشتر است. به دلیل آنکه ما لفظ اسلامی را کنار علوم انسانی بکار میبریم.
لاریجانی تأکید کرد: البته نمیتوانیم پشت هر علمی اسم اسلامی را به کار ببریم زیرا زمانی که سخن از اسلامی شدن یک علم گفته میشود یعنی اینکه یک کمالی وارد آن علم میشود.
وی ادامه داد: نباید در بحثفراگیری علوم دچار افراط شویم و نباید اینگونه باشد که علوم روز را به دلیل آنکه به دنبال خود فرهنگ خاصی را تبلیغ میکنند؛ اخذ نکنیم بلکه باید با علوم جدید مواجه شویم و آن را اخذ کنیم زیرا ما در خلأ زندگی نمیکنیم و در یک جهان واقعی هستیم و سنت اسلامی نیز بر کسب علوم تأکید دارد.
لاریجانی با اشاره به تلاشهای ابن سینا در اسلامی کردن بعضی علوم گفت: ابن سینا به خوبی افکار یونانیان و بخصوص ارسطو را گرفت و بررسی کرد و هر چند امروز کتابهای وی براساس آثار ارسطو است اما عیناً سخنان ارسطو نیست بلکه ابن سینا آثار وی را به کمال رساند به همین دلیل در قرن ۱۷ و ۱۸ میلادی در اروپا نحله اوسینا بوجود آمد.
وی ادامه داد: ما باید در کسب علوم، علوم نافع را کسب کنیم و از کسب علوم لاینفک خودداری کنیم. هر چند باید همانگونه که شهید مطهری تأکید داشت از تقسیمبندی نادرست علوم به اسلامی و غیراسلامی پرهیز کنیم و به جای این تقسیمبندی و استفاده تنها از پسوندها محتوای کار را تقویت کنیم.
لاریجانی تأکید کرد: آوردن پسوند اسلامی در عنوان هر علمی باعثمیشود که تصور شود آن علم دارای یک کمالی شده است به همین دلیل فلاسفه ما در طول قرنها کمتر کلمه اسلامی را به دنبال فلسفه به کار میبردند. اینکه ما بگوییم ما جامعشناسی اسلامی داریم و مقصودمان این باشد که براساس این جامعهشناسی همه بخشهای جامعه را میتوانیم تحلیل و بیان کنیم؛ درست نیست.
وی ادامه داد: هدف ما باید این باشد که بگوییم میخواهیم براساس علوم انسانی اسلامی مانند جامعشناسی یک نظام اجتماعی بر پایه اسلام بنا کنیم و نباید اینگونه تلقی شود که آوردن اسم اسلام در علوم به معنای خاتمه کار است.
رئیس مجلس شورای اسلامی با اشاره به اهمیت توجه به فطریات و عدالت در موضوع علوم انسانی گفت: موضوع فطریات و سرشت انسان براساس سرشت الهی را باید در موضوع انسانی جدی تلقی کرد. از طرف دیگر عدالت را نیز باید محور قرار داد زیرا عدالت یعنی آنکه زمینه فعالیت و رشد امور فطری انسان محقق شود.
وی ادامه داد: برای توجه به این دو اصل ما ابتدا باید یک نظامسازی در جامعه بکنیم که کار سادهای نیست زیرا با این نظامسازی از کارهای سطحینگری جلوگیری میشود و همچنین باید به بحثهای تطبیقی توجه ویژهای بکنیم.
لاریجانی افزود: باید مباحثی که مطرح میشود به همراه زبان و روشهایی که بیان میشود در سیستمهای علمی دنیا جانمایی شود و در مجراهای بینالمللی قرار بگیرد تا نقادی شود و ما از هم نقدهای دیگران استفاده کنیم.
حجتالاسلام رضا غلامی(دبیر دومین همایش علوم انسانی اسلامی) نیز با اشاره به وضعیت علوم انسانی در دنیا گفت: امروز اگر در غرب جنبشهایی همچون جنبش وال استریت بوجود آمده یکی از دلایل اصلی آن وجود علوم انسانی سکولار است.
وی ادامه داد: با وجود روشنگریهایی که در سالهای اخیر از علوم انسانی اسلامی شده اما هنوز گروه زیادی با آن آشنا نیستند. علوم انسانی اسلامی یعنی علومی که به شناخت انسان و اسلام زیر چتر الهیات میپردازد اما به دنبال پایان دادن به روشهای تجربی علمی نیست.
غلامی با اشاره به اینکه دعوای علم و دین و عقل و دین که مخالفان بحثعلوم انسانی و اسلامی مطرح میکنند ساختگی است، افزود: آزاداندیشی مولود اسلام است و اسلام با تخریب سدهایی که جلوی فکر را بگیرند اندیشه را احیا کرده است.
وی ادامه داد: امروز متأسفانه تقلید از غرب به گونهای شده است که حتی گروهی تصور میکنند اگر کسی انگلیسی نداند نمیتواند جهانی فکر کند. روشنفکران غربی از تئوریهای غربی تابوهایی میسازند که هر فردی هرگونه نقدی با آنها را وارد کند به وی انگ بیسوادی میزند در حالی که جریان آزاداندیشی همواره بر مناظره برای روشن شدن ماهیت فکر تأکید دارد.
دبیر دومین همایش علوم انسانی اسلامی با اشاره به روند برگزاری این همایش گفت: در این کنگره بیش از ۳۰ دانشگاه مشارکت دارند و از سال قبل با تأسیس یک دبیرخانه دائمی به جمعآوری مقالات اقدام کرد. هماکنون ۴۰۴ مقاله به دبیرخانه رسیده است که ۱۷۶ مقاله برای چاپ و قرائت در کنگره انتخاب شده همچنین مقالات انتخاب شده از طرف وزارت علوم تأییدیه اثر علمی پژوهشی دریافت میکند.
وی ادامه داد: در مراسم اختتامیه جایزه جهانی علوم انسانی به سه نفر از برگزیدگان اهدا میشود.
دومین همایش علوم انسانی اسلامی که صبح امروز(۲۷ آبان) در سالن همایشهای صدا و سیما افتتاح شد، عصر فردا در قم با سخنرانی آیتالله جوادی آملی به پایان میرسد.