نشست هماندیشی با موضوع مکتب آزاداندیشی برگزار میشود
اولین نشست هماندیشی با موضوع مکتب آزاداندیشی، یکشنبه ۲۸ مهرماه ۹۲ از ساعت ۱۴ در سالن شیخ مرتضی انصاری دانشکده حقوق دانشگاه تهران برگزار خواهد شد.
ایلنا: نشست هماندیشی با موضوع مکتب آزاداندیشی، با حضور حجت الاسلام رضا غلامی، حجت الاسلام عبدالحسین خسروپناه، عطاء الله رفیعی آتانی، حجت الاسلام سید مهدی ساداتینژاد و فرشاد شریعت برگزار خواهد شد.
به گزارش ایلنا به نقل از ستاد خبری دومین کنگره بینالمللی علوم انسانی اسلامی، این نشست با همکاری مرکز پژوهشهای علوم انسانی اسلامی صدرا، نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاهها، دانشگاه بینالمللی امام خمینی(ره)، کانون اندیشه جوان و اندیشکده برهان، یکشنبه ۲۸ مهر ماه از ساعت ۱۴ در سالن شیخ مرتضی انصاری دانشکده حقوق دانشگاه تهران برگزار خواهد شد.
مشخص نبودن مرزهای حقوق اسلامی و اومانیستی دانش حقوق ما را تهدید میکند
معاون امور پژوهشی و آموزشی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با ضروری دانستن مطالعه تطبیقی در فلسفه و تاریخ حقوق در شرایط کنونی تاکید کرد: در بعضی موارد احساس میشود میان حقوق اسلامی و حقوق اومانیستی اختلاط به وجود آمده و مرزها روشن نیست، در نتیجه دانش حقوق در مرزها به خصوص مرزهای معرفتی با مشکل جدی رو به رو است.
محمود حکمت نیا گفت: پس از انقلاب؛ دانشگاهها توسعه یافته و نسبت به سی سال گذشته دچار تحول شگرف و رشد چشمگیری شده است و تعداد افرادی که در رشته حقوق و مقاطع گوناگون تربیت یافتهاند، در وضعیت مطلوبی قرار دارد؛ اما برای رسیدن به وضعیت مطلوب و انتظار و توقعی که در این راستا میرود، هنوز نقایص و خلاءهایی وجود دارد که یکی از آنها مطالعه پیرامون علم حقوق است؛ هنوز حقوق فلسفی، حقوق تاریخی و حقوق جامعهشناختی در کشور ما شکل نگرفته است و دروسی مانند فلسفه حقوق جایگاه چندانی در این میان ندارند. همچنین چون در دانش حقوق و ادبیات حقوق، مطالعات تطبیقی صورت نگرفته، مرزهای اسلامی از حقوق اومانیستی چندان روشن نیست. در این راستا در بعضی موارد احساس میشود میان این حقوق اسلامی و حقوق اومانیستی اختلاط به وجود آمده و مرزها روشن نیست، در نتیجه دانش حقوق در مرزها به خصوص مرزهای معرفتی با مشکل جدی رو به رو است.
این استاد دانشگاه افزود: بسیاری از نوشتههای حقوقی مبتنی بر نیازهای واقعی کشور نیست و بر فرض اینکه این نیازها شناخته شود، به دلیل اینکه مرزهای معرفتی به درستی شناخته نشده، پاسخی مبتنی بر معرفت اسلامی برای آن تبیین نمیشود. حقوق بخشی از علوم انسانی است که به دلیل نبود نظریههای اسلامی در پارهای از موارد، دچار سردرگمی است.
وی ادامه داد: بسیاری از نوشتههای حقوقی مبتنی بر نیازهای واقعی کشور نیست و بر فرض اینکه این نیازها شناخته شود، به دلیل اینکه مرزهای معرفتی به درستی شناخته نشده، پاسخی مبتنی بر معرفت اسلامی برای آن تبیین نمیشود. حقوق بخشی از علوم انسانی است که به دلیل نبود نظریههای اسلامی در پارهای از موارد، دچار سردرگمی است. بنابراین پیشنهاد میشود مبانی نظریه حقوقی مربوط به نظام حقوقی اسلام و فلسفه حقوق به منظور تشخیص درست نظام حقوقی اسلام مورد توجه قرار گرفته و با فرض شناخت مباحثمعرفتی، نیازهای علمی کشور شناسایی و در چارچوب اسلام پاسخ داده شود.
نویسنده مجموعه سه جلدی «نظام حقوق غرب» افزود: نظام حقوقی هر کشوری علاوه بر روابط دو شخص، روابط شخص با اموال، روابط شخص با دولت و روابط شخص با محیط اطراف در ارتباط با سایر کشورها هم معنا پیدا میکند؛ بنابراین مطالعات تطبیقی برای فهم مرزهای نظام حقوقی و تعامل میان افراد لازم است. چرا که دولتها نقش الزام کننده در پیاده سازی حقوق در جامعه دارند.
وی توجه عمیقتر و جدیتر به موضوعات میان رشتهای را عاملی مهم در تحول علم حقوق دانست و ادامه داد: در مباحثفلسفه حقوق باید بحثشده و به عنوان سرفصلهای اصلی یا مستقل در نظام آموزش عالی وارد شود. ما رشتههایی همچون حقوق تکفیری، جرمشناسی حقوق و… نداریم بنایراین تنوع بخشیدن به دروس حقوق در مقاطع مختلف تحصیلی میتواند در این زمینه موثر باشد.
حکمت نیا همچنین به بازنگری در شیوه نظام آموزش عالی کشور اشاره کرد و گفت: اگر ارائه دروس با توافق استاد و دانشگاه باشد، میتوان بحثهای جدید حقوق را در سرفصلها وارد کرد تا اگر استادی مطالعات تخصصی دارد، بتواند آنها را در واحدهای درسی وارد کند به گونهای که مدرسان دروس حقوقی نیز در آن شرکت داشته باشند. از سوی دیگر رشتههای فوق دکتری در زمینه تخصصی افزایش پیدا کرده و در حوزههای حقوق برخی مباحثفرارشتهای را طراحی کنیم.
وی افزود: حمایت از رسالهها در راستای برآورده کردن نیازهای واقعی کشور، ارتباط با دانشگاههای دیگر کشورها برای استفاده از ظرفیت حقوقی آنها، از جمله موارد دیگری است که در زمینه تحول علم حقوق میتواند موثر باشد.
این استاد دانشگاه تحول را بحثی اساسی دانست و بیان کرد: نباید انتظار داشت که تحول به آسانی صورت گیرد؛ در این راستا از شورای تخصصی تحول در علوم انسانی انتظار میرود بسترهای لازم را برای این تحول فراهم کند. به نظر من بحثبرای این اعضا روشن است و این افراد از تخصصهای مختلف و آراء و عقاید و نظرات گوناگونی برخوردار هستند.
وی تأکید کرد: نباید فراموش کرد دشواریهای خاصی در مسیر تحول علوم انسانی وجود دارد. بنابراین این شورا باید زمینه لازم در حوزه معرفت فراهم کند و ارتباط خود را با فعالان اندیشهای و بدنه حوزه و دانشگاه قویتر کرده و گزارشات علمیاش را به صورت روشن به جامعه علمی منتقل کند. همچنین شخصیتها و نهادهای علمی را درگیر کار کرده و نهضت علمی به راه اندازد؛ نهضت علمی زمانی اتفاق میافتد که جامعه علمی پای کار بیایند. بنابراینجامعه علمی ما به خصوص حوزه و دانشگاه جامعهای عاقل است که با تعامل و ارتباط با آنها میتوان پاسخ مثبت در راستای تحول علوم انسانی دریافت کرد.
وی؛ نقش نهادهای تشکیل شده پس از انقلاب را در کمک به پیشرفت علوم انسانی اسلامی مؤثر ارزیابی کرد و در رابطه با نقاط ضعف آنها گفت: ابزارها و شاخصههای علمی برای این نهادها به صورت دقیق طراحی نشده است تا برای پیشبرد معیار مشخصی داشته باشیم، هر چند ملاکهایی وجود دارد اما نگاه در آنها عمیق نیست. بایستی اطلاعات در این راستا به صورت دقیق جمع بندی شده و سپس سنجیده شود.
حکمت نیا تصریح کرد:. بنده با برخی از این نهادها ارتباط داشته و در مواردی مدیریت آنها را نیز بر عهده دارم. بنابراین اعتقاد دارم امروز دوگانگی میان حوزه و دانشگاه از بین رفته و همگان در پی ارائه مباحثاسلامی هستند. البته این حرکت و همکاری با قوت و ضعفهایی همراه است اما حوزه و دانشگاه سهم عالمانهای در زمینه تحول علوم انسانی داشته و توانستهاند نقش موثر و شایستهای را ایفا کنند. بنابراین پژوهشهای متعددی در این عرصه انجام شده که باید اطلاعات جامع و فراگیری که بتوان بر اساس آن پژوهشهایی بر پایه این یافتهها طراحی کرد، از آنها استخراج نمود.
وی ادامه داد: فضای علمی و ارائه مباحثعلمی را باید باز گذاشت نمیشود جامعه را بست؛ اما جریان نقد را هم جدی گرفت. گاهی افرادی هستند که صرفا ایده و پیشنهادی دارند، نباید آنها را محدود کرد و یا با دید تخصصی به انحصار کشید، بلکه باید پاسخها را علمی دریافت کرد، هر چند که ممکن است تخصص آنها مرتبط با موضوع پیشنهادی نباشد. این قبیل حضورها فضایی با نشاط و علمی را ایجاد میکند.
معاون امور پژوهشی و آموزشی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی برپایی کنگره بین المللی علوم انسانی اسلامی را در راستای تحول علوم انسانی تاثیرگذار ارزیابی کرد و گفت: این کنگره در سه مرحله فعالیت میکند که قابل تقدیر است. مرحله نخست پیش از برپایی و در صدد فضاسازی است که ارائه، پذیرش، نقد و بررسی و نقد مقالات یا در اختیار قرار دادن مصاحبه و گفتگو به رسانهها در زمینه شفاف سازی و آشنایی جامعه با اهداف کنگره میباشد؛ این جریان سازی است که جامعه علمی را درگیر یک نگاه و جریانی میکند که این اقدام بسیار مناسب و ارزشمند است؛ مرحله دوم برگزاری خودِ کنگره و گردهمایی برای اندیشمندانی است که مدتها ذهن آنها درگیر این مباحثبوده است. در این راستا این کنگره بین المللی در بسیاری از جریانهای علمی فضای گفتگو و تبادل نظر میان صاحب نظران را فراهم میکند.
مرحله سوم نیز فعالیتهای پس از برگزاری کنگره یعنی چاپ و انتشار مقالات ارائه شده در کنگره است که از آن استفاده حداکثری میتوان نمود. اما نباید فراموش کرد که هر حرکتی در آغاز با نقایص و کاستیهایی همراه است و باید انتقادات وارده را مد نظر قرار دهد تا در بهبود برگزاری نوبتهای بعدی، به کار گرفته شوند.
وی خاطرنشان کرد: باید سطح علمی کنگره بین المللی علوم انسانی اسلامی را بالاتر برده و چهرهها و پیشکسوتان علمی بیشتری را درگیر این کار کرد. همچنین گروههای دانشگاهی و حوزوی را به صورت معینتر وارد این جریان کرد.
صداو سیما علوم انسانی را به چالش میکشد
مسعود معینیپور گفت: برنامه «پگاه تحول» رویکرد اصلی خود را ترویج و تبیین ابعاد مختلف تفکر انقلاب اسلامی در حوزه علوم انسانی ذیل تأکیدات مقام معظم رهبری، قرار داده است.
مجری کارشناس برنامه تلویزیونی «پگاه تحوّل» در بیان اهداف این برنامه در سال ۹۱ گفت: شکل گیری «پگاه تحول» در سال ۹۱ با محوریت اولین کنگره بین المللی علوم انسانی اسلامی بود و براساس سلسله پژوهشهای میدانی و گفتوگوهای تفصیلی و تحلیلی با اساتید و صاحب نظران حوزه علوم انسانی شکل گرفت. به پیشنهاد مسئولین کنگره، برآیند این پژوهشها و مصاحبهها، منجر به تهیه و تولید برنامه «پگاه تحوّل ۱» شد.
معینیپور ادامه داد: این برنامه، در راستای اهداف برگزاری اولین دوره کنگره علوم انسانی، به تبیین ضرورتها و اقتضائات تحوّل علوم انسانی پرداخته و ابعاد امکان یا امتناع علوم انسانی اسلامی را بررسی کرد.
وی خاطرنشان کرد: برنامه «پگاه تحول۱» رویکرد اصلی خود را ترویج و تبیین ابعاد مختلف تفکر انقلاب اسلامی در حوزه علوم انسانی ذیل تأکیدات مقام معظم رهبری، قرار داده بود؛ این برنامه توانست در سال گذشته طی یک برنامه تحلیلی و چالشی ۱۷ قسمتی، با حضور متفکرین و صاحب نظران داخلی و اندیشمندان خارجی میهمان کنگره، به جنبههای مهمی از مباحثپیرامون علوم انسانی اسلامی بپردازد.
معینیپور درخصوص چگونگی پرداخت این برنامه تلویزیونی نسبت به مقوله علوم انسانی گفت: برای اولین بار، آراء و نظرات متفاوت و بعضا مخالف با رویکرد علوم انسانی اسلامی، توسط میهمانان خارجی در این برنامه طرح گردید و از آنتن سراسری سیمای جمهوری اسلامی ایران، به سمع و نظر مخاطبان این برنامه رسید. طبق تحقیقات انجام شده و بازخوردهایی که از برنامه سال قبل انجام گرفته است؛ «پگاه تحول» اولین برنامه جدی و مؤثر تلویزیونی در حوزه تحول علوم انسانی، به شمار میآید.
مجری و کارشناس برنامه تلویزیونی «پگاه تحول» درخصوص چگونگی سری جدید این برنامه تصریح کرد: در برنامه امسال، «پگاه تحول» وارد شاخههای مختلف علوم انسانی میشود و تولیدات و ظرفیتهای اسلام در حوزه علوم انسانی را مورد بحثو بررسی قرار میدهد.
معینیپور ادامه داد: از سوی دیگر، نگاهی آسیبشناسانه به وضعیت علوم انسانی در جامعه امروز و نقد نهادهای متولی سیاست گذاری و اجرا در حوزه فرهنگ و علوم انسانی، در دستور کار برنامه «پگاه تحوّل ۲» قرار گرفته است.
وی تأکید کرد: در ذیل این دو رویکرد اصلی، به ارائه گزارشاتی از ظرفیتهای موجود علوم انسانی در کشور، اقدامات صورت گرفته در راستای تحول علوم انسانی و حرکت به سمت علوم انسانی اسلامی پرداخته میشود.
معینیپور در خصوص ارتباط برنامه «پگاه تحول۲» با دومین کنگره بین المللی علوم انسانی اسلامی افزود: برنامه امسال همچون سال گذشته، با حمایتهای فراوان دبیرخانه کنگره تهیه و تولید گردیده است و تلاش شده تا با پرداختن به ابعاد و شاخههای متنوع علوم انسانی در کشور و بررسی ظرفیتهای دین اسلام در ارتباط با این موضوعات، زمینه سازی مناسبی برای برگزاری دومین دوره کنگره صورت گیرد.
وی ضمن اشاره به روند تولید برنامه «پگاه تحول ۲» گفت: روند پژوهش و تولید این برنامه، بیش از ۶ ماه بطول انجامید. در تنظیم مباحثو میهمانان این برنامه سعی شده تا اندیشمندان و منتقدین فضای علوم انسانی موجود در کشور به بیان نقطه نظرات کارشناسی خود بپردازند و فرصتی برای نقد و آسیبشناسی دستگاهها و نهادهای متولی در کشور فراهم شود.
معینیپور ادامه داد: ما بر آنیم تا در گام نخست بستری فراهم شود تا مخاطب با چارچوبهای اصلی مباحثتحول علوم انسانی آشنا شده و در مرحله بعد، فرصتی برای بیان آراء متفاوت و بعضا مخالف با رویکردهای علوم انسانی اسلامی، ایجاد شود.
وی درخصوص مخاطبین برنامه «پگاه تحول ۲» افزود: از نظر مخاطبشناسی، «پگاه تحول ۲» در دو سطح تهیه و تنظیم شده است؛ در سطح اول، مخاطب عام مدنظر بوده است و بدنبال جریان سازی در این بخش هستیم. لذا سعی میشود تا ضمن بیان ظرفیتهای علوم انسانی اسلامی و منابعی دینی برای زندگی روزمره مردم، به بیان و بررسی آفتهای علوم انسانی موجود[غربی] و آسیبهای آن برای فضای زندگی مردم، پرداخته شود. در سطح دوم مخاطبشناسی نیز، مخاطب دانشگاهی و فرهیخته مورد نظر برنامه است. یعنی افرادی که بطور جدّی و ریشهای، مباحثتحول علوم انسانی را پیگری مینمایند.
معینیپور در خصوص اهداف کلان این برنامه تأکید کرد: ترویج ضرورت تحول علوم انسانی و اشاعه فرهنگ تحول خواهی در فضای علوم انسانی، از اهداف کلان و مهم برنامه «پگاه تحول ۲» است.
وی ادامه داد: همچنین سعی شده است، اشارههایی به رویکردها و جریانهای فکری و فلسفی علوم انسانی اسلامی صورت گیرد.
معینیپور در آخر پیرامون موضوعات و مهمانان قسمتهای مختلف برنامه «پگاه تحوّل ۲» تصریح کرد: برنامه اول و دوم، به موضوع «موانع فرهنگی تحوّل علوم انسانی در کشور» با حضور حسن بنیانیان و محمدهادی همایون پرداخت که از صداو سیما پخش شد.
برنامه سوم تا پانزدهم به ترتیب با موضوع «نقش علوم انسانی در تمدن سازی» با حضور مصطفی جمالی و محمدهادی همایون، «تحول روش، چرا و چگونه؟» با حضور مصطفی تقوی و علیرضا پیروزمند، «آسیبشناسی آموزش و پرورش موجود در فرآیند تحول» با حضور علی ذوعلم و محمدمهدی اعتصامی، «ظرفیت حوزه در فرآیند تحول» با حضور دکتر علیدوست و محمود حکمت نیا، «آسیبشناسی حوزه در فرآیند تحول علوم انسانی» با حضور دکتر علیدوست و محمود حکمت نیا، «حقوق و تحول علوم انسانی» با حضور ناصر قربان نیا و محمود حکمت نیا، «آسیبشناسی وضعیت حقوق در علوم انسانی» با حضور ناصر قربان نیا و محمود حکمت نیا، «علوم سیاسی در فرآیند تحول» با حضور دکتر میراحمدی و دکتر خرمشاد، «علوم قرآنی در فرآیند تحول» با حضور حجت الاسلام بهجتپور و رضایی اصفهانی، «بانکداری اسلامی» با حضور حجت الاسلام موسویان، «سیاست در فرآیند تحول» با حضور دکتر میراحمدی و دکتر بهروزی لک و برنامههای شانزدهم و هفدهم نیز با موضوع «نقش و جایگاه مکتب آزاداندیشی در تحول علوم انسانی» با حضور حجت الاسلام غلامی ودکتر رفیعی آتانی، درساعت ۲۲:۱۵ از شبکه چهارم سیما پخش خواهدشد.
برنامه «پگاه تحول۲» ازشنبه ۲۰ مهرماه شروع شده و تا زمان برگزاری دومین کنگره بین المللی علوم انسانی اسلامی(۲۶و۲۷ آبان ماه) روزهای شنبه تا سه شنبه از شبکه چهارم سیما پخش خواهد شد.