دلایل عدم خواست ایران از نمایشگاه فرانکفورت برای مهمان ویژه شدن/ احتمال جابجایی زمان نمایشگاه کتاب تهران به‌دلیل انتخابات ریاست‌جمهوری
به گفته شهرام‌نیا با جدی‌تر شدن پیگیری و ساماندهی برای پیوستن ایران به قوانین کپی‌رایت و کنوانسیون برن؛ شرایط برای مهمان ویژه شدن ایران در نمایشگاه فرانکفورت مساعدتر شده است.
امیرمسعود شهرام‌نیا (مدیرعامل موسسه نمایشگاه‌های فرهنگی ایران) در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، درباره احتمال مهمان ویژه شدن ایران در نمایشگاه بین‌المللی کتاب فرانکفورت طی سال‌های آتی گفت: موضوع مهمان ویژه شدن برای نمایشگاه بین‌المللی کتاب فرانکفورت موضوعی است که قبلا هم در دیدار‌های حضوری که با نمایندگان این نمایشگاه در آلمان و تهران و حتی با شخص رئیس نمایشگاه بین‌المللی کتاب فرانکفورت، آقای یورگن باس در سال 2014 داشتیم، مطرح شده و رئیس نمایشگاه کتاب فرانکفورت هم از این موضوع بسیار استقبال و اعلام کرد که درخواست رسمی و کتبی از سوی ایران تحویل داده شود. منتها این مذاکرات تاکنون به دلیل نپیوستن ایران به کنوانسیون جهانی برن و قانون کپی‌رایت غیررسمی بوده و درخواستی برای مهمان ویژه شدن در نمایشگاه کتاب فرانکفورت ارائه نشده و معمول هم نیست که مهمان ویژه شدن با دعوت از سوی این نمایشگاه باشد بلکه باید کشورهای متقاضی خودشان درخواست داشته باشند تا توسط شورای تصمیم‌گیری برای مهمان ویژه مورد بررسی قرار بگیرد. معمولا هم به این صورت است که مثلاً در حال حاضر مهمان ویژه تا سه، چهار سال آینده مشخص است.
شهرام‌نیا ادامه داد: در آخرین دیدارهایی که با مسئولین نمایشگاه فرانکفورت داشتیم با توجه به احتمال روشن شدن مسئله پیوستن ایران به قانون کپی‌رایت و کنوانسیون برن و تلاش‌هایی که در این رابطه در حال انجام است؛ بار دیگر ابراز تمایل کردیم که ایران در سال‌های آینده به عنوان مهمان ویژه نمایشگاه فرانکفورت حضور داشته باشد. هرچند هنوز در ایران به یک جمع‌بندی نهایی در این باره نرسیده‌ایم تا درخواست‌مان به صورت کتبی در اختیار مسئولین نمایشگاه فرانکفورت قرار بگیرد.
او در پاسخ به چرایی عدم ارسال درخواست کتبی برای مهمان ویژه شدن در نمایشگاه فرانکفورت از سوی ایران نیز بیان کرد: دلیل این امر این است که برای حضور مناسب و قدرتمند در این نمایشگاه باید جدی‌تر به فعالیت در عرصه نشر جهانی فکر کنیم و برای آن برنامه‌ریزی داشته باشیم. اصولاً نمایشگاه کتاب فرانکفورت با سایر نمایشگاه‌های جهان متفاوت است و زمانی حضور ما به عنوان مهمان ویژه در این نمایشگاه مفید فایده خواهد بود که زیرساخت‌ها و بسترهای لازم فراهم شده باشد. کمااینکه نمونه‌های مشابه قبلی مثل ترکیه و اندونزی که در نمایشگاه کتاب فرانکفورت به عنوان مهمان ویژه حضور داشتند؛ برنامه‌ای طویل‌المدت برای جهانی شدن نشر خود اجرا کردند و با حضور در این نمایشگاه به صورت جدی‌تر آن را ادامه دادند. البته مواردی هم بوده که برخی کشورها صرفاً هزینه‌ای کردند و به عنوان مهمان ویژه به نمایشگاه کتاب فرانکفورت آمدند ولی مشخصاً نتوانستند حرکتی جدی در عرصه نشر خود به وجود آورند.
مدیرعامل موسسه نمایشگاه‌های فرهنگی ایران اضافه کرد: تصور می‌کنم ابتدا باید همین تلاش‌ها و گام‌هایی که برای جهانی شدن نشر ایران برداشته شده و مثلاً شاهد یک نظم‌بخشی و ساماندهی برای ترجمه آثار ایرانی به سایر زبان‌ها و طرح گرنت هستیم؛ به صورت مستمر ادامه پیدا کند. خوشبختانه با این اقدامات یک طرح مشخص و بودجه‌ای معین برای گرنت داریم و طرح حمایت از انتشار کتاب ایرانی به سایر زبان‌ها انسجام خیلی بهتری پیدا کرده است. همچنین در مورد کم و کیف حضور نیز می‌توان مدعی شد دو، سه سالی است که حرفه‌ای‌تر در این نمایشگاه ظاهر می‌شویم.
شهرام‌نیا سپس در ارزیابی حضور ایران در نمایشگاه بین‌المللی کتاب فرانکفورت طی چند سال اخیر یادآور شد: واقعیت این است که تا قبل از سال 2014 به اذعان مسئولان نمایشگاه فرانکفورت حضور ایران در این نمایشگاه آنقدرها حرفه‌ای نبود ولی در این سال‌ها به صورت حرفه‌ای‌تری نشر کشور را معرفی می‌کنیم. کم‌رنگ شدن حضور دولت و ارگان‌های مربوطه و اینکه خود ناشران و تشکل‌های نشر بسیاری از امور مثل انتخاب کتاب‌ها برای عرضه در نمایشگاه فرانکفورت را به عهده گرفتند و دیدارها و مذاکرات متعددی برای تبادل رایت و خرید و فروش رایت صورت می‌گیرد؛ بسیار نتایج خوبی برای ما داشته است.
وی افزود: علاوه بر این موضوع پیوستن به قانون کپی‌رایت و کنوانسیون برن به صورت جدی‌تر در ایران دنبال می‌شود و اخیراً هم لایحه‌ای در همین باره به مجلس ارائه شده است. با این تلاش‌ها می‌توان گفت زمینه برای حضور ایران به عنوان مهمان ویژه در نمایشگاه بین‌المللی کتاب فرانکفورت فراهم‌تر از گذشته خواهد شد و امکان دارد امسال نیز در دیدار احتمالی که با رئیس نمایشگاه فرانکفورت خواهیم داشت تقاضای مهمان ویژه شدن را مطرح کنیم. ولی طبیعتاً تصمیم نهایی منوط به بررسی همه جوانب و نظر مسئولان و مقامات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است.
مدیرعامل موسسه نمایشگاه‌های فرهنگی ایران همچنین در توضیح برنامه‌ها و قرار ملاقات‌های هیئت ایرانی در شصت‌وهشتمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب فرانکفورت و پیگیری خرید و فروش رایت کتاب‌های ایرانی گفت: در حوزه بخش تبادل و خرید و فروش رایت خوشبختانه هم خود ناشران و هم مسئولان تشکل‌های نشر برنامه گسترده‌ای مدنظر دارند و برنامه‌ریزی خوبی برای این قضیه کردند. موسسه نیز با توجه به تجربیاتی سال‌های گذشته فعالیت‌هایی را آغاز کرده و در مرحله مکاتبه و برنامه‌ریزی برای قرار ملاقات‌ها و مذاکرات هستیم. همچنین درنظر داریم با مسئولان نمایشگاه‌های معتبر خارجی و مقامات فرهنگی سایر کشورها گفت‌وگوها و مذاکرات خوبی داشته باشیم و در حوزه رایت نیز از تشکل‌های نشر خواسته‌ایم مذاکرات را پیگیری کنند. هرچند نپیوستن ایران به کنوانسیون جهانی برن و قانون کپی‌رایت تا حدودی دست ناشران ایرانی را برای خرید و فروش رایت بسته است و نمی‌توان از ناشران خارجی توقع داشت وقتی ما به این کنوانسیون و قوانین احترام نمی‌گذاریم آنها خریدار رایت کتاب‌های ما شوند.
شهرام‌نیا تاکید کرد: البته سال‌های گذشته نشان داده در همین شرایط نیز موفقیت‌های خوبی به دست آمده و مذاکراتی منجر به عقد قرارداد داشتیم و خیلی از ناشران ما نیز در این زمینه فعال هستند. مثلاً ناشرانی در حوزه کودک و نوجوان داشتیم که تا صد عنوان کتاب خود را از طریق فروش یا تبادل رایت در نمایشگاه فرانکفورت عرضه کردند. امسال نیز امیدواریم امکانات بیشتری در اختیار این عزیزان قرار بدهیم تا با دست پر از فرانکفورت بازگردند. مخصوصاً با اجرای طرح گرنت که برای اولین بار عرضه می‌شود عملاً یک نگاه حرفه‌ای و منسجم برای عرضه کتاب‌های ایرانی در بازارهای جهانی را شاهد هستیم که می‌تواند تاثیر واضحی در خرید و فروش رایت کتاب‌های ایرانی در نمایشگاه فرانکفورت داشته باشد.
مدیرعامل موسسه نمایشگاه‌های فرهنگی ایران در پایان درباره زمان برگزاری سی‌امین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران با توجه به انتخابات دوازدهمین دوره ریاست‌جمهوری در سال آینده گفت: تاریخ قطعی زمان برگزاری نمایشگاه سی‌ام هنوزبه تصویب نرسیده است. هر سال در اولین جلسات شورای سیاستگذاری تاریخ قطعی برگزاری نمایشگاه مشخص می‌شود و امسال با توجه به اینکه رویداد مهم دوازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهور را در اردیبهشت‌ماه شاهد هستیم این مسئله مدنظر خواهد بود و پیشنهاد موسسه این است که تاریخ نمایشگاه از ماه اردیبهشت خارج نشود ولی تصمیم نهایی بعد از نظر اعضای شورای سیاستگذاری به تصویب می‌رسد.