ابعاد پنهان توافق میان فتح و حماس/ سناریوهای اسرائیل پس از استقرار تشکیلات خودگردان

«حسن‌ هانی‌زاده» کارشناس مسائل بین‌الملل در تشریح ابعاد توافق میان حماس و تشکیلات خودگردان در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا اظهار کرد: در طول شش سال گذشته بعد از شکل‌گیری خیزش‌های عربی در کشورهای منطقه رهبران جنبش حماس موضع‌گیری‌های متفاوتی در مورد این جریانات بومی و مردمی اتخاذ کردند. آنها تصور داشتند که تمامی این خیزش‌ها توسط ایالت متحده برنامه‌ریزی شده تا بتواند برخی از جریان‌های اسلامی و سیاسیون مرتبط با آن مانند اخوان‌المسلمین را به قدرت برسانند. حماس بر این باور بود که پروژه اسلامیزه کردن منطقه از سوی غربی‌ها مطرح شده و قصد دارند از اخوان المسلمین در این راستا حمایت کنند.  حتی در برهه‌ای شاهد بودیم که جریان سیاسی از  به هم ریختگی در سوریه و همچنین فعالیت جریان‌های شورشی حمایت کرد و در ادامه آن تا حد زیادی وجهه بین‌المللی خود را از دست داد.

وی ادامه داد: پس از موضع‌گیری‌ها در خصوص جنگ سوریه و کلیت خیزش‌های عربی در منطقه، حماس دچار اختلاف با جریان‌هایی مانند جهاد اسلامی، حزب الله، جبهه خلق برای آزادی فلسطین به رهبری احمد جبرئیل و حتی بسیاری از حامیان خود شدند. از این منظر حماس از شش سال گذشته، سعی داشت برای خروج از انزوا از فاز نظامی بیرون آمده و وارد فاز سیاسی شود. تغییر رویکرد آن هم در چنین مقیاسی در گذشته توسط جنبش فتح انجام شده بود؛ به گونه‌ای که فتح از فاز نظامی و مبارزه وارد فرآیند سیاسی شد و در حالت فعلی چنین موضعی توسط حماس تکرار و تثبیت شده است.

عربستان از چند سال پیش حمایت‌های مالی خود از حماس را قطع کرد و مصر هم به دلیل اعمال فشار بر ایالات متحده تا حدی حمایت از حماس را تعدیل کرد. در اینجا بود که حماس سیگنال‌هایی از سوی تل‌آویو دریافت کرد که اگر همانند تشکیلات خودگردان مبارزه را کنار بگذارد می‌تواند وارد فرآیند سیاسی شود. از این جهت شاهد هستیم پس از کناره‌گیری «خالد مشعل» چراغ سبز از سوی «اسماعیل هنیه» رئیس دفتر سیاسی حماس به تشکیلات خودگردان داده شد و نهایتاً شاهد بودیم که توافق آشتی ملی چند روز اخیر به امضا رسید.

این تحلیلگر مسائل اعراب با اشاره به متن توافق میان فتح و حماس، گفت: علاوه بر بحث آشتی ملی که در متن توافق گنجانده شده است اداره گذرگاه‌های منتهی به غزه و خان یونس که در گذشته در اختیار حماس بود، به تشکیلات خودگردان سپرده شد و حتی اداره کلی غزه هم به این جریان منتقل شد. لذا باید توجه داشت که فرآیند دولت‌سازی حماس در سرزمین‌های اشغالی به پایان رسیده و تمامی آن به تشکیلات خودگردان منتقل شده است. عده‌ای دیگر معتقدند که حماس به این نتیجه رسیده که دولت‌سازی باید به تشکیلات خودگردان سپرده شود اما به دلیل نزدیک بودن این جریان به اسرائیل و همچنین ضعف حمایت‌های مالی باید بگوییم که حماس تا حد زیادی در این پرونده مغلوب شده است.

وی در پایان در خصوص نقش مصر در این پرونده بیان کرد: قاهره در این پرونده یک نقش مدیریتی بر عهده دارد؛ به گونه‌ای که امضای توافق میان تشکیلات خودگردان و حماس در حضور «خالد فوزی» رئیس دستگاه اطلاعاتی مصر صورت گرفته بود که رابطه بسیار عمیقی با تل آویو و موساد دارد. از این جهت باید بگوییم که نظر خالد فوزی و کنشگری وی به عنوان ناظر آشتی ملی همان نظر اسرائیل خواهد بود و تمامی اسناد و اطلاعات متعاقباً به تل‌آویو ارسال خواهد شد. از این منظر می‌توانیم بگوییم که این وضعیت یک دستاورد جدی برای اسرائیل تلقی می‌شود؛ چراکه مبارزه و مسائل نظامی توسط حماس کنار گذاشته شده و وارد بحث سیاسی شده است. به نظر می‌رسد که فضای اراضی اشغالی برای تامین امنیت اسرائیل به نفع تل‌آویو خواهد بود، لذا ایجاد یک فضای تعاملی جدید میان غزه و اسرائیل به دلیل همگرایی تشکیلات خودگردان با رژیم صهیونیستی در آینده اتفاق خواهد افتاد.