کلینتون، مناظره را به سمت محورهای عمومی هدایت کرد/ عقب‌نشینی ترامپ از مواضعش علیه مسلمانان
اشاره کاندیدای دموکرات‌ها به تفکرات سرمایه‌داری رقیب خود و حزب جمهوری‌خواه و آمیخته شدن آن با سیاست ایالات متحده از نکات کلیدی دومین مناظره نامزدها به شمار می‌رود.
«مهدی مطهرنیا» تحلیلگر مسائل آمریکا در تشریح دومین مناظره نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا عنوان کرد: در مرحله نخست آنچه که در خصوص دومین مناظره نامزدهای ریاست‌جمهوری آمریکا باید مدنظر قرار بگیرد، این است که هیلاری کلینتون توانست نسبت به ترامپ در رتبه بالاتری در نظرسنجی‌ها قرار بگیرد. به نظر می‌رسد که نامزد دموکرات توانست با زبان بدن خود و آرامش متعادل بر ترامپ فائق آید. از این جهت ترامپ مجدداً تلاش کرد که با شعارهای پوپولیستی، عوام را همنوا با خود کرده که بخشی از این موضوع به نداشتن سابقه فعالیت سیاسی و دیپلماتیک وی برمی‌گردد. نهایتاً ما شاهد بودیم که در بخشی از مناظره ترامپ به دلیل طرح پرسش‌های متعدد توسط مجری‌ها و افراد حاضر در مناظره، رابطه‌های غیرمتعارف بیل کلینتون در سالیان گذشته را به میان کشید تا بتواند یک هجمه جدید علیه نامزد دموکرات را صورت داده و همانند مناظره اول از پاسخ به اصل پرسش مطرح شده سر باز زند.
وی افزود: نکته‌ای که در اینجا مطرح می‌شود این است که هیلاری کلینتون هیچ‌گاه در طول ماه‌های گذشته تا به این حد به صورت روشن به یک مسئله اشاره نکرده بود و آن هم این است که وی خطاب به رقیب خود به صورت صریح بیان کرد که «تفکرات اشخاصی مانند ترامپ آغشته به سیاست‌های ایالت متحده شده و اندیشه‌های سرمایه‌داری آنها موجب شده تا بسیاری از رخدادهای ناگوار در این کشور صورت گیرد». در بخش دیگری از مناظره شاهد بودیم که کلینتون بحث را از یک فضای خصوصی به فضای عمومی و ملی تبدیل کرد. نامزد دموکرات به صورت علنی به ترامپ اعلام کرد که اظهاراتش موجب رنجیده شدن مردم از وی شده اما تا به این لحظه هیچ عذرخواهی توسط وی از مردم ایالات متحده و حتی باراک اوباما صورت نگرفته است. کلینتون اضافه کرد اگر بیل کلینتون در سالیان گذشته اقدام خلاف عرف صورت داده، رسماً از مردم ایالات متحده عذرخواهی کرده و تبعات آن را پذیرفته است.
اگر بخواهیم فضای کلی دومین مناظره را بررسی کنیم، به صورت واضح می‌بینیم که جایگاه اخلاق در ساختار سیاسی ایالات متحده نسبت به دوران قبل افول کرده است. به گونه‌ای که در حالت فعلی شما نمی‌توانید شخصی مانند ترامپ را با «فرانکلین روزولت» یا سایر روسای جمهور آمریکا مقایسه کنید اما کلینتون سعی داشت تا فضای احترام متقابل در مناظره را حفظ کند که در مقابل ترامپ قادر به عصبانی کردن وی نبود.
این استاد دانشگاه با تاکید بر این‌که کلینتون توانست بر یکی از ضعف‌های خود در این مناظره غالب شود، بیان کرد: مسئله‌ای که در این مناظره قابل ذکر است، بحث کنش جمعی و اجتماعی و حتی کنش سخت فردی کلینتون در مقابل ترامپ بود. به گونه‌ای که از اوایل به راه افتادن کمپین انتخاباتی وی، اعلام شده بود که کلینتون در مواجهه با برخی مسائل «کم‌طاقت» است اما در مناظره دوم به صورت واضح دیده شد که رفتار کلینتون همانند گذشته نیست و در برخورد با برخی از هجمه‌های وارد شده از سمت ترامپ توانست مقاومت کند. از جهتی دیگر ترامپ نسبت به مناظره اول قدری آرام‌تر و مناسب‌تر سخن گفت اما همچنان نتوانست به صورت علنی و ریزبینانه همانند کلینتون مسائل را مطرح کند. علاوه بر این، قدم زدن کلینتون و نزدیک شدن وی به حاضران در محل مناظره توانست فضای میدانی مناظره را به نفع وی رقم بزند که ترامپ نتوانست چنین وضعیتی را خلق کند.
وی در مورد موضع‌گیری نامزدها در مناظره دوم گفت: در خصوص موضع‌گیری‌ها باید بگوییم که نامزد جمهوری‌خواهان نسبت به گذشته در موضع‌گیری‌ها و سخنان خود در خصوص مسائلی مانند زنان و قومیت‌ها تا حدود زیادی عقب‌نشینی کرده بود. او زمانی که در خصوص مسلمانان اعلام نظر می‌کرد، مواضع قاطع خود را اعلام نکرد و حتی از بسیاری از سخنان گذشته خود عقب‌نشینی کرد. حتی در پاسخ برخی از پرسش‌ها اعلام کرد که در مورد مسلمانان با معاون خود دارای تعارضات فکری و دیدگاهی است.
در بخش دیگر، ترامپ اعلام کرده بود که برای ثبات امنیت ملی ایالات متحده، مسلمانان باید از یکدیگر جاسوسی کرده و گزارش آن را ارائه کنند تا بتوان به حسن نیت آنها پی برد. همین موضوع را در باب قومیت‌ها مشاهده کردیم. ترامپ تا حدودی در خصوص لاتین‌تبارها از مواضع خود عقب‌نشینی کرد تا بتواند فضای مثبت برای کسب رای را خلق کند.
وی در پایان اظهار کرد: در مقابل، کلینتون با توجه به تجارب خود در حوزه‌های مختلف موفق عمل کرد. در باب بیمه‌های درمانی او نشان داد که توانسته روند فعالیت اوباما و دموکرات‌ها در این زمینه را درک کند تا تمامی شهروندان آمریکایی بتوانند از این مزیت برخوردار شوند. اما در باب مسائل سیاست خارجی به خصوص جغرافیای خاورمیانه، زمانی که حرف از سوریه به میان آمد و بحث مبارزه با داعش پیش کشیده شد کلینتون حرف محکم و قطعی ارائه نکرد. چرا که اساساً وی به منطقه خاورمیانه اشراف ندارد و سیاست‌های خارج از ایالات متحده را به خوبی نمی‌شناسد. اما در کل باید گفت که کلینتون تا حدود زیادی میدان‌دار این مناظره بوده است.